SHALEGAS - Why holding government accountable is so important - Stand van grondbesit in 2019 - Agri SA
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
Vol 53 | No 2 MEI/MAY | JUNIE/JUNE 2019
SHALEGAS –
Why holding government
accountable is so important
Stand van Conquering the
grondbesit in 2019 enigma of our era
1
2
1522
A product of
Shalegas - Why holding government
accountable is so important
Die verkiesing is verby
- waarheen nou met
grondhervorming en
onteiening?
3032
Vennootskap gesluit om
plaasveiligheid te verbeter
Agri SA's drought
relief fund 2019
6| Agri SA sê 9| Boekresensies 12| What's news? 17| Stand van grondbesit in 2019
24| Economic outlook 2019 26| Waterregte - onsekerheid kniehalter die landbousektor
28| The Agri SA Water Desk: Overview of achievements in the past year and a glimpse of what's to come
34| Conquering the enigma of our era 38| Provinsiale Jongboere 2019
40| Uittreksel uit Agri Die Boer Julie 1994 43| Voorkom ʼn pes-moles op jou plaas met PPM™
49| SA Agriculture a key component in economy
3
4
Redakteursbrief
Editor’s note
Leana Bezuidenhout
Alles in die lewe is soos ʼn wiel wat bly voortbeweeg.
Hoewel daar met tye meer revolusionêre verandering in die wêreld sigbaar
is, is dit tog ook ʼn siklus wat homself moet voltooi om die mensdom na die
volgende stap te neem.
Ons bevind onsself nou in die vierde industriële revolusie – ʼn era wat
gekenmerk word aan ʼn ineenvloeiing van tegnologieë wat die lyne tussen die
fisieke, digitale en biologiese sfere vervaag. Hierdie nuwe ontwikkeling spruit
uit deurbrake wat tydens die derde industriële revolusie (die geboorte van die
digitale wêreld) gemaak is. (Op bl. 34 praat ons meer hieroor.)
Die impak van só ʼn revolusie is wêreldwye sosiale transformasie. Klaus
Schwab, Duitse ingenieur en ekonoom (en een van die eerstes wat die huidige
revolusie geïdentifiseer het), skryf dat al die vorige revolusies positiewe én
negatiewe gevolge gebring het en dat dit nog onmoontlik is om te voorsien wat
die uitkoms van die vierde industriële revolusie sal wees. Hy sê verder dat dit
nie ʼn voorspelling van die toekoms is nie, maar eerder ʼn oproep tot aksie: Dit
is ʼn visie vir die ontwikkeling en bestuur van tegnologie op ʼn manier wat ʼn
meer bemagtigende, volhoubare fondament vir sosiale en ekonomiese ontwik-
keling sal vestig.
Intussen is die verkiesing verby en die geraas het nou ietwat bedaar. Die
Agri SA-span is besig om die stryd namens boere te veg, om seker te maak
dat daar na ons land se voedselproduseerders omgesien word, en stelselmatig
kan ál meer klein oorwinnings gevier word. Hierdie uitgawe van Agri is vol
daarvan.
Verandering gebeur nie oornag nie, maar dit gebeur tóg.
5
Dan sê
Dan Kriek
Agri (under which Die Boer/The Farmer is incorporated)
is distributed six times a year to Agri SA members and
subscribers. Post-verkiesing: Ons hou
Editorial committee verwikkelinge met valkoog dop
Dan Kriek, Omri van Zyl, Christo van der Rheede,
Annelize Crosby, Leana Bezuidenhout, Gregory Smith,
Derick van der Walt, Kobus Visser, Jahni de Villiers, In die aanloop tot die verkiesing is daar met die presidensiële adviespaneel
Pietman Roos, Dr Requier Wait, Martina Benadé, se verslag oor grondhervorming, die onteieningswetsontwerp en die moont-
Jolanda Andrag, Janse Rabie, Melissa Tighy &
Yolandi van der Merwe
like wysiging van artikel 25 van die grondwet geworstel.
Ons weet nou hoe die nuwe kabinet en parlement lyk, maar daar heers
Editor in chief steeds heelwat onsekerheid oor presies hoe die gronddebat gaan ontvou.
Pietman Roos
Daar is tog ʼn paar aanduidings.
Executive editor Die adviespaneel het sy verslag aan president Cyril Ramaphosa oorhan-
Leana Bezuidenhout (072 601 9420)
editor@agrithefarmer.co.za
dig. Dit is reeds bekend dat ek en Nick Serfontein ʼn minderheidsverslag
ingedien het.
Advertising manager Thoko Didiza is die nuut-aangestelde minister van landbou, grondher-
Mabel Schmahl (082 563 4427)
mabel@mesconsultants.co.za vorming en landelike ontwikkeling. Sy is ʼn ervare en senior politikus, maar
het ʼn uitdagende portefeulje om te bestuur.
Office administrator and subscribers
Thea Liebenberg
Daar kan ernstige kritiek gelewer word teenoor hoe albei die vorige de-
partemente (landbou aan die een kant en landelike ontwikkeling en grond-
Contributors sake aan die ander kant) die laaste paar jaar bestuur is. Die samevoeging
Dr Gerhard Verdoorn, Cassie du Plessis, Dr Gerhard
Backeberg and Frikkie Kraamwinkel van die department hou die risiko in dat funksies ten minste tydelik lamgelê
kan word. Hul samewerking in die verlede was bedenklik.
Contact us
Agri, Private Bag X180, Centurion, 0046 Block A, ʼn Mens kan net hoop dat die samesmelting mettertyd tot beter koördi-
Inkwazi Building, Embankment Road, Zwartkop, nering en beter uitsette sal lei. Die nuwe minister het reeds aangedui dat
Extension 7 Tel: (012) 643 3400 Fax: (012) 663 3178
Email: editor@agrithefarmer.co.za
sy graag met Agri SA se leierskap wil vergader.
Wat die debat oor onteiening betref, gaan die fokus waarskynlik vir eers
Reproduction and printing op die nuwe onteieningswetsontwerp wees, wat na verwagting binnekort in
Business Print Centre: (012) 843 7600
Agri SA accepts no responsibility for claims made in die parlement ter tafel gelê sal word. Die wetsontwerp was reeds gepubli-
advertisements or for opinions and recommendations seer vir openbare kommentaar en maak voorsiening vir onteiening teen nul
expressed by individuals or any other body or organi-
sation in articles published in Agri. Copyright is
vergoeding wanneer sekere tipes grond vir grondhervormingsdoeleindes
reserved and the content may only be reproduced with geneem word. Agri SA het omvattende skriftelike kommentaar hierop
the consent of the Director: Corporate Services. gelewer.
If you wish to subscribe to Agri contact Daar is ook weereens ʼn ad hoc-komitee op die wysiging van artikel 25
Thea Liebenberg Tel: (012) 643 3400 van die grondwet aangewys. Die komitee staan nou onder voorsitterskap
Fax: (012) 663 3178 | www.agrisa.co.za
Articles in Agri are also available in an alternative
van adv. Mathole Motshekga. Dit is ʼn aanduiding dat die proses om artikel
language on request. 25 te wysig, voortgaan. Dit gaan egter ʼn uitgerekte proses wees, waar in-
diepte konsultasie sal moet plaasvind en politieke partye met baie uiteen-
Circulation
lopende sienings oor eiendom mekaar gaan moet probeer vind.
Agri SA hou hierdie prosesse fyn dop en sal deurentyd ook regsadvies
oor moontlike wysigings wat voorgestel mag word, inwin. Ons bly in begin-
Shalegas – sel teen enige wysiging van die eiendomsklousule. Intussen werk Agri SA
Why holding onder meer aan skepping van ʼn landbou-ontwikkelingsfonds, die stimu-
government lering van landbou in kommunale die gebiede en waterskeiding-regsake tot
accountable is voordeel van ons lede.
so important
Wat ook al die toekoms inhou, is ons gereed om saam te werk, te beïn-
vloed, te litigeer en te ontwikkel. Ons lede se eiendomsreg en winsgewend-
heid is ons erns en ons sal voortgaan om alles in die stryd te werp om dit te
verseker.
6
Omri says
Omri van Zyl
Agri (waarby ingelyf Die Boer/The Farmer),
word ses keer per jaar versprei aan lede van
Agri SA en ander intekenare.
The Agri Odyssey Redaksionele komitee
Dan Kriek, Omri van Zyl, Christo van der Rheede,
Annelize Crosby, Leana Bezuidenhout, Gregory
Being selected as chairman of global cooperatives at the World Farmers Smith, Derick van der Walt, Kobus Visser, Jahni de
Organisation (WFO) is indeed a major privilege for me and South Africa and Villiers, Pietman Roos, Dr Requier Wait, Martina
Benadé, Jolanda Andrag, Janse Rabie, Melissa Tighy
Agri SA. I’ll be coordinating research and activities regarding cooperatives & Yolandi van der Merwe
across the globe, including major players such as Land O Lakes, Campigna
Friesland and Rabobank, to name a few. We will specifically be looking at Hoofredakteur
Pietman Roos
strategies, trends and opportunities in this space.
One of the things I have noted at the last AGM of the WFO is what a lead- Uitvoerende redakteur
Leana Bezuidenhout (072 601 9420)
ing role South Africans can play internationally. During my time in Greece I editor@agrithefarmer.co.za
have had some time to reflect on South Africa and our future, a far younger
country than the ancient Hellenes. Advertensiebestuurder
Mabel Schmahl (082 563 4427)
I have realised that we need to prioritise three key aspirations. The first is mabel@mesconsultants.co.za
that we should believe in ourselves and our collective ability to change our
Kantooradministrateur en intekenare
country for the better. It’s so easy to be negative and pessimistic, but much Thea Liebenberg
harder to try to make a difference, however big or small that may be.
The second is sound planning. We have prospered and will continue to do Medewerkers
Dr Gerhard Verdoorn, Cassie du Plessis,
so if we put our minds together and devise workable plans. Dr Gerhard Backeberg en Frikkie Kraamwinkel
Lastly, we need to stand up for what’s right and hold each other account-
Kontak ons
able. That goes for agriculture, CEOs, politicians, and anyone who wants to Agri, Privaatsak X180, Centurion, 0046 Blok A,
take leadership and create forward momentum. Inkwazi Gebou, Embankmentweg, Zwartkop,
Uitbreiding 7 Tel: (012) 643 3400
As Agri SA navigate through the myriad of challenges in the industry, we Faks: (012) 663 3178
will remain anchored in these ideals and keep sailing in the direction of prog- E-pos: editor@agrithefarmer.co.za
ress and viability.
Reproduksie en drukwerk
Business Print Centre: (012) 843 7600
Agri SA aanvaar geen verantwoordelikheid vir
aansprake wat in advertensies gemaak word nie en
die menings en aanbevelings van individue of enige
ander liggaam of organisasie wat in artikels in Agri
verskyn nie. Kopiereg word voorbehou en inhoud
mag slegs met die toestemming van die Direkteur:
Korporatiewe Skakeling gereproduseer word.
Indien jy op Agri wil inteken, skakel
Thea Liebenberg Tel: (012) 643 3400
Faks: (012) 663 3178 | www.agrisa.co.za
Artikels in Agri is ook op aanvraag in ’n
alternatiewe taal beskikbaar.
Sirkulasie
7
LTS-Series
The powerful light tower with
independent power supply
• 8.5m Mast height
• Individual adjustable
levelling jacks
• Available in metal
halide or LED
Bright and
glare-free
JHB: 011 672 0847
KZN: 031 569 1200
CPT: 021 981 2197
www.wackerneuson.co.za
8
BOEKRESENSIES Book Reviews
’n Boek verniet!
Agri gee ’n eksemplaar weg van elk van die boeke wat op hierdie bladsy bespreek word.
Stuur ’n e-pos met jou naam, posadres en telefoonnommer na agricompetitions@
gmail.com. Sê ook watter boek jy wil hê. Slegs een boek per e-pos, asseblief.
Ek & Jy – Verhoudings wat werk hul bevelvoerder se persoonlike lewe. aan haar sy voel Azille Coetzee lig
Met Lise Swart en Louis Awerbuck En dan is daar die man met Die en bevryd. Sy hou van die sosiale
(Human & Rousseau) Drang … en sy kettingsaag. gelykheid, die wêreldklas-kunsfeeste,
Ysingwekkende oomblikke wag die galerye, en lesings deur beroem-
In Ek & Jy – Verhoudings wat werk op Kassie en Rooi. de filosowe. Sy begin uiteindelik die
kyk die outeurs Lisa Swart en Louis Navrae: nb@nb.co.za ellendige taal baasraak.
Awerbuck nugter na verhoudings Van waar dan die hardkoppige
in hedendaagse tye: die ontstaan, Gedeeltelik bewolk ongemak wat haar nie wil laat los
verwagtinge, onderskeid tussen kort- Ruan Kemp (Tafelberg) nie?
termyn- en langtermynverhou- Met In my vel verken Coetzee
dings, voorwaardes vir suksesvolle George Moore is gebore toe Jan dwingende aktuele vrae oor Suid-
verhoudings, konflikhantering en die Smuts dood is, word op ’n plaas in Afrikanerskap op ’n verrassende,
rol van temperament. ’n Handleiding die Noord-Kaap groot, dien in ’n persoonlike manier. Dit is sowel ’n
vir nuwe en bestaande verhoudings aaspeloton in Angola, raak deurme- leesbare, dikwels skreeusnaakse lief-
asook kollegas. kaar met die Baader-Meinhof-bende desverhaal, as ’n vlymskerp bepein-
Navrae: nb@nb.co.za in Duitsland, werk as joernalis tydens sing van wat dit beteken om wit en
die noodtoestande in Kaapstad, Afrikaans te wees.
Ys en weldra word hy ’n saboteur, ’n Navrae: nb@nb.co.za
Rudie van Rensburg (Human & Rousseau) skaapsmokkelaar, ’n mal man, ’n
boemelaar. Tussendeur kul en koggel Die kind uit die wingerd
Kassie Kasselman en Rooi Els bevind George prokureurs, kopdokters, en Helene de Kock (Human & Rousseau)
hulle in die Spesiale Spookeenheid vroue.
– ’n elite-groep van die SAPD. Maar Navrae: nb@nb.co.za In die herfs van 1918 kom ’n drie-
as oud-stasiespeurders word hul vaar- jarige uit Vredenhoek se wingerd
dighede ernstig bevraagteken deur In my vel die Erasmus-familie se binnekring
hul nuwe bevelvoerder. Azille Coetzee (Tafelberg) ingestap. Die kind kan nie sê waar hy
Wanneer ’n Amerikaanse vandaan kom nie. En dié wat weet,
wetenskaplike in ’n Waterfront- "Ek is in Amsterdam om ’n PhD aan wil nie praat nie.
hotel vermoor word, is dit ’n gulde die Vrije Universiteit te doen. Ek het Altyddeur smag Laurens Erasmus
geleentheid om hul staal te wys, ’n visum en ’n beurs vir 22 maande, om te weet wie hy werklik is. Nie eens
tussendeur ’n Washington-gekonkel, maar het reeds besluit dat ek vir ewig die buurdogter, wat daardie eerste
’n oud-Pollsmoor-gevangene op vrye hier wil bly." dag in die wingerd haar hand na
voet in Kaapstad en duisterhede in Met haar Nederlandse lover hom uitgesteek het, kan hom help
9
nie.
En dan met die uitbreek van die Tweede Wêreldoor-
log, verander alles. Vir sommige beteken dit die einde.
Vir ander maak dit deure oop.
Navrae: nb@nb.co.za
Kos vir die siel
Wanneer woorde ontbreek
Braam Klopper (Lux Verbi)
Aanpasbaar is nie
Braam Klopper, ’n predikant van Kemptonpark-Oos, is sonder beginsels
’n pastorale terapeut en spits homself toe op die hante-
ring en verwerking van rou. nie
Hierdie boek gee praktiese riglyne oor rou, wys spesi-
fieke routake uit wat deurgevoer moet word en sit die Psalm 101:2 en 3: Ek wil my daaraan wy om opreg te lewe.
sake uiteen wat ná ’n geliefde se dood afgehandel moet Wanneer kom U na my toe? In my huis wil ek lewe in opregtheid.
word. Braam bekyk ook wat die impak van selfmoord of Niks wat sleg is, wil ek nastreef nie. Ek haat wat verkeerd is. Dit
die dood van ’n kind op die rouproses het. mag geen houvas op my hê nie.
Navrae: nb@nb.co.za Tye verander en so ook ons omstandighede. Ons
moes aanpas en verander by ons mans, die getroude
Die kinders van Spookwerwe lewe, ’n lewe op die plaas, ons kinders, of ’n nuwe
Lize Albertyn-du Toit (Human & Rousseau) dorp.
Die lewe om ons speel af teen 'n baie vinnige tempo
Milano Kaliempie is Mieta en Hennerik se enigste en as ons nie bybly nie, bly ons agter. Hierdie gejaag
vlaktekuiken op die plaas Spookwerwe in die dorre kan maklik onsekerheid by ons laat, of ons van koers
Bo-Karoo. af dwing. Dit kan ook veroorsaak dat ons saam met die
Hul buurman, Geelsuiker, leer Milano die geheime massas aanhardloop agter die "hier en nou" en fokus
van die veld, ook jakkalsjag, en op die werf is dit Mieta op plesier, vermaak en sukses. En soos ons jaag na die
wat soggens douvoordag brood inknie en die hartklop volgende dag, week, maand en jaar, kan ons maklik van
van hul bestaan is. Dis wanneer juffrou Meintjies die God en ons beginsels vergeet.
dag met haar wit karretjie by die huis aankom, dat die Om aan te pas by omstandighede wat verander,
hol kol op Mieta se maag kom sit. beteken nie dat ek my beginsels in die wind hoef te
Dis ’n roman wat soos die vaal stof van die Bo-Karoo strooi nie. Te midde van ons besige lewens moet ons
diep in jou hart kom lê. steeds rigting hou en vasstaan in dit wat ons glo en
Navrae: nb@nb.co.za moet ons nie toelaat dat die lewe en sy draaie ‘n houvas
kry op ons nie. Die sukses en eer van koning wees het
vir Saul en Dawid getref. Elkeen van hulle het ’n keuse
gemaak: Saul het vergeet van God en Dawid het terug-
gekeer na God.
Ons is gelowiges in die wêreld, maar ons is nie
wêrelds, sonder beginsels, nie. Ons verander en pas aan
om beter mense te word wat vasstaan in ons geloof en
beginsels – wat streef na ’n beter verhouding met ons
Vader.
Gebed: Liewe Vader, ons jaag so van dag tot dag en
soms vergeet ons van U. Ons is so besig om aan te pas
by omstandighede, dat ons soms vergeet om aan U, wat
Boekwenners, vorige uitgawe: nooit verander nie, vas te hou. Ons vergeet van ons
Sewe dae by die Silbersteins, Eleanor du Toit, Laingsburg;
waardes en beginsels in pogings om te oorleef. Vergewe
Maaltye, Anna Joubert, Robertson; Speurder Kwaaikofski: ons. Help ons dat ons altyd sal vashou aan ons begin-
Omnibus 1, Gerhard Joubert, Robertson; The snow sleeper, sels wat ons by U geleer het. Amen
Marisa Hattingh, Laingsburg; Die nagbeer, Martie de Jager,
Vryburg - Magda du Toit
10uppe marketing A19825
Ontsluit jou
opbrengspotensiaal ...
U SUKSES
PLANT JO MAIZE
Jou behoeftes is uniek; ons het
pasgemaakte produkte en tegnologie.
DKC76-77BR Kom ons praat oor hoe ons jou
opbrengspotensiaal kan ontsluit ...
DKC76-77BR is ons nuwe wit baster met die
volgende uitstaande kenmerke:
Kontak ons by customercare@bayer.co.za
• Uiters meerkoppig.
• Uitstekende opbrengspotensiaal. Engage with us:
www.dekalb.co.za DEKALB South Africa
• Baie goeie staanvermoë. DEKALB SA dekalbsa @DEKALB_SA
• Uitstekende graangehalte.
• Veral geskik vir medium plantpopulasies.
• Word aanbeveel vir die oostelike en westelike
mielieverbouingstreke.
DEKALB®, Acceleron®, Roundup Ready® MAIZE 2 en YieldGard® MAIZE 2
is geregistreerde handelsname van Monsanto Technology LLC.
Monsanto Suid-Afrika (Edms) Bpk, Posbus 69933, Bryanston 2021.
OU SUKSES11
PLANT JWAT’S NUUS? What’s news?
Drought relief support for Citrus and grape by-products Agriculture scores a hit
Northern Cape farmers used as food preservatives against fracking
Northern Cape farmers, who have Large amounts of citrus and grape Agri SA is ecstatic about the decision
been adversely affected by the by-products that are normally treated by the Supreme Court of Appeal
ongoing regional drought, have as waste and generally disposed of (SCA) in favour of Agri Eastern
been provided with a life-line by the in landfills could potentially be used Cape and other stakeholders that no
neighbouring Springbok wind farm. in the production of natural food fracking shall be allowed for the time
Kangnas Wind Farm has stepped in preservatives. being.
to provide relief and help shore up This is one of the main findings of The SCA found that the current
the food security of the area, which an interdisciplinary study at Stellen- regulations regarding shalegas
is being threatened by this five-year bosch University (SU). development and exploration should
long period of drought. “Our research has shown that be set aside, because the minister
The wind farm has provided the use of bioactive-rich citrus and of mineral resources had no power
drought relief assistance to sheep and winery by-products could provide an to draft these regulations. Only the
cattle farmers, who are failing to feed efficient, inexpensive, easily available minister of environmental affairs is
their herds, following the massive and environmentally friendly plat- responsible for these regulations and
decrease in rainfall that has plagued form for the production of natural associated procedures.
the region. and sustainable food preservatives,” “This ruling will have an immedi-
The Boesmanland Farmers Union says Dr Cletos Mapiye from the ate impact on shalegas development
comprises of 34 members, including Department of Animal Sciences at across South Africa and is a huge
emerging farmers, all of whom SU. victory for agriculture,” says Janse
have been struggling for nearly five He says grape pomace, grape seeds Rabie, Agri SA Policy Head: Natural
consecutive years, following the and clementine mandarin orange Resources. “The question over
normal rainfall having dramatically peel and pulp could be a viable alter- the competency of the minister of
decreased from around 100 mm to native to synthetic preservatives that mineral resources to make regula-
only 30 mm per year. are commonly used to inhibit and or tions on shale gas, created uncer-
“With the massive decrease in the delay the processes that cause food tainty regarding the management
rainfall, farmers are suffering as they spoilage and enhance the quality, of water availability and pollution.
need to buy feed for their livestock safety and shelf stability of foods. This uncertainty has been the
and this is crippling them finan- Mapiye says given the dearth of motivation for Agri SA to oppose the
cially,” explained Cheryl Persensie, systematic research in South Africa government’s appetite for shalegas
economic development manager for on the preservative capabilities of development.”
Kangnas Wind Farm. extracts from local grape and citrus The minister of mineral resources
It is hoped that improved rainfall by-products, it is important to estab- appealed against an earlier decision
this year will result in natural feed by lish the bioactivity and real benefits in the Eastern Cape High Court
spring this year. of these extracts for functional food where Agri Eastern Cape president,
applications. Doug Stern successfully litigated that
“Further studies to validate the the existing regulations be set aside.
safety and efficacy of such products
for in foods are warranted,” he adds.
12Minister se intensie om saam Agri SA Executive Director to
met georganiseerde landbou head up WFO working group
te werk, verwelkom Agri SA would like to congratulate
Nuwe uitvoerende hoof Agri SA is bemoedig deur die minis- Omri van Zyl, Agri SA’s Executive
vir Agri Limpopo ter van landbou, grondhervorming Director, for his election as Facilitator
en landelike ontwikkeling, Thoko for the Global Cooperatives Working
Deidre Carter is aangestel as Agri
Didiza, se begrotingsrede wat in die Group for the World Farmers Organ-
Limpopo se nuwe uitvoerende hoof.
parlement gelewer is. isation (WFO). “The Working Group
Carter het ’n loopbaan binne die
President van Agri SA, Dan is an opportunity for Agri SA to link
politiek en bestuurswese gesmee en
Kriek, het die toespraak bygewoon with global players while showcasing
in die Suid-Afrikaanse parlement in
en het die fokus op vennootskappe, South Africa’s own world class agri-
verskeie komitees, wat te make het
landbou-finansiering, die kommer- businesses,” said Omri van Zyl.
met landbou, gedien.
“Ons vertrou Deidre sal goed sialisering van swart boere en die
inskakel by Agri Limpopo en die produktiewe gebruik van grond,
verhoudings wat reeds gebou is verwelkom.
verder verstewig,” sê Piet Engel- “Dit is ook positief dat die minister
brecht, Agri Limpopo waarnemende die belangrikheid van etiese gedrag,
president. “Agri Limpopo is ’n die nodigheid om instellings te Agri SA beleidshoof
versterk, die probleme met kommu-
belangrike verteenwoordiger van verteenwoordig oorsee
sy boere-lede by die onderskeie nale eiendomsverenigings en die
nodigheid vir ’n groter fokus op Agri SA se beleidshoof vir Arbeid en
plaaslike, provinsiale en nasionale
biosekuriteit, erken het,” sê Kriek. Ontwikkeling, Jahni de Villiers, is 'n
fora en daarom is ons opgewonde oor
Agri SA is ten nouste betrokke by verteenwoordiger van die werkgewers
die kundigheid en gesag wat Deidre
prosesse om ’n ontwikkeling-finan- by die 108ste Internasionale Arbeids-
bring.”
sieringsmodel daar te stel. Kriek het konferensie in Genève.
Carter was ’n stigterslid van die
’n beroep op die minister gedoen om "Ek dink nie daar is enige manier
Congress of the People (Cope) en
saam met die privaatsektor in die om jouself voor te berei vir al die
het as die adjunk-sekretaris-generaal
saak te werk. gevoelens wat gepaardgaan met die
gedien. Sy is in 2009 as ʼn Cope-
“Wat die minister egter nie genoem skryf van internasionale wetgewing
parlementslid verkies. Buiten haar
het nie, is die vraagstuk oor beleidon- nie. Onbeskryflike trots om my land
politieke verpligtinge het Carter ook
sekerheid rakende eiendomsreg. Die te kan verteenwoordig en in die
in die daaglikse bestuur van die party
landbousektor het beleidsekerheid gange van die Palais des Nations te kan
ʼn leidende rol gespeel.
dringend nodig.” beweeg, met ‘n baie spesifieke sin vir
“Ek is opgewonde en dankbaar
Kriek het opnuut Agri SA se die verantwoordelikheid wat op ons
vir die geleentheid en is reg om aan
verbintenis tot ’n inklusiewe, vooruit- skouers as verteenwoordigers rus.
die werk te spring,” sê Carter. “Ek
strewende en globaal-mededingende Dan is daar die gewone verdwaal in
is bekend met die uitdagings binne
landbousektor, bevestig. ‘n vreemde land en besef hoe vreem-
landbou, spesifiek vir landbouers in
delinge ophelder as hulle hoor jy is
Limpopo, en ek sien uit om nouer
van Afrique du Sud, en hoe graag hulle
met vriende en bestaande vennote
help. Ek ruil hierdie ervaring met sy
saam te werk.”
12 uur werkdae vir niks!"
1314
SHALEGAS –
WHY HOLDING GOVERNMENT
ACCOUNTABLE IS SO IMPORTANT
Janse Rabie
Agri SA
It is crucial for South Africans to Both water (in terms of the National
be extra vigilant when it comes to Water Act, 1998) and minerals (in
government’s plans and strategies terms of the Minerals and Petroleum
for the development and utilisation Resources Development Act, 2002)
of the country’s mineral and water were at the time uniquely declared to
resources. This holds particularly belong to all the people of South Af-
true in the case of moves to intro- rica under the custodianship (miner-
duce locally sourced natural gas into als) or trusteeship (water) of national
South Africa’s energy mix, especially government.
if it is to be obtained through highly At the time, much was said about the
risky unconventional techniques such purported derogation of individual
as fracking for shalegas or coal bed landowners’ property rights to min-
methane extraction. erals and to water. However, individ-
The advent of democratic consti- ual ownership of surface water had
tutionalism in South Africa in 1994 already long-before ceased to exist in
brought about radical transformation terms of the 1956 Water Act. Like-
with respect to the private ownership wise, strict statutory requirements
of minerals and water in this country. with respect to the private possession
15of, for example, gold or diamonds determine their output of crude oil support any discoveries or finds that
(it was unlawful for an individual will be. This leaves South Africa may aid the technological and social
to possess uncut diamonds or un- vulnerable both economically and advancement of our people. As a sec-
worked gold) had been in place in geo-politically. tor, however, agriculture is sceptical
South Africa decades before in terms What is not acceptable, however, of promises of wealth and upliftment
of multiple statutes in terms of which is for governing or incumbent when it comes to oil and gas. Despite
minerals were regulated. politicians to expediently abuse South Africa’s undeniable mineral
What is important, however, is that the unsubstantiated possibility of abundance, we remain a dual econ-
government’s post 1994 custodian- short-term gains with respect to, for omy with one of the highest Gini
ship and trusteeship role should not example, natural gas being found Coefficients in the world, perpetuat-
be confused with the notion that it inside our borders at the expense ing both inequality and exclusion.
owns or can do with the common our environment’s longterm health For the past ten years, organised
heritage of South Africa of the and safety. Doing what is morally agriculture has been at the forefront
South African people (including our right with respect to our mineral and of challenging government’s thinking
mineral and water resources) as it water resources in the longterm is and policy stance on unconventional
pleases. Government doesn’t own exactly what is required in terms of energy. Government’s own scientific
South Africa’s water or its minerals – the custodianship/trusteeship role, studies concede that uncertainties
the people do. Government has the which is so expressly conferred upon remain with respect to water when it
duty to protect, develop and preserve government in this country. Politics comes to developing and supporting
the people of South Africa’s water for short-term gains at the expense a shale gas industry in this country.
and mineral resources for the benefit of future generations might be oh- Given South Africa’s precarious
of all of us. Good governance means so-tempting, but is oh-so-wrong and position with respect to water (even
government exercising its custodi- downright dangerous. for basic human consumption in
anship and trustee functions in a Agri SA, together with its affili- certain areas) and the absence of
manner which is irreproachable. ated members, have with growing sufficient information on where water
It is perfectly reasonable for the concern noted the South African will be sourced to support a highly
South African government to want to government’s increasing appetite for consumptive shalegas and coalbed
know whether the country might be a domestic oil and gas industry in this methane industry (as well as how
sitting on oil and gas reserves. Crude country. Terms such as “gamechang- contaminated water will be disposed
oil is one of South Africa’s biggest er” and “paradigm shift” are used of or treated), Agri SA cannot sup-
imports, amounting to roughly loosely with respect to purported port even the tentative exploration
11,5% of all of our imports in 2018. discovery of natural gas deposits in for shalegas in this country without
We are economically and politically South Africa. far greater assurances of adequate
beholden to the likes of Saudi As an organisation representing the precautionary measures being in
Arabia, Nigeria and Angola for the interests of all participants involved place.
majority of our oil imports. Our fuel in putting food on the table for We need government to be good
prices are to a large extent deter- South Africa’s people, Agri SA has a custodians of our water and mineral
mined by a combination of what vested interest in the well-being and resources. This includes governance
the cartel of oil producing countries growth of the country’s economy. We beyond politics. Now more than ever.
16STAND VAN GRONDBESIT IN 2019:
Gronddebat steeds gedryf deur persepsie eerder as feite
Hoewel die verkiesing nou agter die rug is en die temperatuur rondom die gronddebat vir
die oomblik effe laer is, wil dit voorkom asof die debat steeds tot ʼn mate deur persepsies
eerder as feite gedryf word.
Annelize Crosby
Agri SA
Dit is baie gevaarlik. Suid-Afrika kan
eenvoudig nie verder bekostig dat
beleidsformulering gebaseer word op
enigiets anders as harde feite en goeie
navorsing nie. Van die verkeerde
persepsies wat onderliggend is aan
die debat, is dat daar ʼn reuse-aan-
vraag na grond in kommersiële land-
bougebiede is, dat die besit van grond
deur swartmense steeds baie laag is
en dat grondbesitpatrone die laaste
twee dekades byna onveranderd
gebly het.
Jongste syfers
Agri Development Solutions (ADS)
hou steeds getrou die statistieke
van landbougrondbesit by ná die Grafiek 1
2017-grondoudit wat gesamentlik
deur LandbouWeekblad, Agri SA en
ADS vrygestel is. Die jongste syfers
dui daarop dat daar deurlopend meer
swart kopers van landbougrond is
en dat mense van kleur nou meer as
30% van grond (staatsgrond uitge-
sluit) en meer as 27% van landbou-
grond in Suid-Afrika besit. Volgens
Johann Bornmann besit mense van
kleur nou in drie provinsies, naam-
lik KwaZulu-Natal, Limpopo en
Gauteng, meer as 50% van die op-
pervlakte, gevolg deur die Oos-Kaap
met 37,7%, Mpumalanga met 49,9%
en Noordwes met 37,9%. Indien
grondwaarde en grondpotensiaal
met oppervlakte vergelyk word, kom
die nasionale syfer op ’n waarde- Grafiek 2
17grondslag op 40,4% te staan en wat
potensiaal betref, op 50,2%.
Landbou verloor ongelukkig ook
deurlopend grond aan ander grond-
gebruike soos stedelike ontwikkeling
en mynbou. Ongeveer 4 miljoen
hektaar se landbougrond het reeds
sedert 1994 in die slag gebly. Dit laat
ons met slegs 77,5 miljoen hektaar
se landbougrond in die hande van
kommersiële boere, waaruit die res
van die herverdeling van landbou-
grond moet plaasvind. Dit maak
wetgewing vir die bewaring van goeie
landbougrond dringend noodsaak-
lik. Wetgewing wat veronderstel
Grafiek 3
is om die ou wet op bewaring van
landbouhulpbronne van 1983 te
vervang, sloer nou reeds meer as ʼn
dekade. Van die 77,5 miljoen hek-
taar is ongeveer 8,6 miljoen hektaar
sedert 1994 ingevolge die restitusie
en herverdelingsprogramme aan
begunstigdes toegeken. Sedert 2007,
toe die sogenaamde pro-aktiewe
aankoopplan van die staat in werking
gestel is, is ʼn verdere 2,99 miljoen
hektaar deur die staat aangekoop. Na
raming het swart boere self minstens
1,75 miljoen hektaar aangekoop.
Volgens proff. Johann Kirsten en
Nick Vink is dit nie onrealisties om te
raam dat daar reeds ongeveer 25%
van die grond wat eens in die besit
van blanke kommersiële boere was,
oorgedra is nie. Grafiek 4
Grafiek 1 toon aan hoe grondbe-
sitpatrone in Suid-Afrika tans daar
uitsien.
Oppervlakte van die grond wat
nie meer in die hande van blanke
kommersiële boere is nie, is lank nie
die enigste relevante maatstaf nie.
ADS het ook die waarde van die
grond en die landboupotensiaal in
berekening gebring. Grafiek 2 dui die
jongste stand van oordrag van grond
ten opsigte van oppervlakte, waarde
en landbou-potensiaal aan.
Die syfers per provinsie word in
grafieke 3 – 11 aangedui.
Die tipe entiteit waarin landbou-
grond besit word, is ook belangrik. Grafiek 5
18Baie landbougrond is geregistreer
in die naam van maatskappye en
trusts. Dit is nie so maklik om die
rassesamestelling van die trustees en
aandeelhouers in sodanige entiteite
te bepaal nie. ADS het egter wel ʼn
metode ontwikkel om dit te doen.
Grafiek 12 toon watter persentasie
landbougrond onderskeidelik deur
individue, maatskappye, beslote kor-
porasies en trusts gehou word. Die
persentasie persone van kleur word
ook aangedui.
Dit is interessant om te sien hoe die
aantal transaksies waarby persone
Grafiek 6 van kleur betrokke is, oor tyd gewissel
het. Dit blyk uit grafiek 13 dat privaat
persone van kleur merendeels
kleiner stukke grond (10 tot 100
hektaar) koop.
Deurlopende vordering deur
middel van die mark
Terwyl politici steeds debatteer oor
die potensieel uiters skadelike mega-
nisme van onteiening sonder ver-
goeding, het die mark stilweg deur-
lopende vordering met die oordra
van landbougrond van wit na swart
getoon. Die Agri SA/ADS/Land-
bouWeekblad-oudit het in November
2017 getoon dat landbougrond wat
nie meer in blanke kommersiële
Grafiek 7
boere se hande is nie, 26,7% in hek-
tare beloop. Die syfer staan nou op
27,1%. In terme van waarde was dit
29,1% en is nou 40,4%. In terme van
landboupotensiaal was dit 46,5% en
is dit nou 50,2%.
Daar is ʼn groot hoeveelheid grond
in die ou tuislandgebiede, waarvan
die potensiaal vinnig ontsluit kan
word indien die de facto-eienaars
daarvan groter besitsekerheid oor
die grond kan kry. Daar is ook baie
grond in stedelike gebiede waar ou
vorme van besit, soos 99-jaar-huur-
pag en toestemmings om te okkupeer
redelik goedkoop en maklik in voltitel
omskep kan word. Dit sal ʼn groot
impak op stedelike grondhervorming
maak. Die Vryemarkstigting het suk-
Grafiek 8 sesvolle loodsprojekte in dié verband
19in die Vrystaat. kers of swart vennote te stimuleer. Al bogenoemde maatreëls kan help
Insentiewe soos belastingkortings, President Ramaphosa het in sy om die druk vir grondhervorming te
punte vir swart bemagtiging en waar- staatsrede in Junie ook klem gelê op verlig sodat daar ruimte geskep kan
borge teen toekomstige onteiening sal die vinnige beskikbaarstelling van word vir behoorlike besinning vir
ook baie help om vennootskappe tus- staatsgrond, veral vir behuisingsdoel- langtermyn-, volhoubare grondher-
sen kommersiële boere en plaaswer- eindes. vorming.
Grafiek 9 Grafiek 10
Grafiek 11
Grafiek 12
Grafiek 13
20staan sterk
met MODDUS ®
• Verminder omval: MODDUS® bevorder korter en stewiger halms wat omval in gure
weer aansienlik verminder
• Meer wortels waarborg sterker plante: Die aktiewe bestanddeel in MODDUS®
stimuleer digter wortelgroei vir die optimale opname van water en voedingstowwe
• Fisiologiese voordele: Bevorder wortelgroei en halmvorming wat die garsplant help
om maksimum opbrengspotensiaal te bereik
MODDUS®. ’n Slim groeireguleerder wat gars sterk laat staan
LEES DIE ETIKET VIR VOLLEDIGE BESONDERHEDE.
MODDUS® bevat trinexapac-etiel 250g/L (Reg. Nr. L8565, Wet Nr. 36 van 1947). VERSIGTIG
MODDUS® is ’n geregistreerde handelsmerk van ’n Syngenta Groepmaatskappy.
Syngenta Suid-Afrika (Edms) Beperk, Privaatsak X60, Halfway House, 1685. Tel. (011) 541 4000. www.syngenta.co.za
© Syngenta Ag, 2000. Kopiereg op hierdie dokument word voorbehou. Alle ongemagtigde reproduksie word verbied. 21
@SyngentaSADie verkiesing is verby -
WAARHEEN NOU MET
GRONDHERVORMING
EN ONTEIENING? Annelize Crosby
Agri SA
In die aanloop tot die verkiesing die grondkwessie moontlik daarin definisie van onteiening en artikel
was daar baie woelinge rondom gespeel het. Dit is waarskynlik wel 12(3) wat onteiening teen nulver-
die grondkwessie. Daar is ʼn mosie insiggewend dat Black First Land goeding in sekere gevalle moontlik
in die parlement aanvaar oor die First byna geen steun vir hulle baie maak.
wenslikheid van onteiening sonder radikale standpunte gekry het nie.
vergoeding, die onteieningswetsont- Die EFF sal egter nou 19 bykomende Wat kan landbouers nog te
werp is vir kommentaar gepubli- setels in die parlement beklee en die wagte wees?
seer en president Ramaphosa het grondkwessie bly ʼn kern-element Eerstens sal ons binnekort weet of
ʼn adviespaneel aangewys om die van hulle beleid. Die ANC en EFF daar een ministerie vir landbou en
interministeriële komitee op grond- het saam ʼn tweederde-meerderheid grondsake gaan wees, of twee, en
hervorming van onafhanklike advies wat vereis word om die grondwet ook of daar een department gaan
te bedien oor grondhervorming, te wysig. Dit is egter moeilik om te wees of twee. Daar is sprake dat
onteiening en vergoeding. sien dat dié twee partye, wat eintlik sekere funksies van department
Die vyfde parlement het ontbind baie uiteenlopende standpunte oor landelike ontwikkeling en grondsake
voordat die ad hoc-komitee wat vir grondbesit het, sal kan saamstem op weggeneem mag word. Ons sal ook
die doel aangewys is, vorendag kon ʼn bewoording om die eiendomsklou- binnekort weet wie die nuwe minister
kom met ʼn bewoording ter wysiging sule te wysig. Die soort ingrypende gaan wees. Daar is ʼn moontlikheid
van artikel 25 van die Grondwet en wysigings wat die EFF in gedagte van ʼn nuwe witskrif op grondher-
ook voordat die jongste weergawe het, sal in elk geval waarskynlik ʼn vorming. Ons sal ook heel waarskyn-
van die onteieningswetsontwerp, wat 75%-meerderheid vereis. lik nuwe herverdelingswetgewing
voorsiening maak vir onteiening van Ons moet egter steeds sterk en sien. Tot dusver is herverdeling nie
sekere kategorieë van grond teen nul radikale uitsprake oor grond te wagte deur middel van wetgewing gedoen
vergoeding (indien dit vir grondher- wees en die kanse is baie goed dat nie, maar deur middel van pro-
vormingsdoeleindes geneem word), daar voortgegaan sal word met die gramme soos SLAG, LRAD
geprosesseer kon word. onteieningswetsontwerp. Dit sal in en PLAS. Dit is moontlik
die parlement ter tafel gelê moet dat die wetgewing wat
Wat sê ontleders? word en daar sal openbare verhore buitelandse eienaarskap
Ontleders het al heelwat geskryf oor geskeduleer moet word. Die gevaar sal reguleer en sal poog
die verkiesingsuitslag en die rol wat van die wetsontwerp skuil in die eng om grondplafonne in te
22stel, weer sy verskyning sal maak. bou-ontwikkelingsfonds tot stand te
Restitusie-eise is nog nie weer bring om te help om nuwe boere te
heropen ná die grondwetlike hof vestig.
se uitspraak in 2016 wat die wysi- Agri SA hou al hierdie verwikke-
gingswetsontwerp op die Herstel van linge noukeurig dop; ons sal strate-
Grondregte ongrondwetlik verklaar gies daarmee te werk gaan en ons sal
het nie. Dit is moontlik dat daar nou ons lede ingelig hou.
weer ʼn poging tot heropening sal
wees.
Daar is sprake van ʼn skenkings-
beleid wat ontwikkel word om
insentiewe te skep vir landbouers
wat grond wil skenk. Daar word ook
hard gewerk daaraan om ʼn land-
23ECONOMIC
OUTLOOK 2019:
SA needs policy certainty
and an environment
conducive to growth Dr Requier Wait
Agri SA
South Africa’s economy contracted and deciduous fruits) weakened are likely to impact agricultural out-
by 3,2% in the first quarter of 2019. performance. Dry weather put in the Southern Africa region.
This decline is the biggest quarterly conditions and areas affected by There is no quick fix to solve our
fall in economic activity since the first longer-term drought could also country’s complex economic prob-
quarter of 2009, when the economy impact on agriculture’s perfor- lems. Reforms will take time to pro-
contracted by 6,1% on the back of mance in the rest of the year. duce results, however, the recent poor
the 2008 global financial crisis. economic performance highlights the
The recent economic decline is urgent need for decisive action to get
• The manufacturing industry and within the context of depressed our economy growing, by implement-
mining and quarrying indus- expenditure and investment as well as ing pro-growth reforms. We need an
try made the largest negative the negative impact of load shedding. economy and business environment
contribution to growth in GDP Business confidence is subdued by that is conducive to growth.
(Q1 2019). The manufacturing policy uncertainty and the lack of Pro-growth reforms could take
industry decreased by 8,8% meaningful reforms. Accordingly, the various forms. As a country we need
(contributing -1,1 percentage South African Reserve Bank (SARB) to manage short-term goals along
point to GDP growth), while the lowered its economic-growth forecast with longer term requirements, in the
mining and quarrying industry for 2019 from 1,3% to 1%. short run, we need economic growth;
contracted by 10,8% (contribut- On the global front, the global job creation and the alleviation of
ing -0,8 of a percentage point to expansion is constrained by height- poverty. In the long run, however, we
GDP growth). ened trade tensions and increased need to achieve these objectives while
• Agriculture contracted by 13,2% trade policy uncertainty, specifically ensuring sustainability, productivity,
(Q1 2019), contributing -0,3 in terms of the United States and competitiveness and the development
of a % point to GDP growth. China. According the IMF, lower of human capital.
A slowdown in the production commodity prices and tighter global Implementing effective turnaround
of field crops (wheat, sunflower financial conditions could place strategies for state-owned enterprises
seeds & tobacco) and horticul- downward pressure on growth in (SOEs) is one example. SOEs place
tural products (vegetables, citrus sub-Saharan Africa. Climate shocks unnecessary pressure on the govern-
24ment budget and diverts funds from • Implementation of the key rec- Road infrastructure: Allocating
being used for other key areas of ommendations from the Smart funding for effective implementation
government expenditure. Drought Management report of road and logistics infrastructure
In terms of electricity, we need prepared for the NAMC’s Sec- maintenance. Strategic support to
to allow for greater private sector tion 7 Drought Committee. provincial and local authorities, to
participation, specifically to generate • Strategic planning to mitigate ensure the effective and efficient use
electricity for local areas via the low the longer-term impacts and of funds for maintaining and expand-
voltage distribution networks. This challenges of climate change. ing critical roads.
would allow Eskom to continue its
generation and transmission func- Land reform and emerging Plans to deal with corruption
tion, while allowing the private sector farmer support: Increased fund- and poor service delivery: Poorly
to contribute to localised generation ing for land reform and emerging performing municipalities should
that supports Eskom’s electricity sup- farmer support is crucial. An out- be placed under administration to
ply. This will help to meet electricity comes-based funding approach tied ensure that the available funds are
demand and avoid load shedding. to technical and mentoring support effectively managed.
To benefit from technology and should be part of the approach.
the fourth industrial revolution, we Mitigate the negative impact of
need to develop our human capital. Agri Development Fund: Fund- theft: Launch strategic initiatives to
This starts with reforming our basic ing and support for the establishment counter theft and damage to critical
education system; this will produce of an Agri Development Fund that infrastructure. For example:
better equipped students that can can leverage blended finance to sup-
fully benefit from higher education port the development of emerging • Establish task teams to counter
and further training. farmers. theft of electrical and telephone
In terms of agriculture, we can cables;
highlight the follow key focus areas Biosecurity: Funding to support • Counter the theft of cell phone
that need attention from government and enhance South Africa’s biose- tower batteries and equipment;
along with private sector support and curity measures. Equally important, • Counter the theft and damage
collaboration: we need to ensure enough capacity is of farming infrastructure.
available in terms of the number of
Drought: Effective and speedy biosecurity personnel with adequate Our country and specifically the
direct assistance to drought-affected training. Funding should also be agriculture sector, holds tremendous
farmers. directed towards a national livestock potential. We need government
identification and traceability system. to implement pro-growth reforms
• Agribusinesses can act as agents along with providing an environment
to help distribute drought relief. Diesel refund system: Fast track of policy certainty. However, we
This can follow a public audit feedback on the proposed diesel can only grow South Africa where
process to ensure transparency refund system (separating the diesel government and the private sector
and help minimise possible cor- refund and VAT systems) along work together, for example, through
ruption. Drought relief should with short to medium term actions public-private partnerships. The time
cater for farmers across the to solve the current processing and for economic reform and collabora-
sub-sectors of agronomy, horti- payment delays under the current tion is today.
culture and animal production. system.
25WATERREGTE –
ONSEKERHEID KNIEHALTER
DIE LANDBOUSEKTOR
Janse Rabie
Agri SA
PRODUSENTE SOEK DRINGEND SEKERHEID
Die eienaarskap en besit van water Volgens die Nasionale Waterwet kan watergebruike problematies. In albei
deur grondeienaars, veral boere, is watergebruike in Suid-Afrika slegs gevalle is daar soms onsekerheid
ná 21 jaar sedert die inwerkingtre- op een van vier maniere uitgeoefen betreffende die vermoë om aan te
ding van die Nasionale Waterwet, word: hou om water te gebruik soos wat dit
36 van 1998, steeds in omstredenheid in die verlede gedoen is.
omhul. (i) Skedule 1-watergebruike Waar Suid-Afrikaners in die geval
Die Nasionale Waterwet verklaar (dit behels nie-kommersiële van grond vanweë ons gesofistikeerde
dat alle water aan die mense van huishoudelike gebruike soos die titelakte-sisteem betreklik seker kan
Suid-Afrika behoort en dat die natmaak van tuine of vir die wees van hulle eienaarskap, bestaan
regering die publieke trustee van suiping van huishoudelike diere, daardie sisteem nie meer vir water
ons land se waterhulpbronne is. brandbestryding en vir doeleindes nie. Gebruikers van water moet tans
Die idee van die regering se van sport en ontspanning); tevrede wees met ʼn betreklik wankel-
trusteeskap oor water was tot voor (ii) Watergebruike wat algemeen rige sisteem van lisensiëring, registra-
die Nasionale Waterwet se koms gemagtig is soos voorgeskryf in sies en die verifiëring en validasie van
in 1998 ʼn onbekende regskonsep die Nasionale Waterwet; bestaande watergebruike wat in die
in Suid-Afrika. Hoewel die vorige (iii) Die voortsetting van bestaan- hande is van ʼn struikelende departe-
1956-Waterwet uitdruklik verklaar de regmatige watergebruike (dit ment van water en sanitasie (DWS).
het dat privaat-eienaarskap van is watergebruike wat wettig twee Dit is hierdie onsekerheid wat tans
oppervlakwater in publieke strome en jaar voor die inwerkingtre- ons stelsel kniehalter.
riviere nie moontlik was nie, is water ding van die Nasionale Waterwet Die bewys van die regmatigheid
tradisioneel beskou as die eiendom uitgeoefen is (Oktober 1996 tot van die uitoefening van bestaande
van die persoon op wie se grond dit September 1998), en wat steeds watergebruike is uiters problematies.
aangetref is. Waterregte is derhalwe voortduur en wat nie gelisensieer Die DWS het hierdie probleem
op die titelaktes van plase ingesluit en hoef te word nie (die oorgrootte onmiddellik ná die inwerkingtreding
is gereeld saam met eiendom oorge- meerderheid van landbouwater van die Nasionale Waterwet voorsien
dra en verhandel. val in hierdie kategorie); of en het (ten spyte van die afwesigheid
Die idee van individuele water- (iv) Watergebruik wat gelisensieer van ʼn vereiste in die wet daartoe)
regte is in 1998 verander na beperkte word in terme van die Nasionale sedert 1999 die self-registrasie van
watergebruiksregte. Die privaat- Waterwet. sodanige watergebruike deur
eienaarskap van water (insluitend watergebruikers vereis.
ondergrondse water) bestaan dus Vir die landbousektor is veral die Die waarheid en akkuraatheid van
regstegnies alreeds vir die afgelope lisensiëring van water en die voort- sodanige self-registrasies is grootliks
21 jaar nie meer nie. setting van bestaande regmatige aan gebruikers oorgelaat. Daar was
26byvoorbeeld, tot betreklik onlangs, van die Nasionale Waterwet en sy in watergebruiksregte as onwettig en
geen verpligting vir boere om hulle strukture (die DWS en sy streeks- teenstrydig met die doelstellings van
volumes watergebruike op ʼn eenvor- kantore en plaaslike waterbestuurs- die Nasionale Waterwet. Die moont-
mige manier te meet nie. In gevalle instellings) val. Groot dele van likheid om watergebruiksregte oor te
waar daar nie ʼn effektiewe besproei- Suid-Afrika (veral die tradisionele dra, gaan ten nouste gepaard met die
ingsraad or watergebruikersver- areas en voormalige tuislandgebiede) effektiewe aanwending van water. Dit
eniging op die been was om hierdie word totaal deur die DWS misgekyk. hou ook reuse-implikasies vir eien-
situasie te beheer nie, het ʼn chaos Daar is ook die probleem dat ʼn domswaardes in. Twee hofsake wat
ontaard. kultuur van wanbetaling in Suid- deur Agri SA ondersteun word, word
Die DWS het in 2006 hierdie pro- Afrika posgevat het. Diegene wat wel later vanjaar in die Kaapstad- en Pre-
bleem probeer aanspreek deur mid- wetsgehoorsaam optree, word al hoe toria-hooggeregshowe aangehoor.
del van ʼn sogenaamde verifikasie- en minder en dra al hoe swaarder aan Daar is baie om oor bekommerd te
validasieproses. In terme van hierdie die las waarmee wetsontduikers die wees waar dit gaan oor water en die
proses moes watergebruikers hulle land belaai. bestuur van hierdie kritiese hulp-
beweerde bestaande regmatige Die einddoel van die Nasionale bron in Suid-Afrika – veral vir die
watergebruike by die DWS aanmeld Waterwet stel die uiteindelike lisen- landbousektor. Regsekerheid oor die
waarna die DWS die waarheid en siëring van alle watergebruike in die vermoë om water wettig te mag ge-
akkuraatheid van die watergebruike vooruitsig. Weereens voorveronder- bruik, lê die grondslag vir die sukses
sou verifieer en bevestig. stel die Nasionale Waterwet dat of mislukking van ons huidige stelsel.
Die verifikasie- en validasieproses watergebruikers regmatig sal optree Dit is duidelik dat die DWS sentraal
sloer nou reeds vir ʼn hele aantal en hulle watergebruike akkuraat sal staan hierin. Probleme met die regu-
jare om deur die DWS afgehandel lisensieer. Vir die kommersiële land- lering van die watersektor is egter nie
te word. Soos in die geval van enige bousektor behoort die lisensiëring onoorkombaar nie en die antwoor-
proses wat grootliks op die vrywillige van watergebruike ʼn sekere mate de vir baie van die uitdagings is juis
en eerlike verstrekking van inligting van sekerheid te bied. Lisensies word vervat in ons Nasionale Waterwet.
berus, bestaan daar ʼn inherente egter net vir bepaalde, eenmaal-her- Agri SA bepleit die behoorlike en
risiko dat sekere persone die proses nubare tydperke uitgereik (nie meer volledige implementering van die Na-
sal wil misbruik of in hulle guns sal as 40 jaar nie) en die voorwaardes sionale Waterwet om regsekerheid vir
wil manipuleer. Die DWS het dus in moet ten minste elke vyf jaar hersien watergebruik te verseker. Juis omdat
elk geval ʼn tyd- en kosterowende taak word. privaat-eiendomsregte in water (wat
om die akkuraatheid van beweerde Ongelukkig bestaan die gevaar dat daadwerklik deur eienaars verdedig
watergebruike na te gaan. (Terloops, die lisensiëringsproses vir politieke kon word) nie meer in terme van
in dié verband het tegnolo- doelstellings misbruik kan word. ons Nasionale Waterwet bestaan nie,
giese vooruitgang in die gebruik van Sosiale transformasie is hoog op die is dit krities dat effektiewe plaaslike
satelliete en hommeltuie die DWS se DWS se agenda en hoewel dié doel- waterhulpbronbestuurinstellings en
taak aansienlik begin vergemaklik.) stelling uiteraard belangrik is, kan die wateropvangsgebied-bestuursagent-
Organisasies soos Agri SA bepleit behaling van transformasieteikens skappe (oftewel catchment management
reeds vir die afgelope aantal jaar die nie die allesoorwegende faktor vir agencies – CMA’s) gevestig moet word
finalisering van die verifikasie- en va- gesonde waterbestuur wees nie. Agri om werklike waterhulpbronbestuur
lidasieproses. Wat ons egter tot kom- SA het hierdie kwessie al vantevore in namens (en in samewerking met) die
mer strek, is die feit dat weens die ons land se howe suksesvol aange- DWS te doen.
lang tydsduur wat verloop het sedert voer. Die vestiging en kapasitering van
die aanvang van die proses, soveel Die kwessie van die regsekerheid plaaslike waterbestuurinstellings en
veranderinge in watergebruike kon wat ons stelsel van watergebruiksregte CMA’s met tegnies kundige per-
plaasgevind het dat die verifikasie- en aan ons landbousektor bied, word soneel is onmisbaar tot die volledige
validasieproses reeds verouderd is. tans in verskeie hofsake aangehoor. implementering van die Nasionale
Wat ons verder tot kommer strek, Die oordraagbaarheid van waterge- Waterwet. Daarsonder sal die onse-
is die feit dat verifikasie en validasie bruiksregte, wat sedert 2001 ampetlik kerheid in ons waterhulpbronbestuur
slegs prakties toegepas kan word in deur die DWS onderskryf en toege- in Suid-Afrika voortduur en sal die
gebiede waar bestaande watergebrui- laat is, is sedert vroeg 2018 onseker. bestuur van Suid-Afrika se belangrik-
kers binne die aanwendingsgebied Die DWS beskou die verhandeling ste natuurlike hulpbron misluk.
27The Agri SA Water Desk: Overview of
achievements in the past year and a
glimpse of what’s to come Gregory Smith and Janse Rabie
Agri SA
The Agri SA Water Desk works towards securing water of good quantity and quality for
food security in the country, while simultaneously promoting the water interests of the
agricultural sector.
Since its inception in May 2018, Agri SA has consistently maintained completion of the consultations, and
the Agri SA Water Desk has that in order to be effective, water largely as a result of the efforts by
been involved with various resource governance must take place Agri SA in limiting proposed increas-
developments in the water at catchment level and has been es as much as possible, the following
sector. Here are a few high- opposed to centralisation of this charges, which we believe to be rea-
lights from the past year: function as had been proposed by sonable and fair, were proposed:
government. Due to pressure from
1. National Water and Sanita- Agri SA and its partners, the DWS • Water resource management:
tion Strategy (NWRS) and the finally relented and has now again tariff increases ranging from
National Water and Sanitation reverted to the establishment of nine 3.8% to 4.6%.
Master Plan (NWSMP) CMAs. • Water infrastructure: in cases
where no full cost recovery has
Agri SA has been closely involved 3. Transferability of water been reached, operation and
in the drafting and development of use entitlements maintenance charge increases
the NWRS and the NWSMP. The are limited to 50% p.a., plus PPI.
NWRS outlines the country’s strate- On 19 January 2018, the DWS Tariff increases range from 0%
gic intentions regarding integrated issued a legal circular informing all - 14,4%.
water resource management, while its regional offices not to allow the • Water research levy: 7.61c per
the NWSMP is government’s im- permanent or temporary transfer of ha (10% increase).
plementation plan. Both documents water-use entitlements among water
guide water management in the users. Agri SA is of the view that Following the consultations, DWS
country. Agri SA has pushed tirelessly the ability to appropriately transfer consulted internally with the minister
for the inclusion of a balanced and water use entitlements is a crucial of water and sanitation to determine
fair dispensation for agriculture in tool promoting sustainable water the final tariffs. The finalised tariffs
these vital policy documents. management. Agri SA is currently were published in April 2019 and in-
involved in two matters contesting creases remained within the proposed
2. Catchment Management the DWS’s revised interpretation of limits, protecting farmers from a
Agencies (CMAs) section 25 of the National Water Act, price shock for this vital input.
1998 (NWA) in order to preserve this
During 2018, the Department of important mechanism. These matters Following the national elections
Water and Sanitation (DWS) pro- will be heard in the Western Cape of May 2019 and the appoint-
posed moving away from its intention and North Gauteng High Courts ment of a new minister of
to create nine CMAs and to instead towards the end of 2019. water and sanitation, minister
create a single centrally located Lindiwe Sisulu (who will now
CMA. CMAs are institutions respon- 4. Raw water pricing also be responsible for the
sible for the management of water at Consultation department of human settle-
water management area level, as well ments) Agri SA is looking for-
as monitoring, protecting, develop- Agri SA participated in the sectoral ward to further strengthening
ing and conserving the resource at and national raw water tariff con- its good relationship with the
the appropriate governance level. sultations for 2019/2020. Upon DWS and our other strategic
28Vous pouvez aussi lire
