TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY - TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
TAX, AUDIT & 62
NR
N°
ACCOUNTANCY
JAARGANG 14 / 14e ANNEE
MAART / MARS 2019
4X/JAAR / 4X/AN
De commissaris en het nieuwe Wetboek van vennootschappen
en verenigingen / Le commissaire et le nouveau Code des
sociétés et des associations
Evolution of SME audit in Europe
Revue des avis CNC en 2017 (II) / Overzicht CBN-adviezen
2017 (II)
IFRS 16 Leases (car and real estate) – Implementation
considerations
IFRS 2018: Periodieke informatie – Informations périodiques
Instituut van de Bedrijfsrevisoren
INFORMATIECENTRUM VOOR HET BEDRIJFSREVISORAAT
CENTRE D’INFORMATION DU REVISORAT D’ENTREPRISES Institut des Réviseurs d’Entreprises
SOMMAIRE INHOUD
01Editoriaal van de Voorzitter van het IBR
Visie, lef, moed en vastberadenheid
Editorial du Président de l’IRE
Vision, audace, courage et obstination
08
De implicaties van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen
voor de opdrachten van de commissaris bij vennootschappen: enkele
opmerkingen
27 Evolution of SME audit in Europe from the perspective of legislation and
auditing standards
38
Overzicht van de adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige
Normen 2017 (II)
Revue des avis de la Commission des Normes Comptables 2017 (II)
TAX AUDIT & ACCOUNTANCY
60 IFRS 16 Leases – Implementation considerations in a Belgian context –
Focus on car and real estate leases
Revue trimestrielle du Centre d’Information du
Révisorat d’entreprises (ICCI)
Abréviation recommandée : TAA
72
IFRS 2018: Periodieke informatie
IFRS 2018: Informations périodiques
Driemaandelijks tijdschrift van het Informatie-
centrum voor het Bedrijfsrevisoraat (ICCI)
Aanbevolen afkorting: TAA
87
Woord van de Hoofdredacteur
Het nieuw Wetboek van vennootschappen en verenigingen: ambitieus en
visionair?
COMITE DE REDACTION
REDACTIECOMITE
Mot du Rédacteur en chef P.P. Berger
Le nouveau Code des sociétés et des associations : ambitieux et Th. Carlier
prophétique ? M. De Wolf (Hoofdredacteur/Rédacteur en
chef)
T. Dupont
A. Jorissen
P. Minne
D. Schockaert
D. Smets
C. Van der Elst
SECRETARIAT DE REDACTION
REDACTIESECRETARIAAT
ICCI
E. Vanderstappen, C. Luxen et/en
S. De Blauwe
Bd. E. Jacqmainlaan 135
1000 Brussel - Bruxelles
EDITEUR RESPONSABLE
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
P.P. Berger
Bd. E. Jacqmainlaan 135
1000 Bruxelles - Brussel
MISE EN PAGE
VORMGEVING
die Keure/la Charte
Brugge
1
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
Editoriaal van de Editorial du
Voorzitter van het IBR Président de l’IRE
VISIE, LEF, MOED EN VISION, AUDACE,
VASTBERADENHEID COURAGE ET
OBSTINATION
Op 28 februari jl. heeft de Kamer op La Chambre a adopté le 28 février
het einde van de vergadering het dernier, en fin de séance, le projet de loi
wetsontwerp tot invoering van het introduisant le Code des sociétés et des
Wetboek van vennootschappen en associations et portant des dispositions
verenigingen en houdende diverse diverses. Ce vote met un point d’orgue
bepalingen, aangenomen. Deze d’une ample œuvre de réforme de notre
stemming kan worden beschouwd droit des sociétés et des associations,
als het slotakkoord van een uitgebreid telle qu’on n’en avait guère connue
project tot hervorming van ons depuis les prémices de cette branche
vennootschaps- en verenigingsrecht, du droit belge, qui se concrétisa dans la
zoals nog nauwelijks bekend sinds de dernière partie du dix-neuvième siècle,
oorsprong van deze rechtstak van het lorsque la loi du 18 mai 1873 inséra un
Belgisch recht, die vorm kreeg in het titre IX dans le Livre 1er du Code de
laatste deel van de negentiende eeuw, commerce, intitulé sobrement « Des
toen de wet van 18 mei sociétés ».
1873 in Boek I van het
Wetboek van Koophandel,
een Titel IX, simpelweg
getiteld “Vennootschap
pen”, invoerde.
Men moest vooruitziend Il fallait être visionnaire
zijn om, uitgaande pour, partant d’un constat
van de vaststelling dat d’incohérence, d’archaïs
talrijke bepalingen van me ou d’obsolescence
ons vennootschaps- en de nombreuses règles de
verenigingsrecht inconsis- notre droit des sociétés et
tent, archaïsch of verou de celui des associations,
derd zijn, een ambitieuze concevoir une réforme
en grondige hervorming ambitieuse, profonde,
Instituut van de Bedrijfsrevisoren
Institut des Réviseurs d’Entreprises
2
E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Bd. E. Jacqmain 135, 1000 Bruxelles, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Koninklijk Instituut / Institut royal
te ontwerpen die heel wat vastgeroeste bousculant bien des habitudes
gewoonten omvergooit, maar vooral profondément ancrées, mais surtout
ons land kan voorzien van een modern, susceptible de conférer à notre pays un
flexibel en efficiënt instrument als instrument moteur de l’économie qui
drijvende kracht achter de economie – soit moderne, souple et efficace tout
dit alles met behoud van een adequate en maintenant une protection suffisante
bescherming van de aandeelhouders en des actionnaires et des créanciers, outil
schuldeisers –, een tool die van aard zal qui sera ainsi de nature à promouvoir
zijn om onze concurrentiepositie binnen notre position concurrentielle dans le
de groep van de ontwikkelde landen te concert des pays développés.
bevorderen.
Er was lef voor nodig om een hervorming Il en fallut, de l’audace, pour concevoir
te ontwerpen, die overigens veel verder une réforme, au demeurant bien
reikt dan enkel het vennootschaps- plus large que celle du seul droit des
en verenigingsrecht, die de regeling sociétés et associations, qui bouleverse
voor de BVBA en de coöperatieve fondamentalement le régime de la
vennootschap radicaal verandert, die SPRL et de la société coopérative, qui
een aantal vennootschapsvormen supprime nombre de formes de sociétés
afschaft die dermate achterhaald zijn devenues obsolètes au point, pour
dat sommige van hen enkel nog als certaines d’entre elles, de n’être utilisées
anekdote worden gebruikt, die de qu’anecdotiquement, qui modernise la
naamloze vennootschap moderniseert société anonyme là où le droit européen
daar waar het Europees recht dit le permet, qui rend ses vraies valeurs à
mogelijk maakt, die de echte waarden la société coopérative, et qui rapproche
van de coöperatieve vennootschap à ce point le régime des sociétés de
weergeeft, en die de regeling voor de celui des associations et fondations que
vennootschappen zodanig afstemt op désormais, un seul concept les sépare
die voor de verenigingen en stichtingen réellement – la distribution du bénéfice –,
dat ze voortaan daadwerkelijk worden de sorte que bien des freins à l’activité
onderscheiden door één enkel begrip de ces associations et fondations
– de winstuitkering –, zodat heel wat s’évaporeront.
belemmeringen voor de activiteiten van
deze verenigingen en stichtingen zullen
verdwijnen.
Er was moed voor nodig om alle Il en fallut, du courage, pour convaincre
betrokken componenten van ons land te toutes les composantes concernées de
overtuigen van de adequaatheid en het notre pays de la justesse et de l’intérêt de
belang van deze hervorming, alsook van cette réforme, ainsi que de la formidable
de uitgelezen kans voor economische opportunité qu’elle pourrait présenter
groei, en om het onderscheid te maken pour notre économie, et pour faire la
tussen enerzijds de constructieve en part entre les réactions constructives et
3
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
anderzijds de overdreven conservatieve celles exagérément conservatrices ou
of partijdige reacties. partisanes.
Voor het verwezenlijken van deze La masse d’énergies mises en œuvre
hervorming werden indrukwekkend pour la réalisation de cette réforme fut
veel inspanningen geleverd. Dit begon impressionnante : déjà, lors la gestation
al bij de uitwerking van de hervorming de la réforme au sein du Centre belge
binnen het Belgisch Centrum voor du droit des sociétés – dont notre
Vennootschapsrecht, waarvan onze Ministre de la Justice Koen Geens fut
minister van Justitie Koen Geens l’un des fondateurs au même titre
één van de oprichters was samen que de nombreux autres professeurs
met vele andere bekende docenten renommés du droit des sociétés
vennootschapsrecht uit alle Belgische provenant de toutes les universités
universiteiten. Vervolgens waren er de belges ; puis dans de nombreux caucus
inspanningen in het kader van de vele où furent exposés les fondements et
bijeenkomsten waar de grondslagen les objectifs de la réforme ; puis encore
en doelstellingen van de hervorming pour la rédaction du premier projet
werden uiteengezet en voor de redactie de textes par quatre des professeurs
van de eerste ontwerpteksten door d’université – dont Hans De Wulf qui
vier hoogleraren – waaronder Hans De signe dans la présente livraison du TAA
Wulf die in deze uitgave van TAA een une importante analyse de la réforme –
belangrijke analyse van de hervorming provenant du Centre belge du droit des
maakt – verbonden aan het Belgisch sociétés en coordination avec le cabinet
Centrum voor Vennootschapsrecht, in du Ministre de la Justice, en s’appuyant,
samenspraak met het kabinet van de le cas échéant sur des avis d’experts à
minister van Justitie en, in voorkomend propos de situations particulières.
geval, steunend op adviezen van
deskundigen over specifieke gevallen.
Er was ook vastberadenheid en Il en fallut également, de l’obstination et
volharding nodig om een al goed de l’opiniâtreté pour faire aboutir un texte
uitgewerkte tekst af te ronden, eerst in déjà bien construit, d’abord au niveau
de ministerraad en vervolgens in het du Conseil des ministres, puis, au niveau
Parlement. Er moesten immers vele du Parlement. C’est que de nombreux
hindernissen – zijnde “tegenwind” – obstacles durent être franchis – on nous
worden overwonnen: vereiste van een parlait de « vents contraires » : exigence
fiscale begeleidingswet, zeer talrijke d’une loi fiscale d’accompagnement, de
(544!) amendementen, waaronder très nombreux (544 !) amendements,
verschillende van de meerderheid, advies dont plusieurs de la majorité, avis du
van de Raad van State, besprekingen Conseil d’Etat, passages en commissions
in parlementaire commissies, enz. parlementaires, etc. Certains obstacles
Bepaalde hindernissen waren bijna fataal faillirent être fatals au projet : l’exigence
Instituut van de Bedrijfsrevisoren
Institut des Réviseurs d’Entreprises
4
E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Bd. E. Jacqmain 135, 1000 Bruxelles, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Koninklijk Instituut / Institut royal
voor het project: de voormelde vereiste déjà mentionnée d’une loi fiscale
van een fiscale begeleidingswet, het d’accompagnement, avis du Conseil
vereiste advies van de Raad van State d’Etat requis sur des amendements de
over amendementen van de oppositie, l’opposition, chute du gouvernement,
de regeringsval, enz. Maar niettemin etc., mais rien n’y fit : l’obstination
is het de minister van Justitie Koen et l’opiniâtreté, vernies d’une solide
Geens, dankzij zijn vastberadenheid en couche de concertation politique pleine
volharding, in combinatie met een sterk d’entregent, permirent au Ministre de la
en tactvol politiek overleg, gelukt om alle Justice Koen Geens de surmonter tous
hindernissen succesvol te overwinnen. les obstacles avec succès.
Het Instituut van de Bedrijfsrevisoren L’Institut des Réviseurs d’Entreprises
heeft dit hervormingsproject ten volle a soutenu ce projet sans réserve et l’a
gesteund en met volledige inzet en accompagné de manière engagée et
vastberadenheid begeleid omdat hij résolue, car il le jugeait bénéfique à
het gunstig achtte voor het algemeen l’intérêt général et à l’économie. Il y a
belang en de economie. Het Instituut consacré d’importantes ressources.
heeft hiervoor aanzienlijke middelen Déjà, en 2015, le conseil de l’IRE
uitgetrokken. Reeds in 2015 heeft accueillait lors d’une de ses réunions
de Raad van het IBR op één van périodiques huit des membres du
zijn periodieke vergaderingen acht Centre belge du droit des sociétés
leden van het Belgisch Centrum voor venus exposer et discuter les grandes
Vennootschapsrecht verwelkomd lignes de leurs réflexions. Plus tard, en
met het oog op een uiteenzetting en commun avec les deux autres instituts
bespreking van de krachtlijnen van de professions économiques, un
hun overwegingen. Later werd, samen support fut prodigué sur le contenu du
met de twee andere Instituten van de plan financier afin d’éviter la vacuité des
economische beroepen, ondersteuning prescriptions anciennes en la matière.
verleend over de inhoud van het L’IRE fut également amené à participer
financieel plan om het gebrek aan activement à la task force mise en place
inhoud van oude voorschriften terzake par la FEB pour réagir aux premiers
te vermijden. Het IBR werd ook verzocht projets de textes, task force qui fut, en
om actief deel te nemen aan de door pratique, le seul réel canal de réaction du
het VBO opgezette taskforce om te monde des affaires. Plusieurs échanges
reageren op de eerste ontwerpteksten, eurent lieu par la suite entre l’IRE et le
een taskforce die in de praktijk het cabinet du Ministre de la Justice, qui
enige echte reactiekanaal van het permirent, notamment, de parfaire et de
bedrijfsleven vormde. Vervolgens rendre davantage cohérent le libellé des
vonden verscheidene uitwisselingen différentes missions qui sont confiées
plaats tussen het IBR en het kabinet par le nouveau code aux réviseurs
van de minister van Justitie, die het d’entreprises.
5
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
meer bepaald mogelijk hebben
gemaakt om de formulering van de
verschillende door het nieuwe Wetboek
aan de bedrijfsrevisoren toevertrouwde
opdrachten te verbeteren en
samenhangender te maken.
Gedurende het hele proces heeft het IBR Tout au long du processus, l’IRE a analysé
alle tekstversies grondig geanalyseerd dans le détail chaque version des textes,
om zich ervan te vergewissen dat geen afin de vérifier qu’aucune nouvelle
enkele nieuwe regel onwerkbaar of règle ne risquait d’être impraticable
oncontroleerbaar zou kunnen zijn, dat ou invérifiable, que toute modification
elke wijziging met betrekking tot de aux missions confiées aux réviseurs
aan de bedrijfsrevisoren toevertrouwde d’entreprises était justifiée et cohérente,
opdrachten verantwoord en consistent et, bien entendu, que la sphère d’activité
was, en, uiteraard, dat het werkterrein des réviseurs d’entreprises était, dans
van de bedrijfsrevisoren, in de la mesure du possible, à tout le moins
mate van het mogelijke, ten minste maintenue. Les 544 amendements
behouden bleef. Verder dienden de 544 durent également être parcourus, voire,
amendementen te worden overlopen le cas échéant, analysés en profondeur.
en, in voorkomend geval, zelfs grondig
te worden onderzocht.
Het heeft geen zin om te verzwijgen Inutile de taire que le nouveau code
dat het nieuw Wetboek een courant supprime une mission couramment
door de bedrijfsrevisoren uitgevoerde remplie par les réviseurs d’entreprises :
opdracht heeft afgeschaft: de quasi- les quasi-apports dans les SRL ne
inbrengen in de BV’s zullen immers niet devront plus en effet, à partir du 1er mai
langer het voorwerp van een verslag 2019 pour les SRL créées à partir de cette
van de bedrijfsrevisor moeten uitmaken date et à partir du janvier 2020 pour les
en dit vanaf 1 mei 2019 voor de vanaf SPRL existantes, faire l’objet d’un rapport
die datum opgerichte BV’s en vanaf de réviseur d’entreprises. Cette règle
januari 2020 voor de bestaande BV’s. subsiste uniquement pour les sociétés
Deze regel blijft enkel behouden voor anonymes. L’IRE a attiré l’attention du
de naamloze vennootschappen. Het IBR Ministre et des autres intervenants sur le
heeft de aandacht van de minister en fait que cette suppression augmentera
de andere actoren gevestigd op het feit notamment le risque de blanchiment,
dat deze afschaffing meer bepaald het car les quasi-apports peuvent
witwasrisico zal verhogen omdat het relativement facilement être utilisés à cet
relatief eenvoudig is om quasi-inbrengen effet, et qu’il aurait indiqué de maintenir
Instituut van de Bedrijfsrevisoren
Institut des Réviseurs d’Entreprises
6
E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Bd. E. Jacqmain 135, 1000 Bruxelles, T (02) 512 51 36, F (02) 512 78 86
Koninklijk Instituut / Institut royal
te gebruiken voor witwaspraktijken en l’intervention du réviseur pour les quasi-
dat het aangewezen zou zijn om de apports dépassant un certain montant.
tussenkomst van te bedrijfsrevisor te Il a cependant été estimé que les
handhaven voor de quasi-inbrengen règles en matière de conflit d’intérêt –
die een bepaald bedrag overschrijden. légèrement renforcées en l’occurrence
Er werd evenwel aangenomen dat de – étaient suffisantes à cet égard.
in dit geval enigszins verscherpte regels
inzake belangenconflicten in dit opzicht
toereikend waren.
Maar er werden nieuwe opdrachten Mais d’autres missions ont été confiées
toevertrouwd aan de bedrijfsrevisoren aux réviseurs d’entreprises, et certaines
en bepaalde andere opdrachten werden autres ont été étendues : rapport du
uitgebreid: commissarisverslag over de commissaire sur les tests d’actif net et
nettoactief- en de liquiditeitstesten in de de liquidité au sein des SRL, rapport en
BV’s, verslag in geval van wijziging van de cas de modification des droits attachés
rechten verbonden aan aandelen of van aux actions ou d’émissions de nouvelles
uitgiftes van nieuwe aandelen, enz. Een actions, etc. Certaines de ces missions
aantal van deze opdrachten vereisen een méritent une analyse approfondie tant
grondige analyse omdat de begrippen les concepts sont nouveaux ou modifiés,
zodanig vernieuwd of gewijzigd zijn, par exemple lorsqu’il convient de se
bijvoorbeeld wanneer men zich dient prononcer sur la valeur d’un apport en
uit te spreken over de waarde van een industrie, ou sur les tests d’actif net et
inbreng in nijverheid, over de nettoactief- de liquidité, ou encore sur un rapport
en de liquiditeitstesten, of nog over de l’organe de gestion justifiant le prix
een verslag van het bestuursorgaan d’émission d’une action – ce qui se
ter verantwoording van de uitgifteprijs rapproche d’une fairness opinion.
van een aandeel – hetgeen lijkt op een
fairness opinion.
Talrijke aspecten van deze hervorming De nombreux aspects de cette réforme
werden overigens onderzocht op een ont par ailleurs été explorés lors d’une
in november 2018 georganiseerde soirée organisée en novembre dernier
avondontmoeting waarop de à laquelle les réviseurs d’entreprises
bedrijfsrevisoren de gelegenheid avaient l’occasion de convier certains de
hadden om een aantal van hun cliënten leurs clients, soirée au cours de laquelle
uit te nodigen en waarop de minister le Ministre de la Justice Koen Geens nous
van Justitie Koen Geens het woord heeft fit l’honneur de prendre la parole.
genomen.7
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
In de komende maanden is hier een Dans les mois qui viennent, un travail
belangrijke rol weggelegd voor het important attend l’IRE, notamment en
IBR, meer bepaald het informeren matière d’information à ses membres sur
van zijn leden over de aspecten van les aspects de la réforme qui concernent
de hervorming in verband met de l’exécution de leurs missions, de
uitoefening van hun opdrachten, het formation, de mise à leur disposition
aanbieden van een vorming hieromtrent d’une documentation efficace sur le
alsook van een doeltreffende nouveau code et les nouvelles missions,
documentatie over het nieuwe d’édiction de normes d’exercice
Wetboek en de nieuwe opdrachten, professionnel sur ces nouvelles missions,
het uitvaardigen van normen voor de et de reformulation de celles relatives
beroepsuitoefening over deze nieuwe aux missions existantes, et d’adaptation
opdrachten en het herformuleren van des outils et manuels d’audit.
de normen betreffende de bestaande
opdrachten, alsook het aanpassen van
de controletools en -handleidingen.
U kunt erop vertrouwen dat het IBR Soyez assurés qu’il s’y investira de
deze rol vastberaden op zich zal nemen manière résolue et y consacrera les
en hiervoor de nodige middelen zal ressources nécessaires.
uittrekken.
Thierry Dupont Thierry Dupont
Voorzitter IBR Président IRE8
DE IMPLICATIES VAN HET WETBOEK VAN
VENNOOTSCHAPPEN EN VERENIGINGEN VOOR
DE OPDRACHTEN VAN DE COMMISSARIS BIJ
VENNOOTSCHAPPEN: ENKELE OPMERKINGEN
HANS DE WULF
Professor, Financial Law Institute, UGent
Inleiding geplande uitkering verantwoord is in het licht
van de liquiditeitspositie van de vennootschap,
Het is niet de bedoeling geweest om naar en waarbij de commissaris, indien er één is, dit
aanleiding van de invoering van het Wetboek verslag zal moeten beoordelen (art. 5:142 WVV).
van vennootschappen en verenigingen De afschaffing van het kapitaal leidt er ook toe
(WVV) diep in te grijpen in de opdrachten dat inbrengen van nijverheid onbeperkt mogelijk
van het revisoraat of van de commissaris worden in de BV2, zodat de bedrijfsrevisor een
in vennootschapscontext1. Maar vooral het verslag over de waardering daarvan zal moeten
afschaffen van het kapitaal bij de BV heeft toch opstellen – al zou het wel eens kunnen dat
een aantal belangrijke implicaties. Te denken de mogelijkheid tot inbreng in nijverheid in de
is bv. aan de invoering van een liquiditeitstest praktijk dode letter blijft, omdat de fiscale wet
waarbij het bestuur van een BV bij elke die naar aanleiding van het WVV is aangenomen
dividenduitkering een schriftelijk verslag zal (onder meer om het WIB aan te passen aan
moeten opmaken om te motiveren dat de de afschaffing van het kapitaalconcept bij
BV en CV), er lijkt op aan te sturen de waarde
van dergelijke inbreng als winst te belasten in
1 Het Wetboek van vennootschapen en verenigingen is op hoofde van de vennootschap, in plaats van haar
28 februari 2019 door de plenaire Kamer goedgekeurd en zal met gestort kapitaal gelijk te stellen3.
normaal gezien vanaf 1 mei 2019 in werking treden en dus op
vanaf die datum opgerichte vennootschappen van toepassing
zijn, en vanaf 1 januari 2020 op bestaande vennootschappen Voor de BV werden daarenboven enerzijds
(dat wil zeggen vennootschapen die voor 1 mei 2019 opgericht de regels over quasi-inbreng afgeschaft en
werden, wat voor vennootschapen met rechtspersoonlijkheid
betekend dat zij voor die dag rechtspersoonlijkheid hadden daarmee ook een bron van inkomsten voor
verworven door neerlegging van hun oprichtingsakte op de het revisoraat. Anderzijds zal voortaan bij elke
griffie van de ondernemingsrechtbank). De inwerkingtreding op uitgifte van aandelen in de BV, NV of CV een
1 mei 2019 veronderstelt dat tegen dan het KB ter uitvoering
van het Wetboek gepubliceerd is in het Belgisch Staatsblad. Dit
KB is in de eerste week van maart 2019 door de ministerraad 2 Zie art. 1:8, § 3, 3e lid, j° en 5:7 WVV.
goedgekeurd en naar de Raad van State verzonden. Indien 3 Zie Parl.St. Kamer 2018-19, 3367/005 voor de tekst van deze
wegens “vertraging” bij het verlenen van dit advies of bij wet zoals op 28 februari 2019 goedgekeurd door de plenaire
publicatie in het Belgisch Staatsblad de wet niet in werking kan vergadering en aan de Koning ter bekrachtiging voorgelegd. Zie
treden op 1 mei 2019, is het de bedoeling via een bijzondere in het bijzonder art. 2, 8° van deze wet (tot wijziging van art. 2,
wetsbepaling de inwerkingtreding op 1 juni 2019 te laten ingaan. § 1, 6° a) 2) WIB) en art. 23 (tot wijziging van art. 184 WIB).9
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
bestuursverslag moeten worden opgemaakt HET IS NOOIT DE BEDOELING
waarin, in de eerste plaats, de uitgifteprijs wordt
verantwoord, en indien er een commissaris VAN DE HERVORMING
is, zal die nazicht moeten uitoefenen op de GEWEEST IN TE GRIJPEN IN DE
financiële en boekhoudkundige gegevens in
dat verslag (art. 5:121, § 1 WVV). TAAKVERDELING TUSSEN DE
VERSCHILLENDE ECONOMISCHE
Verder is de formulering van de “nazichtstaak”
van de revisor hier en daar in het Wetboek BEROEPEN
anders geformuleerd dan onder het W. Venn.
het geval was. Deze formuleringswijzigingen
werden voor een groot stuk in overleg met
het IBR doorgevoerd. De bedoeling is telkens jaarrekeningenrecht als dusdanig – hoewel
geweest om de formulering van de Belgische er terloops wel op mag worden gewezen dat
wet preciezer en consistenter te maken, en België met het WVV voor het eerst een wettelijk
daardoor meer te doen aansluiten bij de bepaalde procedure krijgt voor “restatements”,
toepasselijke internationale normen (ISA’s en dat wil zeggen om fouten andere dan louter
aanverwanten). materiële vergissingen in de jaarrekening
officieel recht te zetten door het goedkeuren
Enkele van deze nieuwigheden worden in deze van een correcte jaarrekening (zie art. 3:19
bijdrage verder toegelicht, met name de rol WVV).
van de commissaris bij de liquiditeitstest en de
taak van de commissaris bij het nazicht van het Bij de voorbereiding van het Wetboek van
bestuursverslag dat bij elke aandelenuitgifte vennootschappen en verenigingen (WVV) is
verplicht zal zijn, tenzij de aandeelhouders op geen enkel moment overwogen radicale
hebben beslist ervan af te zien. Verder zullen veranderingen door te voeren met betrekking tot
enkele woorden worden gezegd over de de opdrachten of verantwoordelijkheden van de
verduidelijkingen die de wet heeft aangebracht economische beroepen zoals de bedrijfsrevisor,
inzake de controle op de inbreng in natura. de accountant of de boekhouder-fiscalist.
Het zou evenwel te ver hebben geleid een Toch bevatten de allereerste ontwerpteksten
exhaustief overzicht te geven van alle wijzigingen die aan minister Geens werden bezorgd door
in de opdrachten van de commissaris. Met name de expertencommissie die met de opstelling
de problematiek van de inbreng van nijverheid daarvan werd belast, enkele ingrepen in de
vraagt om een aparte bijdrage. Het probleem taakverdeling tussen de “cijferberoepers”.
is daarbij niet zozeer de omschrijving van de Met name speelden de experten met het
opdracht van de commissaris: die is dezelfde als idee om aan bedrijfsrevisoren de exclusieve
bij elke andere inbreng in natura. Het probleem is bevoegdheid te geven om tussen te komen
veeleer dat het revisoraat het duidelijk moelijker bij herstructureringen (fusies, splitsing, enz.) in
vindt om te bepalen volgens welke methodes de zin van Boek XIII van het W. Venn., terwijl
men de “waarderingscontrole” op een inbreng volgens het oude recht ook accountants
van nijverheid (toekomstige prestaties) moet hierbij mogen optreden. De experten waren
organiseren dan hoe men die controle op van oordeel dat dit een logische ingreep zou
pakweg de inbreng van een onroerend goed zijn geweest, nu de wetgever steeds alleen
of een bedrijfstak moet organiseren. Het artikel revisoren, met uitsluiting van accountants, heeft
gaat evenmin in op de rol van de revisor in de laten tussenkomen bij de controle op inbrengen
non-profitsector (verenigingen en stichtingen), in natura. Bij nagenoeg alle herstructureringen
noch op de (heel beperkte) wijzigingen in het is het hart van de transactie het vastleggen van10
de ruilverhouding (hoeveel aandelen krijgen vermelde ideeën zijn derhalve niet terug te
de aandeelhouders van de overdragende vinden in het Wetsontwerp dat de Kamer op
vennootschap, of van die vennootschap 6 juni 2018 in behandeling nam.
zelf, vanwege de inbrengontvangende
vennootschap?), en daarbij gaat het misschien Terminologie die beter aansluit bij de
niet juridisch maar wel economisch gezien internationale standaarden5
om een verrichting die goed lijkt op een
inbreng in natura, met dien verstande dat de De commissaris is als revisor in toenemende
evaluaties die de cijferberoeper moet maken mate onderworpen aan een internationaal
bij een herstructurering ongetwijfeld soms regelgevend kader. Hoewel België getrouw de
ingewikkelder en meestal belangrijker zijn dan Europese richtlijnen over audit en financiële
bij een standaard inbreng in natura. Vandaar verslaggeving omzet6, was de terminologie
dus de gedachte bij de experten dat het van het Wetboek van vennootschappen
aangewezen was om de controlebevoegdheid over revisorale en commissarisopdrachten
bij herstructureringen aan revisoren voor te niet steeds aangepast aan de concepten die
behouden. in de internationale standaarden zoals de
ISA’s (International Standards on Auditing)
Een tweede gedachte die bij de experten en ISRE (International Standards on Review
speelde was dat voor sommige “non- Engagement) worden gehanteerd.
core”-tussenkomsten van cijferberoepers
die in het W. Venn. zijn voorzien, er geen Het WVV heeft geprobeerd daarin verandering
goede beleidsmatige redenen zijn die een te brengen, bv. door een poging tot consistent
neutrale, academische observator zouden gebruik van de woorden “beoordeling” en
kunnen overtuigen om die opdrachten voor “beoordelen” waar die passend waren om
te behouden aan een bepaalde categorie de aard en intensiteit van de opdracht van de
van economische beroepen, of zelfs aan commissaris te beschrijven. Zo kunnen uit het
de economische beroepen überhaupt. Te
denken valt daarbij bijvoorbeeld in de eerste
plaats aan het onderzoek naar de boeken dat 5 De inhoud van deze afdeling zal nogal vanzelfsprekend zijn
voor revisoren, maar deze bijdrage wil ook nuttig zijn voor
een aandeelhouder zelf kan doorvoeren in juristen, die vaak een beperktere kennis hebben van deze
een vennootschap waar geen commissaris materie. Wanneer bedrijfsrevisoren controleopdrachten (audit)
is benoemd. Het W. Venn. bepaalt dat de uitvoeren zijn zij onderworpen aan de verplichtingen opgelegd
door de International Standards on Auditing (ISA’s). Voor een
aandeelhouder zich kan laten bijstaan door een overzicht van de ISA-standaarden, zie: https://doc.ibr-ire.be/
accountant – en dus bv. niet door een revisor4. nl/Documents/regelgeving-en-publicaties/rechtsleer/normen-
Voor een academicus is onduidelijk waarom de en-aanbevelingen/ISA-s/clarified-ISA-s/OVERZICHT-ISA-
STANDAARDEN-versie-18-december-2009.pdf.
wet überhaupt moet bepalen welke deskundige Wanneer bedrijfsrevisoren beoordelingsopdrachten (review)
bijstand kan verlenen, laat staan dat duidelijk is uitvoeren zijn zij onderworpen aan de verplichtingen opgelegd
waarom dat een accountant zou moeten zijn. door de International Standards on Review Engagements.
Zie bv.: https://doc.ibr-ire.be/nl/Documents/regelgeving-
en-publicaties/rechtsleer/normen-en-aanbevelingen/ISA-s/
Niettemin werd al vlug aan de experten, clarified-ISA-s/ISA%20update%202015/b011-2010-iaasb-
die het voorontwerp van wet schreven dat handbook-isre-2410.pdf.
6 Zie bv. de Wet van 18 december 2015 tot omzetting van Richtlijn
tot het WVV zou leiden, duidelijk gemaakt 2013/34/EU van 26 juni 2013 van het Europees Parlement en
dat het niet wenselijk was naar aanleiding van de Raad betreffende de jaarlijkse financiële overzichten,
van deze hervorming te raken aan de in de geconsolideerde financiële overzichten en aanverwante
verslagen van bepaalde ondernemingsvormen, tot wijziging van
wet vastgelegde taakverdeling tussen de Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad
verschillende cijferberoepen. De hierboven en tot intrekking van Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG
van de Raad, BS 30 december 2015 en de Wet van 7 december
2016 tot organisatie van het beroep van en het publiek toezicht
4 Zie art. 166 W. Venn. op de bedrijfsrevisoren, BS 13 december 2016.11
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
internationaal kader drie grote categorieën van DE AFSCHAFFING VAN DE
dienstverlening door revisoren worden afgeleid:
assurance-opdrachten, aanverwante diensten, REVISORALE TUSSENKOMST
en andere opdrachten of diensten, welke laatste BIJ QUASI-INBRENG IN
categorie neerkomt op allerlei adviesopdrachten
die een revisor aanvaardt maar die veeleer DE BV WORDT MEER DAN
commercieel van aard zijn, zonder dat een wet GECOMPENSEERD DOOR
of ander regelgevend instrument de revisor
opdraagt tussen te komen bij een verrichting. DE NIEUWE OPDRACHTEN
Bij de voor een vennootschapswetgever INZAKE LIQUIDTEITSTEST EN
belangrijkste categorie, de assurance-
opdrachten, kan men een onderscheid maken UITGIFTEVERSLAG
tussen controle (audit) en beoordeling (review)
van historische financiële informatie en overige
assurance-opdrachten, met name assurance-
opdrachten die betrekking hebben op niet- mindere mate van zekerheid (“assurance”) geeft
financiële informatie of die niet op historische dan een audit: “redelijke zekerheid” voor een
financiële informatie slaan. Revisoren controleopdracht (audit), slechts “beperkte
vervullen ook “non-assurance”-taken, zoals zekerheid” voor een beoordelingsopdracht
samenstellingsopdrachten. Bij een assurance- (review).
opdracht verleent de revisor een zekere mate
van zekerheid (vandaar trouwens het woord Zoals gezegd, probeert het WVV enerzijds
“assurance”). consistent “beoordeling” te gebruiken als
opdrachtomschrijving waar een review-
De in het WVV bedoelde commissaris heeft in de procedure is bedoeld, terwijl “controle” wordt
eerste plaats een controleopdracht (audit) van voorbehouden voor auditopdrachten waarbij de
de jaarrekening of bepaalde andere financiële commissaris verder onderzoek moet doen om
stukken. Soms zal een revisor – de commissaris de gegevens die het bestuur en management
of een andere revisor als er geen commissaris aanleveren te corroboreren en hij zich ook, in
is – evenwel een “beoordelingsopdracht”, nl. tegenstelling tot bij een beoordelingsopdracht,
een review engagement hebben. Voorbeelden moet vergewissen van de kwaliteit van de
zijn de tussenkomst van de commissaris bij het interne controle.
nazicht van de staat waarop de uitkering van
interimdividenden is gebaseerd, of het nazicht Anderzijds moet men vermijden dat de
bij de nieuwe liquiditeitstest (zie verder). Op Belgische wetgever zich geremd voelt in
die review engagements is een International het opdragen van een nazichtsopdracht aan
Standard on Review Engagements van revisoren of commissarissen omdat de taak
toepassing, terwijl op de audit engagements waarvan de Belgische wetgever het opportuun
uiteraard de ISA’s van toepassing zijn7. Het vindt dat de commissaris die zou waarnemen,
verschil tussen een audit- en een review- moeilijk mooi kan worden ingepast in de
opdracht bestaat er onder meer in dat, ook al terminologie uit de internationale normen.
zijn beide assurance-opdrachten, een review De Belgische wetgever is in wezen vrij om te
op een beperkter nazicht is gesteund en een bepalen wat hij van een commissaris verwacht,
en hoeft zich niet te laten afschrikken door het
7 https://www.accountingtools.com/articles/2018/3/7/the-
feit dat alleen revisoren, d.w.z. externe auditors,
difference-between-an-audit-a-review-and-a-compilation de commissaristaak kunnen uitoefenen en deze
voor een goed kort overzicht “voor beginners” van de verschillen beroepsgroep nu eenmaal aan internationale
tussen een audit (controle), review (beoordeling) en compilation
(samenstelling) opdracht.
normen is onderworpen. Er zijn dan ook12
zeker nog plaatsen in het WVV te vinden en het aantal uitgegeven aandelen, terwijl
waar een veeleer “hybride” opdracht aan de de verwijzing naar het aantal aandelen in de
commissaris wordt gegeven (bv. om in het NV (art. 7:7 WVV) wel behouden is gebleven.
kader van de liquiditeitstest zowel historische als Ook dit wijst wellicht niet op een wijziging in
prospectieve informatie te evalueren) of waarin de opdracht van de commissaris, maar lijkt
niet-standaard terminologie wordt gebruikt om ons uit twee elementen voort te vloeien:
de nazichtsopdracht en de intensiteit ervan te enerzijds heeft de wetgever voor de NV niet
omschrijven. willen raken aan de op de Europese richtlijn
geïnspireerde formulering. Maar daarnaast
Inbrengen: in natura en de afschaffing speelt ook dat bij een BV, precies wegens het
van de quasi-inbreng in de BV gebrek aan kapitaalvertegenwoordigende
waarde gekoppeld aan de bijna grenzeloze
Het WVV wijzigt niets wezenlijks aan de vrijheid om de rechten verbonden aan de
tussenkomst van de commissaris (of de revisor aandelen te bepalen, er werkelijk geen enkel
waar er geen commissaris is) bij inbrengen in zelfs maar louter theoretisch of conceptueel
natura. Bij de BV moest de opdrachtomschrijving verband meer bestaat tussen de waarde van
uiteraard wel wat anders dan voorheen worden een inbreng en het aantal aandelen dat in ruil
geformuleerd, omdat bij die vennootschap geen ervoor wordt uitgegeven. Bij een NV hoeft men
kapitaalconcept meer zal bestaan, en aandelen onder het nieuwe recht evenmin de gelijkheid
bijgevolg geen kapitaalvertegenwoordigende tussen aandeelhouders te respecteren
waarde (fractiewaarde of nominale waarde) (gelijke inbrengen kunnen dus tot zowel een
meer kunnen hebben. verschillend aantal aandelen als verschillende
rechten per aandeel leiden), maar moet men
De verwijzing naar die concepten is vervangen wel nog steeds rekening houden met de
door het onderzoek naar de vraag of de kapitaalwaarde van de aandelen.
waarden waartoe de waarderingsmethodes
leiden, ten minste overeenkomen met waarde Verder is de nieuwe wet logischer geformuleerd,
van de inbreng die in de akte wordt vermeld. doordat zij begint met voor te schrijven dat de
Ook al stelt de wet nu uitdrukkelijk dat de oprichters eerst een oprichtersverslag moeten
revisor ook “de toegepaste waardering”, en niet opmaken, en dan pas de tussenkomst van de
alleen de toegepaste waarderingsmethodes revisor beschrijft: de oprichters maken eerst een
onderzoekt – een verwijzing die in het ontwerp van verslag, leggen dat aan de revisor
vroegere artikel 219 W. Venn. niet voorkwam voor, en finaliseren vervolgens hun verslag
– een inhoudelijke wijziging aan de taak van waarbij ze eventueel gemotiveerd afwijken
de revisor moet men daarachter niet zoeken. van de conclusies van het revisoraal verslag.
Ook onder het oude recht, waar de formulering De omgekeerde volgorde uit het W. Venn.
meer de nadruk legde op de vergelijking verhinderde uiteraard niet dat de praktijk al lang
tussen de waarde van de inbreng als gevolg de nu beschreven volgorde toepaste.
van de toegepaste waarderingsmethodes en
het aantal en de kapitaalvertegenwoordigende In de BV is de regeling inzake quasi-inbreng
waarde van de uitgegeven aandelen, moest de afgeschaft. Dit lag in het logische verlengde
revisor noodgedwongen rekening houden met van de afschaffing van het kapitaal, al is het
de vraag of de waardering van de inbreng als waar dat de revisorale controle op inbrengen in
dusdanig acceptabel was. natura niet is afgeschaft, en de regeling inzake
quasi-inbreng net bedoeld is om omzeiling
Onder het nieuwe recht vindt men voor de BV van de regels inzake inbreng in natura tegen
(art. 5:7 WVV) evenmin een verwijzing naar de te gaan. Er kan niet worden ontkend dat het
verhouding tussen de waarde van de inbreng hier om een compromis gaat: enerzijds vond13
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
de wetgever het nuttig om, vooral met het Voor de NV worden de regels inzake
oog op bescherming van schuldeisers tegen quasi-inbreng behouden, nu daar ook het
overwaardering, de revisorale tussenkomst bij kapitaalconcept blijft behouden en die regels
inbrengen in natura te behouden, anderzijds overigens aan België worden opgelegd
zou het te ver zijn gegaan om ook de quasi- door de voormalige Tweede Europese
inbreng te behouden. vennootschapsrichtlijn9.
Vertegenwoordigers van het IBR hebben Liquiditeitstest10
tijdens het wetgevend proces gepoogd de
wetgever ervan te overtuigen de regels inzake A. Algemeen
quasi-inbreng te behouden met het argument
dat die nuttig zouden zijn in de strijd tegen Bij het opstellen van het WVV was een
witwaspraktijken. Naast het feit dat niet bezorgdheid dat het afschaffen van het
onmiddellijk duidelijk is hoe dit het geval zou kapitaal bij de BV tot een verzwakking van de
zijn, kan de revisor in elk geval slechts een rol bescherming van vennootschapsschuldeisers
spelen op dit vlak voor zover zijn tussenkomst zou kunnen leiden. Eén van de maatregelen die
wordt gevraagd, en bij praktijkjuristen leeft de in dat verband werd genomen is de invoering van
overtuiging dat vandaag in heel veel gevallen een wettelijke liquiditeitstest in de BV. Die test,
waar de regels over quasi-inbreng zouden bepaald in artikel 5:143 WVV, houdt in dat een
moeten worden toegepast, zij niet worden beslissing tot winstuitkering door de algemene
toegepast, wellicht doorgaans te goeder trouw, vergadering van aandeelhouders “slechts
gewoon omdat de betrokken partijen die regels uitwerking (heeft) nadat het bestuursorgaan
niet kennen. Wellicht is dit evenzeer het geval heeft vastgesteld dat de vennootschap, volgens
in vennootschappen waar een commissaris is de redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen,
benoemd die het bestuur zou kunnen wijzen op na de uitkering in staat zal blijven haar schulden
de verplichting om de wet na te leven. Dit is anders te voldoen naarmate deze opeisbaar worden
bij een gewone inbreng in natura bij oprichting over een periode van minstens twaalf maanden
of aandelenemissie waar doorgaans verplicht te rekenen van de datum van uitkering”. Het
een notaris moet tussenkomen (omdat het om besluit van het bestuursorgaan moet worden
een statutenwijziging gaat), zodat er daar reeds gereflecteerd in een schriftelijk verslag. Dit
een onafhankelijke externe deskundige is die de verslag wordt niet neergelegd ter griffie van
witwascontrole kan doen. Hoe dan ook, zoals de ondernemingsrechtbank en evenmin op
de memorie van toelichting vermeldt8, worden enige andere wijze openbaar gemaakt. De
de problemen waartoe quasi-inbreng kan leiden vennootschap zal het archiveren.
grotendeels ondervangen door de regels over
belangenconflicten van bestuurders. Dat klopt De wet bepaalt: “In de vennootschappen waar
weliswaar vooral wanneer de tegenpartij van een commissaris is benoemd, beoordeelt hij de
de vennootschap een bestuurder is en wellicht historische en prospectieve boekhoudkundige
minder wanneer het een aandeelhouder is en financiële gegevens van dit verslag.
die niet tegelijk bestuurder is, maar dan nog
zouden de regels over behoorlijk bestuur (het
9 Zie art. 7:8 WVV.
bestuur moet een correcte waardering van het 10 D. Bruloot, Vennootschapskapitaal en Schuldeisers, Antwerpen,
te verwerven goed hanteren) moeten volstaan Intersentia, 2014, 673-726; D. Bruloot en H. Culot, “La SRL Sans
om misbruiken tegen te gaan. Capital - De Kapitaalloze BV” in Le Projet De Nouveau Code
Des Sociétés Et Associations - Het Ontwerp Wetboek Van
Vennootschappen En Verenigingen, Brussel, Larcier, 2018, 93-
118; J. Rickford, “Legal approaches to restricting distributions
to shareholders: balance sheet tests and solvency tests”, EBOR
8 Zie de Memorie van Toelichting bij art. 5:7 in fine, Memorie, Parl. 2006, 135-179 en W. Schön, “Balance sheet tests or solvency
St. Kamer 54 3119/001, p. 131. tests – or both?”, EBOR 2006, 181-198.14
De commissaris vermeldt in zijn jaarlijks dat niet waar, nu de goede rechtsleer al sinds
controleverslag dat hij deze opdracht heeft jaar en dag aanneemt dat het bestuur van elke
uitgevoerd.” vennootschap bij elke vennootschapsvorm de
plicht heeft om na te gaan of een geplande
Er is dus alleen een tussenkomst van een winstuitkering verantwoord is in het licht van de
bedrijfsrevisor waar er een commissaris is liquiditeitspositie van de vennootschap11. Mijn
benoemd (het speelt geen rol of de commissaris persoonlijke opvatting blijft daarom dat het te
verplicht is benoemd, dan wel, bij een kleine betreuren is dat de wetgever de liquiditeitstest
BV, vrijwillig). Indien er geen commissaris is ook niet bij de NV heeft ingevoerd12.
benoemd, moet geen revisor (of andere expert)
worden ingeschakeld om de liquiditeitstest te Merk op dat de liquiditeitstest bij elke uitkering in
beoordelen. een BV moet worden toegepast en steeds moet
worden verantwoord in een schriftelijk verslag
B. Toepassingsgebied van de liquiditeitstest (dat het verslag schriftelijk moet zijn staat niet
letterlijk in de wet, maar volgt niet alleen uit
Het is opvallend dat de wetgever de de gewone betekenis van het woord “verslag”
liquiditeitstest alleen bij de BV en de CV heeft in vennootschapswetgeving, maar bovendien
voorgeschreven. Het zou nuttig geweest onomstotelijk uit de vermelding dat het verslag
zijn de test voor alle vennootschappen met niet moet worden neergelegd).
beperkte aansprakelijkheid, en dus ook bij de
NV, te voorzien. Bij de CV is in artikel 6:116 De wet voorziet niet in de mogelijkheid voor
WVV dezelfde liquiditeitstest als bij de BV de aandeelhouders om, bij de beslissing tot
voorgeschreven. Bij de NV is de nood aan winstuitkering, unaniem af te zien van de
schuldeisersbescherming even groot als bij BV noodzaak tot het opstellen van een verslag,
en CV. of van de verplichting van de commissaris om
tussen te komen. Dergelijke “afstand” door de
Dat de liquiditeitstest niet bij de NV is ingeschre aandeelhouders is dan ook niet mogelijk, nu
ven, is evenwel ongetwijfeld een bewuste keuze de verplichting om het verslag op te stellen
geweest, die is ingegeven door de vaststelling niet alleen en zelfs niet in de eerste plaats de
dat de NV nog steeds is onderworpen aan de belangen van de aandeelhouders beoogt te
kapitaalbeschermingsregels en daardoor aan beschermen, maar wel die van de huidige
een iets strengere balanstest dan de BV, zodat en zelfs toekomstige schuldeisers van de
het niet nodig was, in een wet die flexibilisering vennootschap (inclusief eventuele werknemers).
en vereenvoudiging hoog in het vaandel Het gaat dus om een dwingende wetsbepaling
voert, een nieuwe verplichting in te voeren die niet alleen de aandeelhouders beschermt.
in de NV. Nochtans kan men ook omgekeerd
argumenteren dat de wetgever hiermee een
andere hoofdbedoeling van de wet ondergraaft, 11 K. Van Hulle, “Wettelijke beperkingen inzake winstuitkeringen”,
in Het gewijzigde vennootschapsrecht, bijzonder nummer TBH
nl. de BV aantrekkelijk maken en promoten als 1984, (73) 77, nr. 6.; zie ook H. De Wulf, “Moet de mogelijkheid
de vennootschap bij uitstek, zodat alleen de tot winstuitkering volgens artikel 617 W.Venn. steeds aan de
allergrootste vennootschappen nog voor de hand van de laatste jaarrekening berekend worden?” (noot
onder Antwerpen 8 mei 2003), TBH 2005, afl. 4, (393) 399, nr. 21.
NV opteren. Reeds meer dan één praktizijn 12 Andere potentiële voordelen van een NV tegenover de nieuwe
heeft de auteur van dit stuk gecontacteerd BV zijn dat alleen bij de NV een duaal bestuur is toegelaten,
om te laten weten dat hij ongelukkig is met en vooral dat het in NV’s voor bestuurders gemakkelijker te
beoordelen is of zij de alarmbelprocedure moeten toepassen
de liquiditeitstest, en dat aan cliënten zal – nl. op basis van de puur “mathematische” test of het netto-
worden meegedeeld dat winstuitkeringen bij actief minder dan 50 % van het kapitaal bedraagt – dan in
een BV door de wetgever moeilijker worden BV’s, waar de procedure moet worden toegepast van zodra er
liquiditeitsbedreiging is of het netto-actief negatief “dreigt” te
gemaakt dan bij een NV. Strikt genomen is worden, wat een zekere evaluatie vanwege het bestuur vraagt.15
TAX, AUDIT & ACCOUNTANCY
MAART/MARS 2019
DE COMMISSARIS MOET IN nadeel van de vennootschap niet tegen arm’s
length-voorwaarden gebeurt en er daarom
ZIJN CONTROLEVERSLAG een uitkering gebeurt ten belope van het
VERMELDEN DAT HIJ DE vermogensnadeel dat aan de vennootschap
wordt berokkend.
TOEPASSING VAN DE
LIQUIDITEITSTEST HEEFT Anderzijds kan niet worden betwijfeld dat de
liquiditeitstest niet alleen bij uitkeringen die door
BEOORDEELD, MAAR DE de algemene vergaderingen worden beslist,
WET BEPAALT NIET DAT moet worden toegepast, maar ook wanneer
het bestuur op basis van de delegatie bedoeld
HIJ HET RESULTAAT VAN in artikel 5:141, tweede lid WVV zelfstandig
ZIJN ONDERZOEK IN HET tot een winstuitkering beslist. Het gaat hier
om de uitkering van interim- of tussentijdse
CONTROLEVERSLAG MAG dividenden14. Ook dan zal de commissaris
MEEDELEN moeten tussenkomen.
Hetzelfde geldt wanneer de wet zelf
uitdrukkelijk naar de toepasselijkheid van
Dat is een opvallend verschil met het verslag artikel 5:143 WVV verwijst voor bepaalde
dat voortaan bij elke BV, NV en CV in beginsel verrichtingen die economisch gezien op een
verplicht moet worden opgesteld bij de uitgifte uitkering neerkomen, in die zin dat net als
van nieuwe aandelen, vooral om de uitgifteprijs bij een klassieke dividenduitkering geld de
te verantwoorden. Daarover bepaalt de wet wél vennootschap richting aandeelhouders verlaat.
uitdrukkelijk dat de aandeelhouders unaniem Wij denken hierbij in de eerste plaats natuurlijk
kunnen beslissen dat dergelijk verslag bij een aan de inkoop van eigen aandelen waarvoor
bepaalde uitgifte niet hoeft te worden opgesteld, artikel 5:41, tweede lid, 2° WVV bepaalt dat
en dat de cijfergegevens erin dan ook niet door alleen bedragen mogen worden gebruikt die
de commissaris hoeven te worden beoordeeld13.
Dat ligt in het verlengde van het inzicht van 14 De nieuwe wetgeving schaft het onderscheid tussen interim-
en tussentijdse dividenden de facto af. Onder het oude recht
de wetgever dat dit uitgifteverslag enkel de maakte men een onderscheid tussen beide. Interimdividenden
belangen van de aandeelhouders beschermt, in waren alleen in de NV mogelijk en daar wettelijk geregeld; het
tegenstelling dus tot het liquiditeitsverslag. woord sloeg op de uitkering door de raad van bestuur van
winst uit het lopende boekjaar of overgedragen winst, en de
wet bevatte periodiciteitsregels (men kon geen interimdividend
Het liquiditeitsverslag is enerzijds vereist bij uitkeren de eerste zes maanden van het boekjaar, en daarna
alle uitkeringen in de zin van de artikelen ook niet een onbeperkt aantal keren). “Tussentijdse dividenden”
was een concept dat niet in de wet voorkwam, maar werd in de
5:141 en 5:142 WVV. De wet bepaalt dit niet praktijk gebruikt om dividenduitkeringen uit de winst van vorige
uitdrukkelijk maar men mag het uit de structuur boekjaren aan te duiden, beslist door de algemene vergadering,
van de wet afleiden. Aangezien onrechtstreekse maar op een ander moment dan de gewone jaarlijkse algemene
vergadering. De nieuwe wet – bv. art. 5:141 WVV – maakt nu
uitkeringen in de zin van artikel 1:4 WVV niet duidelijk dat de algemene vergadering van zowel de NV als de
als zulke uitkeringen te beschouwen zijn, BV op elk moment van het boekjaar winst mag uitkeren, hetzij
worden zij niet gevat door artikel 5:143 WVV (normale geval) winst uit vorige boekjaren, hetzij winst van het
lopende boekjaar. Het bestuursorgaan kan dezelfde bevoegdheid
– kort gezegd gaat het om transacties tussen krijgen op basis van een statutaire delegatie, met die bijkomende
de vennootschap en een aandeelhouder, beperking dat het bestuursorgaan (uiteraard) niet mag ingaan
bestuurder of derde waarbij de transactie in het tegen/terugkomen op een goedgekeurde jaarrekening,
reden waarom de wet bepaalt dat het bestuursorgaan winst
uit afgesloten boekjaren alleen kan uitkeren, indien er over
het relevante boekjaar nog geen goedgekeurde jaarrekening
13 Zie art. 5:121, § 2 WVV voor de BV en art. 7:179, § 3 voor de NV. bestaat.16
overeenkomstig de balans- en liquiditeitstest erop neerkomen dat de aandeelhouders
van de artikelen 5:142 en 5:143 WVV uitkeerbaar tussenkomen in de exclusieve bevoegdheid van
zijn. Ook in geval van “financial assistance” het bestuur om het ontwerp van jaarrekening
(financiering door de vennootschap door vast te stellen. Het bestuur zal, bij het opmaken
voorschotten of zekerheden van de verkrijging van het voorstel van winstbestemming als
van haar aandelen of certificaten door een onderdeel van de resultatenrekening, reeds
derde) bepaalt de wet (art. 5:152, § 1, tweede lid, over de liquiditeitspositie van de vennootschap
3° WVV) uitdrukkelijk dat het voor die verrichting moeten nadenken. Indien het bestuur had
uitgetrokken bedrag overeenkomstig de moeten weten dat een uitkering van de winst
artikelen 5:142 en 5:143 WVV uitkeerbaar moet onverantwoord is, omdat de vennootschap
zijn. In beide gevallen impliceert de verwijzing in de voorzienbare toekomst (minstens twaalf
naar de liquiditeitstest ook dat de commissaris maanden) met betalingsverplichtingen zou
moet tussenkomen om het liquiditeitsverslag te worden geconfronteerd die zij wellicht niet zou
controleren. kunnen honoreren indien de winst (volledig)
wordt uitgekeerd, dan zal het bestuur zijn taak
C. Oordelen van het bestuur die de commissaris onbehoorlijk vervullen door een (te hoge)
moet beoordelen winstuitkering in plaats van reservering voor te
stellen.
Om de opdracht die de wetgever aan de
commissaris heeft willen geven juist te kunnen In feite moet het bestuur dus reeds in deze fase
inschatten, is het noodzakelijk eerst even te een liquiditeitstest toepassen. Dit moest reeds
kijken naar de stappen die het bestuur zelf moet onder het oude recht worden aangenomen,
ondernemen om de liquiditeitstest correct toe en geldt voortaan des te meer nu de wet zelf
te passen. de gedachte tot uitdrukking brengt dat op het
bestuur en continue plicht tot bewaking van
De wet bepaalt dat het uitkeringsbesluit van de liquiditeitspositie van de vennootschap
de algemene vergadering “slechts uitwerking” rust, door in artikel 2:50 WVV te bepalen dat
heeft nadat het bestuur de liquiditeitstest met wanneer gewichtige en overeenstemmende
positief gevolg heeft doorgevoerd. Dit laat er feiten de continuïteit van de onderneming in
geen twijfel over bestaan dat het bestuur een het gedrang kunnen brengen, het bestuur moet
zelfstandige plicht heeft inzake uitkeringen: ook beraadslagen over de maatregelen die kunnen
al heeft de algemene vergadering tot uitkering worden genomen om te garanderen dat de
beslist, het bestuur zal moeten weigeren tot vennootschap haar economische activiteit nog
uitkering over te gaan indien de liquiditeitstest twaalf maanden kan voortzetten.
negatief uitvalt.
Nochtans moet het bestuur in de fase van
In het meest standaard scenario, nl. een voorbereiding van de jaarrekening geen
winstuitkering waartoe door de algemene schriftelijk verslag over de liquiditeitstest
vergadering wordt beslist als onderdeel van de opstellen en moet bijgevolg de commissaris
goedkeuring van de jaarrekening, waarin ook evenmin een dergelijk verslag beoordelen. In
de bestemming van de winst van het boekjaar het algemeen mag inderdaad worden gesteld
vervat ligt, komt het bestuur op twee momenten dat de commissaris slechts formeel moet
tussen. Het ontwerp van jaarrekening moet tussenkomen in die gevallen waar het bestuur
immers door het bestuur worden vastgesteld, formeel gezien, dus in toepassing van artikel
en de algemene vergadering kan vervolgens 5:143 WVV, de liquiditeitstest moet toepassen
dat ontwerp alleen goed- of afkeuren. De en daarover dus een schriftelijk verslag heeft
algemene vergadering heeft daarbij geen opgesteld.
amenderingsrecht, want dergelijk recht zouVous pouvez aussi lire
