A toi, demain - Le musée du Capitalisme
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
A toi, demain Synopsis Un père conduit sa fille à l’école. Elle lui demande si on peut ne pas travailler. Il décide de donner suite à sa question en la soumettant à son entourage. Peu à peu, de l’éducateur à la conductrice du tram que la fillette prend tous les matins, en passant par les voisins, la question évolue. Le père, lui, fait le lien, interroge et s’interroge. Qu’est-ce que le salaire ? Et si on le déconnectait de l’emploi ? Pourquoi cela semble-t-il une utopie ? Effort et mérite sont au cœur de la religion du travail mais les résistances au changement ne sont pas là où l’on pense… Extraits de “À toi, demain” documentaire radiophonique d’Eric Smeesters, 2014, 55 min [L’image en moins].
Voor jou, morgen Synopsis Een vader brengt zijn dochter naar school. Ze vraagt hem of het mogelijk is om niet te werken. Haar vader denkt erover na en beslist om de vraag aan zijn omgeving te stellen, te beginnen met haar onderwijzeres. Beetje bij beetje, met de hulp van de opvoeder, de tramconductrice die ze elke dag ziet, met de hulp van de buren, leeft de vraag verder. De vader is er ook mee bezig. Wat betekent een salaris? Waarom moet het aan een job verbonden zijn? Waarom lijkt dit onmogelijk? Inspanning en beloning zijn diep in onze werkethiek geworteld. Maar zij die dat niet willen veranderen zijn vaak niet hoe we denken. Fragmenten uit Voor jou, morgen, radiodocumentaire van Eric Smeesters, 2014, 55min [L’image en moins]
Titre de l’extrait Personnage Résumé
1. Contradictions Ebdenor, Nous sommes contradictoires,
Educateur de Moé il y a là une question
existentielle.
2. Une question de choix Fitima, Se lever tôt pour gagner
Pharmacienne sa vie... en la choisissant.
3. Tout travail mérite Marc, Le travail est une histoire
salaire ? Grand-père de Moé de liens aux autres.
4. Le salaire est la clé Micheline, Travailler, c’est faire quelque
Grand-mère de Moé chose d’utile à quelqu’un.
5. Perdre sa vie ? Nancy, Si notre salaire était garanti
Maman d’Alice, à vie, cela libérerait le travail…
copine de Moé
Titel Personage In één regel
1. Contradicties Ebdenor, We zitten vol contradicties,
Opvoeder van Moé daar ligt een existentiële
vraag.
2. Een keuzevraag Fitima, Vroeg opstaan om zijn brood
Apothekeres te verdienen en hiertoe de
keuze hebben.
3. Moet elk werk betaald Marc, Werken is iets wat met
worden? De grootvader van anderen te maken heeft.
Moé
4. Een goed loon Micheline, Werken betekent iets nuttigs
is de sleutel De grootmoeder van verrichten voor iemand.
Moé
5. Zijn leven kwijtraken? Nancy, Als onze lonen levenslang
De moeder van Alice, gegarandeerd zouden zijn,
vriendin van Moé
zou het werk bevrijd zijn.
Quizz: “ Quel capitaliste es-tu? ”
Si on adopte tous parfois des comportements inspirés par nos modes de vie actuels, certains le font plus que
d’autres... et certains en ont plus conscience que d’autres ! Es-tu l’arroseur arrosé qui pense être sorti du
système ou un capitaliste en herbe épanoui ? Quel capitaliste es-tu? Pour le savoir, fais vite notre test !
Un ami se vante d’avoir sauté d’une falaise Lors d’un entretien d’embauche,
1 / 12 de 10m de haut… 7/ 12 on te demande ta plus grande qualité.
A. Tu as le goût du risque. La prochaine fois, tu feras comme lui. A. Tu es flexible, disponible, motivé(e), intéressé(e)… Bref, tu veux le boulot !
B. Tu prends conscience de ton incapacité à en faire autant, B. Tu expliques que c’est ton sens de l’altruisme, tu veux t’engager
mais est-ce si important ? pour une bonne cause.
C. Tu trouves ce poseur insupportable. C. Tu mises tout sur l’humour, c’est vraiment toi.
Ta sœur reçoit un bulletin scolaire
2 / 12 brillant… 8 / 12 Je m’aime...
A. Tu es fier/fière d’elle, chacun ses capacités. A. ... un peu voire pas du tout: j’ai des hauts et des bas, cela dépend
B. Tu la détestes (ou la jalouses) pour quelques temps. de ce que j’arrive à entreprendre.
C. Tu as de toute façon le même bulletin. B. ... beaucoup : je réussis tout pour le moment et ça me donne la pêche.
C. ... beaucoup : cela fait longtemps que je me suis accepté(e) comme je suis
Tu es étudiant(e) et tu travailles avec un groupe et je vis très bien comme ça.
3 / 12 dans lequel personne n’accepte tes idées.
A. Tu essaies d’être constructif mais attends que l’on prenne acte 9/ 12 La crise...
de ce que tu penses.
A. ...ça te fout les boules. Tu n’as pas saisi tout ce qui s’est joué,
B. Tu fais le travail de ton côté et le rends au prof en expliquant
mais tu trouves que ça sent le roussi.
les problèmes de communication du groupe.
B. ...c’est une opportunité pour changer. Venons-en à une économie
C. Tu abandonnes et attends de voir ce qui ressort de ce travail.
plus humaine.
C. ...ça fait partie du système. Il y a toujours eu des phases de dépression
Ton père te dit qu’avec les résultats scolaires
4 / 12 que tu as eu, tu es en dessous de la moyenne.
et de plus forte croissance.
Ton fils décide de faire le conservatoire
10/ 12
A. Tu lui réponds du tac au tac : « quelle importance, je suis bien
dans ma peau comme ça.» d’Arts dramatiques l’an prochain, tu es…
B. Tu lui expliques que ces résultats médiocres sont à l’origine
A. ...catégorique ! C’est non ! Il pourra faire du théâtre s’il veut mais qu’il
d’un égarement passager et que cela ne pourrait durer.
trouve d’abord son orientation et qu’il se lance dans des études !
C. Tu te remets illico au travail.
B. …inquiet/inquiète pour son avenir et lui proposes de s’inscrire aussi
à l’université.
« Je cours toujours partout et je ne suis
5 / 12 jamais satisfait ».
C. …plutôt fier/fière, ton fils sera peut-être le prochain Mime Marceau !
A. La vie moderne me rend fou / folle ! J’ai l’impression de ne jamais en faire assez.
B. Bof, je suis plutôt cool comme personne.
11/ 12 Petit(e), tu voulais être :
C. C’est un mode de vie qui me correspond, j’aime bien ça. A. Garagiste, tu t’en fichais que tes parents soient médecins.
B. Docteur en quelque chose… Peu importe en quoi, mais docteur.
Tu es reçu(e) à la banque. On te demande
6 / 12
C. Pas chômeur/se : c’était ton seul objectif.
ton profil investisseur.
A. Tu souhaites que ton argent dormant te rapporte beaucoup.
Tu seras un investisseur agressif.
12/ 12 Tu aimerais avoir plein d’amis.
B. Tu as changé de banque à l’instant où ils t’ont demandé ça. A. Parce que tu as envie de rendre heureux plein de gens !
C. Investisseur défensif ! Tu vises la certitude. Tu as toujours été sceptique B. Parce qu’avoir plein d’amis, ça te rassure.
par rapport au fait de gagner de l’argent avec de l’argent. C. Ce n’est pas normal de n’avoir que quelques vrais amis ?
L23_Quizz_A4.indd 1 09/02/15 09:58
Résultats du test !
Comptabilise tes points et découvre ton personnage !
1/12 2/12 3/12 4/12 5/12 6/12 7/12 8/12 9/12 10/12 11/12 12/12
A 3 1 1 1 2 3 3 2 2 3 1 3
B 1 2 3 2 1 1 2 3 1 2 3 2
C 2 3 2 3 3 2 1 1 3 1 2 1
1. Entre 30 et 36 points 2. Entre 22 et 29 points 3. Entre 12 et 21 points
Tu as envie d’être le ou la meilleur(e) ! La vie qu’on t’impose, ce n’est pas ta tasse Mais au fond, pourquoi on s’évalue comme
Tu remplis ta vie, tu aimes avoir plein d’amis. de thé… mais tu n’as pas l’impression d’avoir ça avec un test ? Tu ne vois pas l’intérêt
Tu voudrais avoir une carrière professionnel- beaucoup de prise dessus. Tu souhaiterais avoir de se comparer.
lement excitante. Tu fais partie de ceux qui une vie stable et, pour y arriver, il faut te mettre
n’aiment pas se reposer. La vie est riche et en compétition, te comparer, c’est comme ça.
pleine de surprises et tu as bien l’intention d’en Ça ne t’excite pas particulièrement mais tu te
profiter ! Se comparer, toi, ça te tient en vie ! rends compte que pour être aimé(e), entouré(e)
La compétition ne t’a jamais fait peur. Tu es et pour avoir un job, il faut fonctionner dans
un(e) « winner » et tu as bien l’intention le système.
de le rester.
Morale et capitalisme : en quoi cela me concerne en tant qu’individu ?
Selon Adam Smith, une certaine main invisible guide l’intérêt individuel de chacun dans le sens de l’intérêt général : « Ce n’est pas de la bienveillance
du boucher, du marchand de bière et du boulanger que nous attendons notre dîner, mais bien du soin qu’ils apportent à leurs intérêts. Nous ne nous adressons
pas à leur humanité, mais à leur égoïsme ».
Tous les jours, par nos diverses activités, nous prenons part au système : nos déplacements, notre travail, nos finances, nos loisirs, notre alimentation,
notre éducation... Selon André Comte-Sponville, nous pouvons difficilement ignorer les conséquences de ces actes. Pourtant, le système capitaliste
nous encouragerait à ignorer celles-ci. La morale serait de l’ordre du privé (plutôt que du public). Le philosophe français dit d’ailleurs : « Imaginez la réaction
d’un physicien qui vous expliquerait la grande équation d’Einstein, E=mc², et à qui l’un d’entre vous objecterait que cela n’est pas très moral puisque cela fait
exploser des bombes atomiques : il répondrait que vous ne parlez pas de la même chose. » Selon André Comte-Sponville, dans cet exemple, cette réaction est
motivée par un point de vue moral, lui-même inaudible pour le capitalisme. Ainsi, le capitalisme serait radicalement amoral (ni moral, ni immoral).
La morale de chaque société dépend de sa culture, de ses croyances, de ses traditions mais se base sur l’envie d’entretenir la pérennité de cette société.
La dégradation de la nature, des relations entre les individus de cette société et de l’humain en général ne contribue donc pas à cet objectif moral.
À chacun de nous de se saisir de ces questions de morale. Interrogeons-nous peut-être : dans l’échec collectif, une réussite individuelle a-t-elle du sens ?
L23_Quizz_A4.indd 2 09/02/15 09:58Quiz: “Hoe kapitalistisch bent u?”
We zijn allemaal een kind van onze tijd, maar de levensstijl van de ene wordt al wat meer beïnvloed door
het kapitalisme dan de andere. En we zijn er ons niet allemaal in dezelfde mate bewust van!
Bent u de slimmerik die de dans ontspringt of bent u een stralende, ontluikende kapitalist?
Een vriend beweert van een 10 meter hoge Tijdens een sollicitatiegesprek vraagt men
1 / 12 klif te zijn gesprongen… 7/ 12 naar uw beste kwaliteit.
A. U houdt van risico’s. De volgende keer doet u mee. A. U bent flexibel, beschikbaar, gemotiveerd, geïnteresseerd, … kortom,
B. U beseft dat u zoiets niet durft, maar u vindt het ook niet belangrijk. u wil deze job!
C. U kunt die aansteller niet uitstaan. B. U legt uit dat u een altruïst bent, dat u zich wil inzetten voor een goed doel.
C. U zet alles in op humor, zo zit u in elkaar.
Uw zus heeft een uitstekend rapport
2 / 12
8 / 12
op school… Ik hou van mezelf...
A. U bent trots op haar, iedereen heeft zijn eigen capaciteiten.
B. U verwenst haar of bent lang jaloers. A. ... een beetje of helemaal niet: het gaat op en neer. Alles hangt af
van wat ik kan ondernemen.
C. U heeft een even goed rapport.
B. ... veel: op dit moment lukt alles wat ik doe en dat geeft me
een goed gevoel.
U bent student en werkt samen in een groep
3 / 12 waar niemand uw mening aanvaardt.
C. ...veel: ik heb mezelf al lang aanvaard zoals ik ben en ik leef graag zo.
9/ 12
A. U probeert constructief te zijn, maar verwacht toch dat men akte neemt
van uw mening.
De crisis...
B. U maakt de taak in uw eentje, dient ze in en legt uit dat er
A. … maakt u boos. U weet er het fijne niet van, maar u vindt dat het zaakje stinkt.
communicatieproblemen waren in de groep.
B. … is een kans om te veranderen. Laten we de transitie maken naar
C. U geeft het op en wacht de resultaten van het werk af.
een meer menselijke economie.
C. … maakt deel uit van het systeem. Er zijn altijd periodes van depressie
Uw vader merkt op dat uw schoolresultaten
4 / 12 onder het klasgemiddelde liggen.
en periodes van sterke groei.
A. U antwoordt hem dat dat niet belangrijk is en dat u zich goed Uw kind beslist om volgend jaar aan
in uw vel voelt. 10/ 12 een theateropleiding te beginnen. U bent...
B. U legt hem uit dat deze resultaten te wijten zijn aan een mindere periode
en dat het wel zal beteren. A. Het antwoord is neen! Hij kan later nog altijd gaan toneelspelen, maar nu
gaat hij eerst studeren!
C. U begint onmiddellijk te werken.
B. … bezorgd over zijn/haar toekomst en stelt hem/haar voor om zich ook
in te schrijven aan de universiteit.
“Ik ben constant bezig en ik ben
5 / 12 nooit tevreden.”
C. … eerder trots, wie weet wordt uw kind een grote ster!
A. Het moderne leven maakt me gek! Ik heb de indruk dat ik nooit genoeg doe.
B. Bwa, ik ben eerder cool als persoon.
11/ 12 Als kind wilde u :
C. Het is een levensstijl die bij me past, ik hou er wel van. A. Garagist worden, het maakte u niet uit dat uw ouders artsen zijn.
B. Arts worden, het maakte niet uit in welke specialisatie.
U wordt ontvangen bij de bank.
6 / 12 Men vraagt u naar uw beleggersprofiel.
C. Niet werkloos zijn, dat was uw enige doel.
A. U wil dat uw spaargeld veel opbrengt. U wil agressief beleggen.
B. Als u een vraag over beleggingen krijgt, verandert u meteen van bank.
12/ 12 U zou graag heel veel vrienden hebben.
C. U bent een defensieve belegger! U zoekt naar zekerheid. U staat sceptisch A. Omdat u graag heel veel mensen gelukkig maakt.
tegenover geld verdienen met geld. B. Omdat veel vrienden u hebben geruststeld.
C. Is het niet normaal om maar een paar goede vrienden te hebben?
L23_Quizz_A4.indd 3 09/02/15 09:58Uitslag van de test !
Tel uw punten op en ontdek uw profiel !
1/12 2/12 3/12 4/12 5/12 6/12 7/12 8/12 9/12 10/12 11/12 12/12
A 3 1 1 1 2 3 3 2 2 3 1 3
B 1 2 3 2 1 1 2 3 1 2 3 2
C 2 3 2 3 3 2 1 1 3 1 2 1
1. Tussen 30 en 36 punten 2. Tussen 22 en 29 punten 3. Tussen 12 en 21 punten
U wil de beste zijn. U vult uw leven op, u houdt H et leven dat men u oplegt, strookt niet hele- Maar waarom evalueren mensen zichzelf eigen-
ervan om veel vrienden te hebben. U wil een op- maal met wie u bent, … maar u heeft er ook niet lijk met zo’n test? U vindt het niet belangrijk
windende carrière uitbouwen. U bent zo iemand zoveel vat op. U wil een stabiel leven en om dat om uzelf te vergelijken met anderen.
die niet graag rust. Het leven is spannend en te bereiken, moet u zich competitief opstellen,
zit vol verrassingen en u wil er alles uithalen! uzelf vergelijken met anderen. Zo is het nu
Uzelf vergelijken met anderen, daar leeft u voor! eenmaal. Voor u hoeft het niet echt, maar u
Competitie heeft u nooit afgeschrikt. U bent een beseft dat u moet meedraaien in het systeem
winnaar en u bent van plan om dat te blijven. om een job te hebben en om geliefd en omringd
te zijn door anderen.
Moraal en kapitalisme : wat betekent dat voor mij als individu ?
Volgens Adam Smith leidt een onzichtbare hand elk van ons in de richting van het algemeen belang : « Het is niet van de goedheid van de slager,
de bierhandelaar en de bakker dat we ons avondeten verwachten, maar van hun streven naar eigenbelang. We doen geen beroep op hun menselijkheid,
maar op hun egoïsme.»
Elke dag nemen we deel aan het systeem via tal van activiteiten: onze verplaatsingen, ons werk, onze financiën, onze vrije tijd, onze voeding, ons onderwijs,…
Volgens André Comte-Sponville kunnen we moeilijk de gevolgen van die acties negeren. Nochtans moedigt het kapitalistische systeem ons aan om die wel
te negeren. De morele keuzes behoren tot de privésfeer (niet de publieke sfeer). Hij zegt : « Beeld u in dat een fysicus de relativiteitstheorie van Einstein uitlegt
(E=mc²) en dat één van zijn toehoorders hem antwoordt dat de theorie immoreel is omdat ze atoombommen mogelijk heeft gemaakt. Hij zou dan antwoorden
dat ze niet over hetzelfde spreken ». Volgens André Comte-Sponville is in dit voorbeeld de reactie van de toehoorder ingegeven door een moreel standpunt,
waar het kapitalisme geen oren naar heeft. Het kapitalisme zou dus volledig amoreel zijn (niet moreel en ook niet immoreel).
De moraal van elke samenleving hangt af van haar cultuur, haar overtuigingen en haar tradities, maar is gebaseerd op de wil om als samenleving te blijven
bestaan. De achteruitgang van de natuur, van de relaties tussen individuen in die samenleving en van de mens in het algemeen draagt dus niet bij aan deze
morele doelstelling.
L23_Quizz_A4.indd 4 09/02/15 09:58Illustration de la ploutocratie : « Je mange donc je suis » de Vincent Bruno, 2009, 26 minutes [Demande à la Poussière]. Illustration de la pensée dominante : « L’encerclement » de Richard Brouillette, N&B, 2008, 160 minutes [Les films du passeur]. Voorbeeld van de plutocratie: « Je mange donc je suis » van Vincent Bruno, 2009, 26 minuten [Demande à la Poussière]. Voorbeeld van de dominante gedachte: « L’encerclement » van Richard Brouillette, N&B, 2008, 160 minuten [Les films du passeur].
1. « La crise financière de 2008 : un casino mondial », de Clément Magos, Pierre-Yves Orban et Yannick Decat, 2014. 2. « La Rising bank : une banque pas si fictive que ça ». Daphné Van Ossel RTBF, décembre 2008. 1. « De financiële crisis van 2008 : een wereldwijd casino » van Clément Magos, Yannick Decat en Pierre-Yves Orban, 2014. 2. « De Rising Bank: fictief? Ja, maar toch… », Daphné Van Ossel, RTBF, december 2008.
L’effet domino
et la filière du lait
Chaque domino représente un acteur de la filière du lait.
Tel l’effet domino, chaque acteur est lié aux autres : si un
changement survient chez l’un d’entre eux (hausse de prix,
maladie, nouvelle politique...), il risque de provoquer une réaction
en chaîne auprès des autres acteurs. Ce jeu de domino illustre
donc l’interdépendance et les risques que cela peut représenter.
Het domino-effect
en de melkketen
Elke domino vertegenwoordigt een actor in de melkketen.
Net zoals in het echte dominospel is elke actor gekoppeld aan
de andere: als een van hen verandert (prijsstijging, ziekte, nieuw
beleid...), dan kan dat een kettingreactie veroorzaken bij
de andere actoren. Dit dominospel illustreert dus de onderlinge
afhankelijkheid en de risico’s die daarmee gepaard gaan.
L38_tabledominos_1890x825.indd 1 01/02/15 19:29Les blocs La surface de chaque bloc représente la richesse totale par continent. Le nombre de pions correspond à la population du continent. La place occupée par chaque pion représente donc le PIB (produit intérieur brut) par habitant. Blokken Het oppervlakte van elke blok geeft de totale rijkdom van elk werelddeel weer. Het aantal pionnen komt overeen met het bevolkingsaantal van het werelddeel. De plaats die elke pion inneemt stelt het BBP(bruto binnenlands product) per persoon voor.
Les richesses naturelles Les liquides dans les bidons représentent les richesses naturelles des différents continents. Le liquide noir correspond aux ressources énergétiques (pétrole, gaz et charbon). Le liquide orange représente le cuivre, métal stratégique dans presque tous les domaines industriels : électricité, télécommunications, construction, transports... et même dans certaines pièces de monnaie comme l’euro ! Le liquide vert symbolise les réserves de diamant, minéral précieux utilisé dans l’industrie pour sa dureté ainsi que dans la joaillerie.
Natuurlijke rijkdommen De vloeistoffen in de flessen stellen de natuurlijke rijkdommen voor die aanwezig zijn in de verschillende werelddelen. De zwarte vloeistof staat voor de energiebronnen (olie, gas en steenkool). De oranje vloeistof staat voor koper, een metaal gebruikt in bijna alle industriële sectoren : elektriciteit, telecommunicatie, bouwsector, transport… En zelfs in sommige muntstukken zoals de euro ! De groene vloeistof staat voor de diamantreserves, een kostbaar mineraal gebruikt bij het maken van juwelen alsook in de industrie voor de hardheid.
Europe PIB par habitant : 32 864 $ PIB annuel : 24 400 milliards de $ 742 millions d’habitants Europa BBP per inwoner : $ 32 864 BBP/jaar : $ 24 400 742 miljoen inwoner
Asie et Océanie PIB par habitant : 4 681 $ PIB annuel : 20 300 milliards de $ 4 337 millions d’habitants Azië en Oceanië BBP per inwoner : $ 4 681 BBP/jaar : $ 20 300 miljard 4 337 miljoen inwoner
Amérique latine PIB par habitant : 10 326 $ PIB annuel : 4 200 milliards de $ 407 millions d’habitants Latijns-Amerika BBP per inwoner : $ 10 326 BBP/jaar : $ 4 200 miljard 407 miljoen inwoner
Amérique du Nord PIB par habitant : 35 912 $ PIB annuel : 20 300 milliards de $ 565 millions d’habitants Noord-Amerika BBP per inwoner : $ 35 912 BBP/jaar : $ 20 300 miljard 565 miljoen inwoner
Afrique PIB par habitant : 2 341 $ PIB annuel : 2 600 milliards de $ 1 111 millions d’habitants Afrika BBP per inwoner : $ 2 341 BBP/jaar : $ 2 600 miljard 1 111 miljoen inwoner
« De rol van de arbeiders » « Dat is nog niet alles. Vergeet de werknemers niet : zij zijn het die de collectieve verrijking mogelijk gemaakt hebben... Zij zijn degenen die hun handen vuilgemaakt hebben... En toch kunnen we niet zeggen dat ze veel van de voordelen geprofiteerd hebben! Vandaag is 4,2% van de werkende bevolking in België arm »
« Een westerse verrijking » « Een groot deel van de westerse rijkdom werd gerealiseerd door het ontginnen van de natuurlijke rijkdommen van landen uit het Zuiden! We kunnen niet ontkennen dat deze ontwikkeling het resultaat is van een georganiseerde plundering van een reeks ontwikkelingslanden. Ook dit heeft bijgedragen aan hun rijkdom! En dan hebben we het nog niet eens over de schulden van de derde wereldlanden en slavernij, die in hoge mate hebben bijgedragen aan de Westerse verrijking. »
« Pas d’augmentation proportionnelle » « En effet, si l’efficacité du processus de production n’a jamais cessé d’augmenter, cette augmentation de la productivité n’a pas systématiquement mené à une augmentation proportionnelle des salaires. Les travailleurs sont restés en marge. »
« Le rêve américain? Bullshit » « En plus, le rêve américain, c’est bullshit. Qu’on nous dise ce qu’on veut, un fils d’ouvrier reste plus souvent ouvrier qu’il ne devient patron ! En Belgique, si t’es faiblement éduqué, t’as trois fois plus de chance d’être pauvre que si t’as un haut niveau d’éducation…»
« De rol van de sociale strijd » « Ze zeggen dat het kapitalisme collectieve rijkdom creëert en mensen uit de armoede tilt. Maar dat klopt niet. Oké, veel mensen hebben hun loon zien stijgen, maar dat is vooral omdat de sociale strijd de staat ertoe heeft aangezet om de winsten te verzamelen en te herverdelen »
« Des écarts obscènes » « Regarde où on en est aujourd’hui : le revenu annuel de 100 personnes les plus riches dépasse 200 milliards d’euros, alors qu’un milliard de personnes souffrent de la faim. C’est obscène, un tel écart entre les riches et les pauvres. »
Comment ça marche?
00
21
En actionnant le robinet, trouvez l’année lors de laquelle la consommation
planétaire a dépassé la capacité de régénération de la Terre.
0 5 0
Une Terre finie
2
Cette sphère représente la Terre.
2000
La vitesse à laquelle l’eau remplit la sphère représente la capacité
de régénération de la Terre.
L’eau qui est dans la sphère est le stock de ressources disponibles sur Terre.
La vitesse à laquelle la sphère se vide représente la consommation planétaire
à un moment donné (en fonction de l’année où vous placez le robinet).
1950
Hoe werkt het?
Ontdek met het bewegen van de waterkraan in welk jaar de consumptie
in de wereld groter werd dan haar herstellende vermogen van de aarde.
1900
Een eindige aarde
185
0
Deze wereldbol stelt de aarde voor.
De snelheid waarmee het water de wereldbol vult stelt het herstellende vermogen
van de aarde voor.
Het water in de wereldbol is de voorraad van de nog beschikbare natuurlijke hulpbronnen op aarde.
De snelheid waarmee de wereldbol leegloopt stelt het wereldwijde verbruik
18
op een bepaald moment voor (afhankelijk van het jaar waar u de kraan plaatst).
00
A82_cartelrobinet_238x450.indd 1 01/02/15 19:02Vous pouvez aussi lire
