Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 48 - September 2018
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland 48 September 2018
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
Het dreigingsniveau in Nederland wordt vastgesteld
op niveau vier (‘substantieel’) van vijf. Dat wil
zeggen dat de kans op een aanslag in Nederland reëel
is. Hoewel het dreigingsniveau al sinds 2013 op dit
niveau staat, is er wel sprake van belangrijke
veranderingen in het dreigingsbeeld, die ook in
DTN47 werden gesignaleerd.
1. Algemeen in heel Europa kunnen plegen, inclusief
in Nederland zelf. Zulke jihadistisch
dreigingsniveau terroristen hoeven niet uit Nederland te
komen om toch hier te kunnen
Op 31 augustus van dit jaar stak een toeslaan. Onder meer de aanhouding
19-jarige Afghaan op Amsterdam van twee terrorismeverdachten in
Centraal Station twee willekeurige Rotterdam, in juni van dit jaar, laat zien
voorbijgangers neer. Op grond van dat die dreiging nog steeds reëel is:
eerste onderzoek is geconcludeerd dat terroristen planden vanuit Nederland
de man een terroristisch motief had. mogelijk een aanslag in Frankrijk, maar
Deze daad illustreert de dreiging in kozen hun doelwit ook in Nederland.
Nederland. Desondanks is er in Europa Bovendien maken de andere arrestaties
sinds oktober vorig jaar sprake van in relatie tot jihadistisch-terrorisme die
een sterke afname van het aantal in deze DTN-periode in Nederland
aanslagen, met name van door ISIS hebben plaatsgehad, duidelijk dat er
geïnspireerde. Door deze afname in zich in Nederland nog steeds personen
combinatie met het enorme verlies van bevinden die zich mogelijk bezighouden
grondgebied van ISIS, kan gesproken met uit jihadisme voortkomende
worden van een – in elk geval tijdelijk – terroristische activiteiten. De tweede
verminderde dreiging vanuit ISIS. reden om te spreken van een substan-
Behalve ISIS vormt ook kern-Al Qa’ida tiële dreiging, is dat ook van de in
nog steeds een dreiging. Het heeft in de Nederland aanwezige jihadistische
afgelopen jaren in de luwte van ISIS beweging onverminderd een
kunnen werken aan een infrastructuur geweldsdreiging uitgaat. Geweld is
in Syrië waarmee het ook Europa kan immers in de jihadistische ideologie
bedreigen. De laatste keer dat kern-Al gerechtvaardigd om de religieus-
Qa’ida een aanslag in Europa pleegde, ideologische doelstellingen te
was in 2005. Ten dele ontwikkelt het verwezenlijken. Er zijn aanhangers van
dreigingsbeeld zich dus in een positieve deze beweging die zich bezighouden
richting, in ieder geval in vergelijking met aanslagplanning binnen Nederland
met de situatie in 2015-2016. hetgeen echter tot op heden niet tot
concrete dreiging heeft geleid.
De dreiging is echter ook niet van het De Nederlandse jihadistische beweging
lagere niveau van voor 2013: er blijft bevindt zich echter in een heroriëntatie-
sprake van een substantiële dreiging. Er fase. Waar de focus in de afgelopen
zijn hiervoor twee belangrijke redenen. jaren vooral op uitreis en deelname aan
In de eerste plaats opereren er ook de jihad in Syrië lag, houdt zij zich nu
vanuit Nederland, al dan niet aan ISIS weer volop met da’wa activiteiten bezig.
of Al Qa’ida verbonden, internationale Dit gebeurt zichtbaar door straatda’wa-
jihadistische netwerken, die aanslagen activiteiten, maar met name op internet
2
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
wordt – minder zichtbaar – de al dan niet met terroristisch oogmerk.
jihadistische boodschap verkondigd, Op basis van eerste onderzoek wordt
met het oog op verdere uitbreiding van het steekincident van 31 augustus jl. op
de beweging. Hierbij trekken jihadisten Amsterdam Centraal Station
en andere salafisten soms ook aangemerkt als terroristisch. De
gezamenlijk op, hetgeen jihadisten verdachte heeft verklaard te hebben
toegang geeft tot een veel grotere gehandeld omdat in Nederland ‘de
groep van potentiële volgelingen. Dit is profeet Mohammed, de Koran, de Islam
een ander, belangrijk deel van het en Allah veelvuldig worden beledigd’.
dreigingsbeeld: het niet-gewelddadige
verspreiden van een boodschap van De Nederlandse jihadistische
haat tegen het Westen en de voort- beweging
durende ondergraving van onze De ontwikkelingen in de Nederlandse
democratische waarden en rechtsstaat. jihadistische beweging, zoals
Bovendien is de Nederlandse beschreven in DTN47, lijken zich te
jihadistische beweging vele malen bestendigen. De beweging bevindt zich
groter dan in de periode van vóór de in een fase van heroriëntatie na de
strijd in Syrië. De onderlinge ineenstorting van het ‘kalifaat’ van
verbondenheid is groot en er zijn ISIS. Mogelijk zijn Nederlandse
contacten met jihadisten in andere jihadisten bevattelijk voor een
landen. Rond 2010 werd geconstateerd ‘wraaknarratief’ waarbij de schuld van
dat die beweging niet meer zoveel de val van het ‘kalifaat’ gelegd wordt bij
voorstelde. Niemand hield het toen voor het Westen en dat als rechtvaardiging
mogelijk dat het jihadisme in Nederland kan worden gebruikt voor aanslagen.
zo sterk zou groeien en dat er Dit wraaknarratief heeft de potentie om
uiteindelijk ongeveer driehonderd nog langere tijd geëxploiteerd te
Nederlandse jihadisten naar een worden door ISIS, ook nadat de
jihadistisch strijdtoneel zouden groepering geen grondgebied meer in
uitreizen. Maar het is wel gebeurd. handen heeft.
Lange termijn ontwikkelingen zijn dan
ook net zo goed deel van de dreiging Naast potentieel geweld, gaat er ook
als de aanwezige mogelijkheid van een een dreiging uit van het verspreiden
concrete gewelddaad. van de jihadistische boodschap (da’wa),
door ontplooiing van activistische en
2. Terroristische educatieve activiteiten en het voeren
van (onderlinge) discussies. Deze
dreiging in en tegen ontplooiing is vooral online goed
Nederland zichtbaar. Ook worden er weer
straatda’wa-activiteiten ontplooid. Nog
niet zo veel als in de periode 2010-
Van jihadisten in Nederland gaat een 2015, maar het is duidelijk dat de
geweldsdreiging uit. In de afgelopen heroriëntatie en het gebrek aan
jaren zijn Nederlandse jihadisten uitreismogelijkheden, leiden tot meer
betrokken geweest bij nadruk op (openlijke) da’wa.
aanslagvoorbereiding en een enkeling
heeft zelf overwogen aanslagen te Er zijn tussen jihadisten en andere
plegen. Of met de steekpartij in Den salafisten vormen van vermenging van
Haag op 5 mei van dit jaar een activiteiten. Jihadisten bewegen zich
jihadistisch-terroristische aanslag heeft on- en offline in kringen van
plaatsgevonden, kan pas worden islamisten/salafisten waar ze zich niet
vastgesteld wanneer het motief van de duidelijk als jihadist of aanhanger van
dader van de steekpartij duidelijk is. een jihadistisch gedachtegoed etaleren
Vooralsnog is de verdenking: drie en dus ook niet als jihadist herkenbaar
pogingen tot moord dan wel doodslag, zijn. Ook zijn er (online) organisaties
3Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
die niet direct duidelijk een jihadistische Jihadisten in Nederland onderhouden al
boodschap uitdragen, maar die wel door langer contacten met het buitenland.
andere jihadistische platforms worden Deze kunnen persoonlijk van aard zijn,
gesteund. Bijvoorbeeld organisaties die maar ook om jihadistisch gedachtegoed
geld inzamelen voor moslims in landen te delen en te verspreiden en, in het
als Syrië of Somalië. ergste geval, om aanslagen te plannen
of voor te bereiden. Dergelijke
Na een sterke groei in de periode 2013- contacten zijn niet nieuw, maar
2016 stagneert de omvang van de mogelijk is nu sprake van een
Nederlandse jihadistische beweging intensivering van het contact tussen
momenteel. De beweging verandert met name Nederlandse en Belgische
echter wel van samenstelling. Sommige jihadisten.
personen verlaten de beweging, maar
er vindt ook nog steeds enige werving In algemene zin bestaan er in Europa al
en aansluiting plaats, vooral afkomstig jarenlang jihadistische
uit eigen kring: familieleden en netwerkstructuren waarvan een
vrienden worden betrokken bij de voortdurende dreiging uitgaat. Onder
groep. Verder bevinden er zich in Syrië anderen bestaan er transnationale Al
en Irak vermoedelijk nog rond de 140 Qa’ida- en ISIS-gerelateerde netwerken
Nederlandse jihadisten, deels bij ISIS, met connecties in Syrië/Irak. Deze
deels bij Al Qa’ida-gelieerde en andere netwerken kunnen worden geactiveerd
groepen. Ongeveer 35 Nederlandse bij het voorbereiden, faciliteren en
jihadisten bevinden zich buiten het uitvoeren van aanslagen in Europa. Ook
strijdgebied, maar kunnen (nog) niet Nederlandse jihadisten kunnen deel
worden beschouwd als terugkeerders. uitmaken van deze netwerken, onder
Naast aanhangers van het jihadisme andere door hun contacten met
zijn er in Nederland nog enkele Nederlandse uitreizigers in de regio. Op
duizenden sympathisanten van het de korte, middellange en lange termijn
jihadisme, vooral van ISIS. Een groot blijft er van dergelijke netwerken een
deel van de activiteiten van de dreiging uitgaan.
Nederlandse jihadistische beweging
speelt zich online af. Terrorisme gerelateerde
aanhoudingen
De komende jaren zullen regelmatig De afgelopen DTN-periode is er een
jihadisten van wie bekend is dat zij aantal aanhoudingen verricht dat te
volharden in hun jihadistische ideeën, maken heeft met jihadistisch
vrijkomen uit detentie. Hoewel terrorisme. Dergelijke arrestaties
gedetineerde jihadisten tijdens hun maken duidelijk dat er zich in Nederland
detentie niet volledig zijn afgezonderd nog steeds personen bevinden die zich
van hun sociale en jihadistische netwerk mogelijk bezighouden met uit jihadisme
en dus ook nu al invloed kunnen voortkomende terroristische
uitoefenen, kan de terugkeer van activiteiten. Zo werd als uitvloeisel van
enkelen van hen binnen de Nederlandse een al langer lopend strafrechtelijk
jihadistische beweging tot een nieuwe onderzoek naar een jihadist die in 2017
dynamiek leiden. Ten dele gaat het in eerste aanleg werd veroordeeld, in
namelijk om ervaren of charismatische april 2018 een viertal personen
figuren, die hun stempel op de opgepakt. Het strafrechtelijk onderzoek
beweging, of een deel daarvan, kunnen naar hen richt zich op voorbereidingen
drukken. Ook in andere Europese en training voor terrorisme en opruiing
landen komen jihadisten vrij, zie tot terrorisme via sociale media. Ook
paragraaf “Dreiging in en tegen het werd in België een man van Servische
Westen.” afkomst gearresteerd op verdenking
van het plannen van een aanslag in
Nederland en mogelijk ook in België. Hij
4Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
zou contact hebben met iemand in waargenomen. Per 1 september 2018 is
Nederland aan wie hij zijn plannen het aantal uitgereisde Nederlanders dat
ontvouwd zou hebben. Op 17 juni met jihadistische intenties aanwezig is
werden twee personen aangehouden op in het strijdgebied ongeveer 140.
verdenking van het voorbereiden van Tegelijk blijkt het ook nauwelijks te
een terroristisch misdrijf en deelneming lukken om het strijdgebied te verlaten
aan een terroristische organisatie. De en Nederland te bereiken. Per 1
mannen zouden plannen hebben voor september 2018 zijn er circa 55
het plegen van een aanslag in Parijs. Uit jihadisten naar Nederland
het onderzoek bleek later dat ze teruggekeerd. In totaal zijn er ongeveer
mogelijk ook een aanslag op 80 jihadisten omgekomen. Ook
‘veiligheidsdiensten’ in Nederland, bevinden zich nog circa 35
mogelijk een politiebureau in uitreizigers buiten het strijdgebied, van
Rotterdam, op het oog hadden. Een dag wie sommigen in detentie- of
na de aanhouding van de twee, werden vluchtelingenkampen verblijven. Zij
drie mannen aangehouden wier DNA worden niet geteld als terugkeerder.
was aangetroffen op vuurwapens die in Ook zijn er in totaal meer dan 175
2016 in het Franse Argenteuil waren minderjarigen in en buiten het
gevonden. In deze zaak werd op Eerste strijdgebied, van wie een of beide
Paasdag 2016 in Rotterdam ook al een ouders de Nederlandse nationaliteit
aantal personen, onder wie Anis B., bezit. Het overgrote deel is in het
aangehouden. Ook arresteerde de strijdgebied geboren en is niet ouder
politie op 3 juli een 15-jarige jongen en dan 4 jaar. Kinderen van 9 jaar of ouder
een 27-jarige man, die verdacht worden die in door ISIS gecontroleerd gebied
van opruiing tot het plegen van verblijven of daaruit afkomstig zijn,
terroristische misdrijven. Tevens werd worden meegeteld in het totaal aantal
in juli in Schiedam een uit België uitreizigers. Dit betreft slechts een klein
afkomstige man aangehouden tegen aantal.
wie een Europees aanhoudingsbevel
open bleek te staan wegens terrorisme. In de trends ten aanzien van uitreis en
Eind augustus is een bekende jihadist terugkeer is de afgelopen maanden
uit Maastricht aangeklaagd voor niets wezenlijks gewijzigd. Met name
lidmaatschap van een terroristische het aantal terugkeerders blijft beperkt
organisatie. Eveneens werd eind en de enkele jaren geleden geuite
augustus in Den Haag een man verwachting dat terugkeer
aangehouden die mogelijk een aanslag druppelsgewijs zal plaatsvinden, geldt
wilde plegen op de organisator van de nog steeds: tot nu toe keerde er dit jaar
inmiddels afgelaste cartoonwedstrijd. gemiddeld één uitreiziger per maand
Overigens is vooralsnog niet bekend of naar Nederland terug. Hoewel niet
de man een jihadistische achtergrond helemaal is uit te sluiten dat uitreizigers
heeft. Op 31 augustus werd op ongezien terugkeren, komen de
Amsterdam Centraal Station een 19- meesten onder begeleiding terug, wat
jarige Afghaan aangehouden die twee de dreiging die van hen kan uitgaan in
mensen had neergestoken. De man zou belangrijke mate reduceert. Als zij na
hiervoor een terroristisch motief eventuele vervolging en detentie weer
hebben. Volgens zijn verklaring worden vrijkomen, kunnen zij, zoals hiervoor al
in Nederland de profeet Mohammed, de werd opgemerkt, een nieuwe impuls
Koran, de Islam en Allah veelvuldig geven aan jihadistische netwerken in
beledigd. Nederland. Tegelijk hebben uitreizigers
die na het uitroepen van het ‘kalifaat’
Uitreis en terugkeer naar Syrië en Irak zijn getrokken, zich
Er zijn sinds juli 2017 geen nieuwe bewust aangesloten bij ISIS. Mogelijk
uitreizen vanuit Nederland naar het wil een deel van hen daarom helemaal
strijdgebied in Syrië en Irak niet terugkeren, hoe zwaar de
5Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
omstandigheden ook zijn. Momenteel euro’s hebben overgemaakt naar
wordt niet waargenomen dat uitreizigers die daar aan de strijd
uitgereisde Nederlandse strijders deelnamen. Zij deden dat mogelijk in
doorreizen naar andere jihadistische opdracht van familie en vrienden van
strijdtonelen. Nederlandse jihadisten. Ook werden in
juni drie personen aangehouden, twee
Een discussie die al geruime tijd wordt broers uit Utrecht en een vrouw uit
gevoerd is hoe om te gaan met Alphen aan den Rijn, op verdenking van
uitgereisde vrouwen en hun kinderen financiering van een aantal uitgereisde
die zich in vluchtelingenkampen in Syrië (ex-)familieleden.
en Irak bevinden. Zowel van de
moeders als van minderjarigen kan een Op 3 augustus werd op Schiphol een
dreiging uitgaan indien zij terugkeren. Russische man aangehouden die in
De moeders doen zich vaak voor als Duitsland werd gezocht voor deelname
naïeve slachtoffers die door hun man aan een terroristische organisatie. Hij
zijn meegenomen naar het ‘kalifaat’, zou enkele duizenden euro’s hebben
maar doorgaans hebben zij bewust voor overgemaakt aan ISIS-leden in Syrië
de reis naar het ‘kalifaat’ gekozen en die daarmee training en wapens
hangen zij het jihadisme nog steeds betaalden. Hij is op basis van een
aan. Daarnaast heeft ISIS in diverse Europees aanhoudingsbevel op 8
video’s laten zien niet te schromen augustus aan de Duitse autoriteiten
minderjarigen, onder wie soms jonge overgedragen.
kinderen, voor verschrikkelijke
gewelddaden in te zetten. Onlangs heeft 3. Terroristische
een in Frankrijk opgepakte terugkeerder
verklaard dat ISIS kinderen heeft dreiging in en tegen
opgeleid om aanslagen in Europa te Westen
plegen. Volgens onbevestigde berichten
zou een groep vrouwen en hun kinderen
in Koerdische opvangkampen geruild De jihadistische aanslag die eind maart
zijn tegen Koerdische strijders die door plaatsvond in het Franse Trèbes maakte
ISIS gevangen werden gehouden. een eind aan een periode die sinds
Vertegenwoordigers van de Syrian oktober 2017 in Europa bestond, waarin
Democratic Forces (SDF) ontkennen de geen aanslagen plaatsvonden. Ook deze
geruchten. Wel hebben zij laten weten aanslag was geïnspireerd door ISIS. De
dat hun inzet voor de opvang van aanslag zelf brengt geen verandering in
vrouwen (en kinderen) in de het beeld dat met het uiteenvallen van
opvangkampen eindig zou kunnen zijn. het ‘kalifaat’ van ISIS het aantal
Vrouwen worden dan mogelijk aanslagen in het Westen drastisch is
vrijgelaten of verplaatst. Wat de gedaald. Tegelijkertijd is deze aanslag
implicaties hiervan voor de dreiging een illustratie van de aanhoudende
zijn, is voorshands niet duidelijk. dreiging voor Europa vanuit
jihadistische hoek. De aanslag die in
Terrorismefinanciering mei werd gepleegd in Parijs is
In Nederland zijn enkele personen geïnspireerd door ISIS. De aanslag in
aangehouden in verband met Luik, in juni, maakt niet alleen duidelijk
financiering van terrorisme. dat de dreiging aanhoudt, maar ook dat
Twee mannen uit Deventer zijn eind gevangenissen een plek kunnen zijn
maart aangehouden op verdenking van waar gewone criminelen kunnen
het financieren van terrorisme in Syrië. radicaliseren, zoals de aanslagpleger in
De mannen zouden van 2015 tot hun Luik. Dit is een fenomeen dat zich in
aanhouding met een informeel veel Europese landen voordoet, maar in
banksysteem (hawala) via Nederland niet of minder, vanwege het
wisselkantoren in Turkije tienduizenden systeem van speciale terrorisme
6Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
afdelingen (TA’s), waardoor radicale dan ook in de komende jaren een
gevangenen niet samen gedetineerd belangrijk bestanddeel van het
zitten met gewone criminelen. In terroristische dreigingsbeeld vormen,
Keulen werd een man aangehouden die niet alleen in Nederland maar zeker ook
mogelijk een aanslag voorbereidde, in andere westerse landen.
waarbij de ingrediënten voor en al een
bepaalde hoeveelheid van de giftige stof Syrië centraal in de dreiging van Al
ricine werden aangetroffen. Daarnaast Qa’ida tegen het Westen
werden ook de ingrediënten voor een Er blijft van kern-al Qa’ida een dreiging
explosief aangetroffen, met de uitgaan tegen het Westen. De kern van
kennelijke bedoeling een bom te maken de ideologie van Al Qa’ida is het treffen
om ricine mee te verspreiden. Ricine van het Westen als de vijand van ‘de
laat zich echter niet via een explosief islam’. Al Qa’ida beschikt over
verspreiden: de hoge temperatuur van netwerken verspreid over Azië, Afrika
de explosie zal het gif direct en Europa, die wellicht niet allemaal
verbranden. Doordat dit in de meer geheel intact zijn, maar die op
communicatie over de aanhouding niet zijn minst nog gedeeltelijk bruikbaar
werd genoemd, heeft de ricinevondst zijn voor het faciliteren en plannen van
mogelijk meer onrust onder het publiek aanslagen. Sinds de aanslagen op de
veroorzaakt dan strikt noodzakelijk. Dat Londense metro in 2005 is kern-Al
westerlingen, in dit geval ook een Qa’ida er echter niet in geslaagd een
Nederlander, ook ver buiten Europa grootschalige aanslag in Europa te
slachtoffer kunnen worden van een plegen. Wel zijn diverse plannen
terroristische aanslag, bleek toen op 29 verijdeld en zijn kleinschalige aanslagen
juli vier westerse fietsers in Tadzjikistan door aanhangers uitgevoerd. Kern-Al
om het leven kwamen in een door ISIS Qa’ida heeft in de afgelopen jaren in de
opgeëiste aanslag. ISIS wees in haar luwte van ISIS kunnen werken aan de
claim uitdrukkelijk op het feit dat het opbouw van een infrastructuur in Syrië
‘burgers van de Kruisvaardercoalitie’ waarmee het ook Europa kan
had aangevallen, daarmee verwijzend bedreigen.
naar landen die tot de anti-ISIS Coalitie
behoren. 4. Internationale
Vrijkomen gedetineerde jihadisten ontwikkelingen
Voor de dreiging in en tegen het Westen
in het algemeen is bovendien van Ondanks de zware verliezen die zij heeft
belang dat in een aantal landen zoals geleden, bestaat ISIS nog steeds. De
België, Frankrijk en Groot-Brittannië afgelopen maanden is, zoals ook was
tientallen gedetineerden die in de jaren verwacht, zichtbaar geworden dat ISIS
’00 zijn veroordeeld voor een in zowel Irak als Syrië de jihadstrijd
terroristisch misdrijf, op een termijn voortzet, maar dan in de vorm van een
van een tot twee jaar vrijkomen. In insurgency. Hierbij maakt ISIS gebruik
Frankrijk gaat het om 115 personen die van tactieken die het ook vóór het
tot en met 2020 worden vrijgelaten en uitroepen van het ‘kalifaat’ in 2014
in het Verenigd Koninkrijk in 2018 om toepaste, zoals korte hit-and-run
minstens 80 personen. Het is aanvallen, ontvoeringen en diverse
waarschijnlijk dat een aantal nog steeds aanslagen op bijvoorbeeld stamleiders
het jihadistisch gedachtegoed aanhangt en personen die ISIS beschouwt als
en tijdens detentie toegang heeft collaborateurs met de Iraakse overheid.
gekregen tot nieuwe netwerken De door de Koerden gedomineerde
(criminele of jihadistische). Ook in Syrian Democratic Forces (SDF) hebben
Nederland zullen de komende jaren hun offensief tegen ISIS in Oost-Syrië
jihadisten die nu gedetineerd zijn, hervat, na een onderbreking die was
vrijkomen. (Ex-)gedetineerden zullen
7Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
veroorzaakt door de Turkse inval bij gedachtegoed voet aan de grond
Afrin. Het hernieuwde offensief van de krijgen, het grote aantal rondreizende
SDF heeft in juli geresulteerd in de predikers en de vele lezingen die zij
verovering van de Dashisha-pocket overal in Nederland verzorgen.
(tegen de grens met Irak). In Syrië Essentieel in de dreiging die het
heeft ISIS nu nog slechts zeer beperkt salafisme vormt voor de nationale
grondgebied in handen in het Syrisch- veiligheid is dat binnen een deel van de
Iraakse grensgebied, maar blijft in Irak salafistische beweging de opvattingen
profiteren van de aanhoudende over ‘zuivering’ van geloof en gedrag
spanningen tussen het Iraakse leger en zodanig worden opgevat, dat daarmee
de Iraakse Koerden. Mede hierdoor actieve onverdraagzaamheid (die
houdt ISIS daar een zekere polarisatie aanwakkert of versterkt),
bewegingsruimte. Tegelijk zijn de anti- en ondemocratische activiteiten en
factoren die hebben geleid tot de het afwijzen van de overheid worden
opkomst van ISIS, zoals de politieke en gelegitimeerd en gepropageerd. Binnen
economische marginalisering van het salafisme bevinden zich ook
soennieten in Irak en Syrië, geenszins personen die op basis van hun
weggenomen. Hierdoor blijft er een geloofsleer terroristisch geweld kunnen
voedingsbodem voor soennitische legitimeren en propageren. Dat doen zij
onvrede bestaan, die door een overigens doorgaans verhuld en in
organisatie als ISIS gekanaliseerd en religieuze termen.
uitgebuit kan worden.
De groei van het salafisme in Nederland
Belangrijke rol Turkije gaat gepaard met een
Zowel ISIS als Al Qa’ida onderhouden, professionalisering van salafistische
ondanks regelmatig ingrijpen van de organisaties, die intensief gebruik
Turkse overheid – in mei en juni werden maken van sociale media waar zij hun
bijvoorbeeld vele tientallen ISIS- activiteiten aankondigen. Doordat een
verdachten opgepakt – nog steeds aantal salafistische organisaties zich
(faciliterings)netwerken in Turkije. Door bewust is geworden van het toezicht
zijn geografische ligging blijft Turkije de van de overheid, zijn zij
voornaamste route voor jihadistisch terughoudender geworden in het
terroristen om van en naar Europa te publiceren over bijvoorbeeld hun
reizen. De houding van de Turkse buitenlandse gasten en de inhoud van
overheid ten opzichte van ISIS en Al hun onderwijs- en vormingsaanbod. Het
Qa’ida is afhankelijk van de eigen, aantal salafistische centra is in de
Turkse belangen die niet altijd parallel afgelopen jaren gestegen evenals het
lopen met die van het Westen. aantal moskeeën onder salafistische
invloed. Sommige noodlijdende
5. Extremisme, moskeeën staan in toenemende mate
onder invloed van grote salafistische
radicalisering en centra en dreigen in de komende tijd te
polarisatie ‘salafiseren’.
De meeste salafistische predikers in
Groei salafisme Nederland hebben een Nederlandse
Al langer wordt in het DTN aandacht achtergrond. De religieuze boodschap
besteed aan de dreiging die uitgaat van die zij uitdragen, kan leiden tot
het salafisme in Nederland. Sinds een maatschappelijke vervreemding van
aantal jaren wordt een groei en groepen en individuen of tot openlijk
groeiende invloed van het salafisme in verzet tegen overheid en samenleving.
Nederland geconstateerd. Deze Er zijn grofweg twee typen predikers te
manifesteert zich vooral in het aantal onderscheiden: aan salafistische
moskeeën waarin salafisten met hun instituties gebonden predikers en
8Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
onafhankelijke, minder gebonden ingeschat dat ernstig extreemrechts
predikers. Er bestaan nauwe banden geweld voornamelijk voorstelbaar is
tussen deze twee typen. Ook bestaan er vanuit snel radicaliserende groepjes of
banden tussen dergelijke salafistische eenlingen. De man die in augustus in
predikers enerzijds en islamisten en Schiedam werd aangehouden, nadat hij
jihadisten, die zich ook richten op in reactie op de dood van een Haags
vormingswerk, anderzijds. Ondanks PVV-gemeenteraadslid op sociale media
onderlinge ideologische verschillen en een dreiging had geuit, is van dit laatste
theologische verfijningen, lijkt hierdoor mogelijk een voorbeeld.
een groter geheel te ontstaan van
radicale opvattingen en activiteiten dat In de afgelopen maanden hebben linkse
uiteindelijk niet verenigbaar is met de actiegroepen nauwelijks extremistische
democratische rechtsorde. Dit remt de acties uitgevoerd. Antifascisten hebben
integratie, draagt bij aan zich voornamelijk beperkt tot reactieve
maatschappelijke polarisatie en kan een protestacties tegen (gepercipieerd)
voedingsbodem zijn voor radicalisering, extreemrechts. Voorbeelden zijn een
mogelijk ook richting gewelddadig tegendemonstratie van de Anti-
handelen. Fascistische Actie (AFA) bij een
demonstratie van Pegida Nederland en
Extremisme enkele verstorende acties bij de
Nederlandse extreemrechtse gemeenteraadsverkiezingen van
groeperingen zijn vooral actief met afgelopen maart. De antiracisme
intimiderende en radicale acties, maar actiegroepen die strijden tegen
er zijn geen aanwijzingen dat zij (vermeende) racistische en koloniale
gewelddadig zouden willen gaan uitingen en symbolen, persisteren in
opereren. De focus blijft gericht op hun intimiderende (online) acties tegen
acties tegen de vermeende islamisering overheidsinstanties, bedrijven en
van Nederland, de komst van organisaties om ‘koloniale’ benamingen
asielzoekers en het vermeende verlies en standbeelden te verwijderen. De
van de Nederlandse identiteit. Rechts in acties hebben in enkele gemeenten
Verzet (RiV), een afsplitsing van Pegida, ertoe geleid dat over bepaalde
is een nieuwe groepering met enkele evenementen en benamingen van
leden die de laatste periode straten en tunnels discussie wordt
verantwoordelijk was voor een aantal gevoerd of dat ze worden aangepast.
intimiderende protestacties. Vooral het Gesterkt door zulk ‘succes’ zullen deze
ophangen van een onthoofde pop en antiracisme groepen niet snel geneigd
dreigbrief bij een moskee in Amsterdam zijn van hun intimiderende acties af te
Noord in januari 2018, waarmee zien en zullen zij deze in de komende
geprotesteerd werd tegen de komst van tijd continueren.
een “megamoskee”, trok veel politieke
en media-aandacht. De aankondiging Er zijn ook vormen van extremisme die
van Pegida om tijdens de ramadan bij niet passen in het klassieke onderscheid
een aantal moskeeën varkensvlees te tussen links- en rechtsextremisme,
gaan barbecueën, leidde eveneens tot maar die zich richten op één specifiek
veel media-aandacht. Opvallend is onderwerp. Dat is bijvoorbeeld het
verder dat sommige extreemrechtse geval met de acties tegen windmolens
groeperingen aan zelfvertrouwen lijken in sommige delen van Nederland, die
te winnen en het tegenwoordig het laatste jaar zijn geradicaliseerd.
aandurven om te demonstreren in als Hoewel een klassieke ideologie bij het
politiek ‘links’ bekend staande steden Nederlandse buitenwettelijke verzet
zoals Amsterdam en Nijmegen. Hiermee tegen windmolens ontbreekt, is het
neemt de kans op confrontatiegeweld gelet op de politieke doelen, wel
met extreemlinkse tegendemonstranten degelijk als extremisme te omschrijven.
toe. In algemene zin wordt al langer Op lokaal niveau ageren burgers op
9Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
democratische wijze tegen de komst binnen de Turkse gemeenschap in
van windmolenparken, maar in vooral Nederland hierdoor niet minder.
Drenthe en Groningen neemt het
protest in sommige gevallen Verschillende gebeurtenissen geven
buitenwettelijke vormen aan. De acties voeding aan spanningen tussen
richten zich tegen pro-windmolen sommige delen van de Nederlandse
bestuurders, boeren op wier land samenleving en bepaalde groepen
turbines komen, maar ook tegen moslims in Nederland. Zo leidde de
bedrijven die verantwoordelijk zijn voor goedkeuring door de Eerste Kamer van
de installatie en bouw van de een wet die gezichtsbedekkende kleding
windmolens. Bedreiging, intimidatie en verbiedt in bepaalde moslimkringen tot
vernieling worden hierbij toegepast. Het sterk afkeurende reacties. Diverse
extremistische verzet tegen windmolens islamitische (koepel)organisaties
is in meer Europese landen zichtbaar. vonden dat de Nederlandse overheid
In Frankrijk werden dit jaar al diverse met twee maten meet, dat het verbod
windmolens in brand gestoken, wat het ‘anti-islambeleid’ in Nederland
leidde tot miljoenen euro’s schade. bevestigt of vrezen dat dit het begin is
van de inperking van burgerrechten van
Polarisatie moslims. Al vóór de stemming in de
Zoals vaker, zorgden de spanningen Eerste Kamer brachten voornamelijk
tussen Koerden en Turken in de regio salafistische imams en organisaties een
voor spanningen in de diaspora in verklaring uit, waarin zij
Europa. Terwijl pro-AKP organisaties in beargumenteerden dat de wet
Nederland hun steun betuigden, leidde discriminerend en oneerlijk is. De
de Turkse inval in Noord-Syrië in eerder door PVV-leider Wilders
diverse Europese landen een aantal aangekondigde cartoonwedstrijd is
weken tot bijna dagelijkse afgelast. Hoewel er in met name
demonstraties en incidenteel ook Pakistan zeer fel werd gereageerd, bleef
geweld tegen Turkse objecten. In het in moslimgemeenschappen in
verschillende Europese landen werden Nederland over het algemeen rustig.
samenwerkingsverbanden tussen links- Wel is er sprake van verdeeldheid
extremistische organisaties en tussen moslims die gematigd reageren
Koerdische organisaties versterkt, die en anderen met veel radicalere
de bestaande solidariteit tussen beide opvattingen, met name jihadisten. In de
bevestigen. Naar alle waarschijnlijkheid afgelopen tijd heeft het anti- of
zal de PKK de vele Koerdische deradicaliseringsbeleid van vooral de
demonstraties proberen te benutten om gemeenten Amsterdam en Rotterdam
het eigen netwerk onder de Koerden te onder vuur gelegen, waarbij de pijlen
vergroten. met name gericht waren op
gemeenteambtenaren op dit terrein die
Het Turkse overheidsoptreden naar zelf een moslimachtergrond hebben en
aanleiding van de mislukte staatsgreep daardoor goed geworteld zijn in de
in 2016, kan ook repercussies hebben moslimgemeenschappen. Publieke
voor Turken in Nederland. Zo reacties hierop richtten zich sterk op
verklaarde de toenmalige Turkse deze individuele medewerkers wier
vicepremier in april van dit jaar dat de integriteit ter discussie werd gesteld. Er
Turkse geheime dienst tot dan toe 80 werd bijvoorbeeld geroepen om het
Gülenisten uit achttien landen had ontslag van deze medewerkers.
‘ingepakt’ en naar Turkije gebracht en Dergelijke reacties kunnen eveneens
dat daarmee wordt doorgegaan. Dit kan leiden tot gevoelens van uitsluiting en
zorgen onder Gülenaanhangers in de kwetsbaarheid onder Nederlanders met
diaspora – dus ook in Nederland – een moslimachtergrond.
versterken. Ook worden de spanningen
10Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland | Samenvatting
Over het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland
Nederland werkt met een systeem van dreigingsniveaus die aangeven hoe groot de
kans is op een terroristische aanslag. De NCTV publiceert hiertoe vier maal per jaar het
Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), een globale analyse van de nationale en
internationale terroristische dreiging tegen Nederland. Het DTN is gebaseerd op
informatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en van de politie, open
bronneninformatie, informatie van buitenlandse partners en analyses van
ambassadepersoneel.
11Uitgave
Nationaal Coördinator
Terrorismebestrijding en Veiligheid
Postbus 20301, 2500 EH Den Haag
Turfmarkt 147, 2511 DP Den Haag
070 751 5050
www.nctv.nl
info@nctv.minvenj.nl
@nctv_nl
september 2018
12Vous pouvez aussi lire
