METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw

La page est créée Charlotte Bailly
 
CONTINUER À LIRE
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
Editeur responsable : asbl Diogènes, 10 Place Ninove, 1000 Bruxelles

                                                                       METRO-Liens
Graphisme: Camila - c.guzmanmartini@gmail.com

                                                                       RAPPORT D’ACTIVITÉS - 2018

                                                                                                                                           1

                                                                                             Avec le soutien des Ministres de l’Aide aux
                                                                                         personnes du Collège Réuni de la Commission
                                                                                        communautaire commune de Bruxelles-Capitale
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
EDITO
                                               Une station de métro est une société en miniature.
                                               Chacun y joue un rôle. Tout comme à la surface,
                                               les gens cherchent à satisfaire leurs besoins et cela
                                               facilite les rencontres et le contact entre les personnes.
                                               Chacun a ses raisons d’être là. Et chacun en a le
                                               droit. C’est à partir de cette conviction et dans
                                               cette optique que les travailleurs de rue de Métro-Liens
                                               déclenchent leurs actions.

                                               En 2018, les travailleurs de rue de Métro-Liens ont recherché activement
                                               des « habitants du métro », c’est-à-dire les personnes les plus vulnérables
                                               du métro bruxellois : sans-abri, mendiants, toxicomanes... Des personnes
                                               dont la situation ne leur permet pas d’aller chercher une aide de façon
                                               autonome. Leurs raisons sont diverses et relèvent toujours d’une histoire
                                               personnelle. L’approche des travailleurs de rue est holistique et ne
                                               se limite pas aux problèmes ni aux difficultés. C’est en travaillant sur le
2                                              long terme dans une optique d’accompagnement psycho-sociale globale                   3
                                               que l’on parvient à se faire une idée de la réalité de chaque personne
                                               et de ses besoins. Les situations rencontrées sont toujours complexes.

                                               Et avec le temps, nous constatons que, dans les échanges avec leur

    SOMMAIRE
                                               environnement, les habitants du métro développent des qualités et
                                               des capacités qui les rendent plus forts. Si les stratégies de survie,
                                               les talents et les capacités sont le résultat d’une vie en marge de la
                                               société, ces éléments représentent aussi des forces sur lesquelles
      Edito                                3   s’appuyer pour sortir d’une spirale négative. Ce sont des outils
                                               que les travailleurs de rue mobilisent au service de leur mission.
      Travail de rue                       4
      Axes de travail                      5   Les travailleurs de rue ne travaillent seulement avec des « habitants du
                                               métro », mais aussi avec d’autres groupes qui occupent l’espace du métro :
      Parcours d’accompagnement          6-7
                                               personnel de la STIB, commerçants des stations et des alentours, voyageurs,
      Histoires de vie                   8-9   ... La défense des intérêts des habitants du métro nous permet de remplir
      Bilan 2017 - Perspectives 2018      10   une fonction de signal d’alerte et de promouvoir une information fine et
                                               nuancée des réalités de la vie en rue et en société.
      Recommandations                     11
      L’équipe                            12
      Chiffres                         13-16
                                               Alexandra Trips, Bram Van de Putte & Joris Sabo
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
TRAVAIL DE RUE
                           Travail de rue dans le métro bruxellois
        Le métro revêt de nombreuses fonctions et y vivre offre certains avantages : la
        chaleur ou la protection, la possibilité d’obtenir un petit revenu, l’accessibilité de la
        nourriture et des boissons, le lien social avec les voyageurs ou les autres personnes
        sans-abri, une visibilité ou juste à l’inverse l’anonymat.

        Le projet METRO-Liens s’adresse aux personnes sans-abri présentes dans les
        véhicules et sur le réseau de la STIB, et ce, aussi bien, sur les grandes lignes qu’en
        périphérie.

        Les raisons pour lesquelles les personnes se trouvent en rue sont variées. Chacune
        possède une histoire singulière, généralement jalonnée de multiples ruptures.
        Pour survivre en rue, les habitants du métro développent de nombreux talents
                                                                                                                                                                    > 1. Travail de rue

                                                                                                    AXES DE TRAVAIL
        et compétences. En tant que travailleurs de rue, nous nous appuyons sur ces
        forces pour renforcer la confiance et l’estime de soi des personnes avec lesquelles
        nous travaillons. Au cours du processus de réhabilitation sociale, les travailleurs                           Travail avec les personnes sans-abri sur le réseau de la STIB, tant au centre
        de rue jouent un rôle de fil rouge et de création de liens sociaux. Ils analysent les                         qu’en périphérie. Ecouter, soutenir, informer, (re)motiver, accompagner
4                                                                                                                                                                                                     5
        besoins, remotivent, planifient les parcours d’insertion, orientent et accompagnent                           physiquement, orienter, … Nous jouons le rôle de « fil rouge » aux côtés
        physiquement les personnes vers les structures d’aide adéquates (CPAS, hôpitaux,                              de la personne dans son processus de reconstruction personnelle.
        Centres de Santé Mentale, centres d’hébergement, …) et vers le logement.
        Ils mettent en place un accompagnement de trajet adapté, inconditionnel et
        respectueux du rythme de chacun.                                                                                                               > 2. Soutien et information
        Un axe important du projet METRO-Liens concerne le travail d’information et de                                Informer et soutenir le personnel de la STIB, les voyageurs et les
        soutien au personnel de la STIB, aux voyageurs et aux commerçants. Grâce à notre                              commerçants qui rencontrent les habitants du métro dans leur lieu de vie
        connaissance de la vie en rue, nous essayons de nuancer le regard que ces derniers                            afin d’améliorer le vivre ensemble. Chacun d’entre eux peut jouer un rôle
        peuvent porter sur les habitants du métro. Nous essayons aussi de soutenir et                                 important et apporter une contribution positive dans la vie des habitants
        d’encourager chacun à jouer un rôle important et à apporter une contribution
                                                                                                                      du métro.
        positive à la vie des personnes sans-abri.

                                                                                                                      		                        > 3. Concertation et formation
                                                                                                                      Nous partageons notre expertise tant lors de réunions mensuelles avec
                                                                                                                      la STIB, qu’au sein du groupe de travail permanent “Sans-abri et métro”
                                                                                                                      mis en place par le cabinet du Ministre de l’Aide aux personnes et de la
                                                                                                                      mobilité ou qu’ailleurs dans le secteur bruxellois de l’Aide aux personnes
                                                                                                                      sans-abri. Grâce à nos connaissances du terrain et du public, nous sommes
                                                                                                                      en mesure de donner des formations ciblées à tous les niveaux.
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
PARCOURS D’ACCOMPAGNEMENT
    FICHE 1 : MULTIPROBLEMATIQUE : Toxicomanie/ Logement précaire / Problèmes psychiatriques                                           FICHE 2 : MULTIPROBLEMATIQUE : Problèmes psychiatriques et alcool
    MULTIPROBLÉMATIQUE
      PERSONNE: Loge chez son conjoint | Carte de séjour pour 5 ans | Polytoxicomanie |                         MULTIPROBLÉMATIQUE
      Problèmes psychiatriques | Episodes de comportement violent | Relation avec un autre                        PERSONNE: Sans-abri | Migrant intra-européen | Santé mentale |Toxicomanie | Diffi-
      toxicomane | Consommation excessive d’alcool | Travailleuse du sexe                                         cultés à se maîtriser | Automutilation |...
      CONTEXTE: Traîne souvent près du métro | Procédure de radiation de la commune |                             CONTEXTE: Inconnu de l’administration | Ruptures multiples | Se déplace dans le mé-
      Casier judiciaire | Jeunesse passée en institution                                                          tro et le centre-ville | Perte de certaines compétences sociales et de certaines capacités
                                                                                                                  de communication
    CONSTRUCTION PARCOURS
      DOMAINE DE VIE
                                      ACCOMPAGNEMENT
                                                                                    OBSTACLES                   CONSTRUCTION PARCOURS
                                      VIA TRAVAIL DE RUE                                                                                       ACCOMPAGNEMENT
                                                                                                                  DOMAINE DE VIE                                                          OBSTACLES
                                                                                                                                               VIA TRAVAIL DE RUE

                                   Admissions en unité de crise en       Méfiance à l’égard de la psychiatrie
                                 psychiatrie | Organisation de soins                                                                      Longue période de réflexion afin
      SANTÉ MENTALE                                                       | Peu de compréhension de ses
                                 en ambulatoire |Suivi du processus                                                                         de parvenir à un changement           Automutilation | Difficulté de
                                                                         propres problèmes | Influence du
                                 par des entretiens avec la personne                                                                     durable | Consultation de plusieurs      travailler sur rdv | Procédure
                                                                               conjoint | Prostitution           SANTÉ MENTALE
                                                                                                                                          médecins et spécialistes | Renfor-      d’admission difficile | Doutes
                                                                                                                       &                                                          | Comorbidité alcoolisme et
                                                                                                                                          cer la confiance en soi | accom-
                                    Servir de point de dialogue                                                   TOXICOMANIE               pagnement vers les services |       problèmes psychiatriques | Stress
                                   concernant la santé sexuelle |
     SANTÉ PHYSIQUE                   Distribution de matériel
                                                                         Influence du conjoint | Prostitution                             Construction d’une relation solide                  de la rue
                                                                                                                                           avec le médecin généraliste | ...
6                                    de réduction des risques                                                                                                                                                        7

                                                                                                                                              Préparer les entretiens |           Temps d’attente trop longs |
                                      Accompagnement intensif
                                                                                                                                           Accompagner dans les services         Dépasse difficilement l’accueil |
                                 (accompagnement physique, mé-                                                   ADMINISTRATION              administratifs | Médiation |
                                                                             Changement de personnel                                                                             Pas d’autres droits que l’AMU |
                                 diation, interprétariat, défense des
                                                                            au CPAS | Statut de séjour |                                 Interprétariat | Carte médicale |...       Irrégulier sur le territoire
     ADMINISTRATION              intérêts) dans le cadre de diverses
                                                                               Procédure de radiation
                                  demandes au CPAS (RIS, adresse
                                                                            administrative | Motivation |                                 Assurer la satisfaction des besoins
                                    de référence, carte médicale)
                                                                                    Bureaucratie                 SANTÉ PHYSIQUE           au quotidien | Hygiène et soins |
                                   et pour l’obtention d’une carte                                                                                                                   Symptômes de sevrage
                                               d’identité                                                                                             Repos | ...

                                                                          Listes d’attente | Conditions des                                  Entretien des contacts |
                                                                                                                                                                                  Ruptures de liens multiples |
         LOGEMENT                    Candidature Housing First              maisons d’accueil | Obstacles             FAMILLE               Construction d’une position
                                                                         importants au niveau de l’accès au                                   de soutien de la famille            Longues expériences difficiles
                                                                                 marché locatif privé

    DÉCISIONS CONCRÈTES À PRENDRE                                                                               DÉCISIONS CONCRÈTES À PRENDRE
      > L’impliquer davantage dans son parcours de soins en psychiatrie et réduire ainsi sa méfiance             > Faciliter l’accès à l’aide du CPAS par l’autorisation automatique du soutien médical via
      > Maintenir le contact                                                                                     l’administration hospitalière.
      > Rendre plus simple l’attribution d’une adresse de référence par le CPAS, ce qui permettrait de mieux     > Chercher une solution à l’échelle européenne pour la mise en place de droits pour les
      garantir l’accès aux droits                                                                                migrants intra-européens
      > Aider le conjoint à comprendre le trajet de soins de sa compagne et, de ce fait, réduire l’influence
                                                                                                                 > Simplifier l’accès aux soins de santé
      négative de ses comportements (bien intentionnés)
                                                                                                                 > Reconnaissance des étapes du processus de changement chez les personnes présen-
      > Créer plus d’opportunités d’accès au logement et soutenir le développement des services de guidance
      à domicile afin de travailler à des solutions structurelles
                                                                                                                 tant des problèmes de santé mentale ou d’addiction
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
« Toi, tu es un flic ! Mais tu n’es pas bien impressionnant ! ». C’est ce que
    Norman m’a dit, avec un large sourire, lors de notre première rencontre.
                                                                                                        HISTOIRES DE VIE
    Norman se tient près de son emplacement habituel, dans
    la station du métro dont il a fait son lieu de vie. Une canette
    de bière à la main, une cigarette dans l’autre. Avant, il était
    accro à des drogues plus dures, brunes et blanches. Il a
    arrêté au prix de nombreux efforts, ce qui lui procure un
    sentiment de fierté et lui donne confiance en lui.

    Il lui reste encore à affronter un terrible ennemi : l’alcool.
    Kaiser 7,8 %, les canettes noires lui font les yeux doux
    depuis les frigos des magasins. Il n’arrive jamais à résister à
    la tentation. Pourtant, un jour, je le rencontre dans le métro
    une canette de coca à la main plutôt qu’une bière. « J’arrête
    de boire », me dit-il. Comme si son intention ne prenait
    réellement effet qu’une fois dite à haute voix. Une prise de
    sang a montré que les valeurs hépatiques de Norman ne
    sont pas bonnes. Il doit cesser de consommer de l’alcool,
    sans quoi il risque une cirrhose. Je suis la première personne
    à qui il confie son secret. Lorsque je propose de l’aider à
    chercher un hôpital pour faire une cure de désintoxication,                     Cela fait des années que Kevin consomme de l’héroïne dans le métro. Il l’inhale sur une
8                                                                                                                                                                                                        9
    il se met à rire. « Je ne veux être à la charge de personne,                    feuille de papier aluminium en le chauffant avec un briquet, ce qui lui noircit fortement les
    je vais arrêter tout seul ! ».                                                  doigts. Il mendie, et son apparence lui rapporte un peu d’argent de poche : cheveux blancs
    Armé de sa cigarette et de son soda, après avoir terrassé                       comme la neige, petites lunettes et une gueule d’ange aux joues rouges.
    ses démons bruns et blancs, il part en guerre contre son
                                                                                    Il est difficile d’entrer en contact   un établissement fermé. L’offre          lien avec un médecin traitant. Le
    démon noir. Je suis le témoin des premiers jours de sa
                                                                                    avec Kevin. Lorsque nous nous          disponible pour le jeune sans-           service de guidance à domicile
    nouvelle vie. Héroïque, sans médicaments, Norman tient
                                                                                    approchons du groupe dans              abri est trop limitée. Les acteurs       Puerto/HVV est prêt à entamer un
    le coup pendant 3 semaines ! Chaque jour, je le vois qui
                                                                                    lequel il se trouve, il disparaît      de l’aide à la jeunesse sont             accompagnement, avant même
    transpire et qui tremble. À la manière des travailleurs
                                                                                    presqu’aussitôt. C’est à l’occasion    désespérés, voire impuissants.           qu’il n’ait trouvé un logement, ce
    de rue de notre équipe, je lui offre tout mon soutien :
                                                                                    d’une hospitalisation en soins                                                  qui est exceptionnel.
    inconditionnel et fidèle, presque fanatique. J’étais là le jour
                                                                                    intensifs que nous faisons             Le jour de ses 18 ans, avant de
    où il a laissé tomber les bras. Il n’en pouvait plus : « Tout
                                                                                    vraiment sa connaissance. Et           l’aider à introduire une toute           Kevin ne se pose pas trop de
    seul, je n’y arrive pas » dit-il. Je lui ai dit que son combat
                                                                                    depuis lors, nos rencontres se         première demande d’aide au               questions : il a entendu parler
    était une source d’inspiration pour moi et que je suis fier
                                                                                    passent bien. Nous ne sommes           CPAS, nous emmenons Kevin                du CPAS mais ça lui semble trop
    de lui. Je lui fais une proposition : « la prochaine fois, pour
                                                                                    pas les seuls à nous inquiéter         fêter son anniversaire dans un           compliqué de demander un RIS.
    améliorer ta performance envisages de te faire aider par des
                                                                                    de sa situation ; les voyageurs        fast-food. Sa situation chaotique        Il vit avec ses problèmes de santé
    professionnels. Il accepte, mais à une condition « reprendre
                                                                                    et la STIB nous interpellent           lui joue des tours ; il nous a fallu 7   plutôt que de chercher à les
    d’abord des forces ». Il a raison.
                                                                                    régulièrement à son sujet.             mois pour régulariser sa situation       soigner. En tant que travailleurs
                                                                                                                           administrative ! Nous avons mis          de rue, nous restons à ses côtés,
    Le fait de se rendre compte qu’il n’y arrivera pas tout seul l’a
                                                                                    Même s’il ne devrait pas être          ce temps à profit pour avancer           au propre comme au figuré ;
    rendu lucide. Tout à coup la bière l’interpelle. Il ne peut pas
                                                                                    trop compliqué de trouver des          à différents niveaux : demande           nous tentons de le guider et
    s’empêcher de céder. Je lui rappelle que Rome ne s’est pas
                                                                                    réponses aux besoins d’un jeune        d’administration de biens, prise         d’avoir un impact positif sur sa
    faite en un jour. Il se retourne, lève le pouce et pose la main
                                                                                    comme lui, le juge de la jeunesse      de contact avec les services             vie, sans le bousculer et sans
    droite sur le cœur. Notre relation est bonne. Qu’il y arrive
                                                                                    s’est contenté de le placer dans       d’aide aux toxicomanes, mise en          condition.
    ou pas, il sait que je serai toujours là pour lui.
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
«Dans le cadre de notre travail sur le réseau de la STIB, nous avons été

     BILAN 2018                                                                                                                                       confrontés à diverses situations qui nous ont interpellés.
                                                                                                                                                                                  Voici nos recommandations :»

      Accès direct à des logements       Participation active au groupe          Collaboration étroite avec la                                  Ouverture d’une salle de consommation à moindre risques en
       durables à partir du métro,      de travail « Les sans-abri dans le      STIB : réunions mensuelles et                                   réponse aux nuisances créées par la consommation de drogues
      via le projet « Housing First -   métro » créé par le Ministre en        rencontres régulières avec leurs                                 dans l’espace public. Ainsi, nous protégerions la dignité des toxico-
      Station Logement » de l’asbl      charge de l’Aide aux personnes            collaborateurs sur les lieux                                  manes et pourrions leur venir en aide plus facilement.
                 Diogenes                        et de la mobilité                         de travail

                                                                                                                     RECOMMANDATIONS
                                                                                                                                                Laisser les habitants du métro vivre dans leur environnement et
                                         Inclusion sociale de plusieurs           Adaptation de notre travail                                   éviter de déplacer le problème par des actions répressives, car cela
       Sensibilisation au problème
                                              personnes sans-abri.               aux modifications constatées                                   entrave leur inclusion sociale et administrative.
      des sans-abri avec des jeunes
                                           Augmentation du nombre               sur le terrain et aux nouveaux
              de l’asbl Seuil
                                            d’orientations et de relais         profils que nous rencontrons

                                                                                                                                                Proposer une aide sur mesure aux mineurs proches de la majorité
                                                                                                                                                mais qui n’ont pas encore les mêmes droits que les adultes. Nous
                                                                                Développement de formules
                                                                                                                                                devons accorder une attention toute particulière aux jeunes habi-
                                                                                  d’accompagnement qui                                          tants de la rue dont les trajectoires de vie épuisent les ressources
10                                                                               permettent concrètement                                        des différents services.                                                 11
                                                                                aux gens de quitter le métro

                                                                                                                                                Accorder à tous le droit à une adresse de référence, afin de
                                                                                                                                                débloquer la situation administrative des personnes qui n’ont pas
                                                                                                                                                un statut légal et ainsi de faciliter leur transition vers le logement

              PERSPECTIVES 2019                                                                                                                 et le travail.

                                                                                                                                                Simplifier l’accès à l’aide médicale urgente et élargir celle-ci à
                                                                                                                                                une couverture complète (post-cures, maladies physiques ou
     Poursuite du développement de        Développement de pratiques              Élargissement du projet                                       psychiatriques chroniques...).
      notre collaboration avec l’en-     innovantes qui permettent aux         Métro-Liens à d’autres espaces
           semble des acteurs               gens de s’intégrer dans la          semi-publics tels que ceux
       concernés : Ministres, STIB,     société en fonction des diverses        de la SNCB, du CCN, des
                                                                                         parkings…                                              Continuer à améliorer l’accès des personnes les plus vulné-
           secteur sans-abri...           possibilités, telles que l’emploi
                                                                                                                                                rables aux soins de santé grâce à des équipes mobiles spéciali-
                                                                                                                                                sées (par ex. SMES-B).
                                                                                Mise en place d’une formation à
                                         Campagne de sensibilisation          destination des professionnels non
                                         via des affiches dans le métro         spécialisés qui rencontrent notre                               Améliorer l’accès aux antennes du CPAS. Elaboration de pro-
                                               et l’élaboration de               groupe cible dans le cadre de                                  cédures et de règles plus simples et plus transparentes pour
                                                 capsules vidéo                leur travail : agents de nettoyage,
                                                                                                                                                l’ensemble des CPAS dans les diverses antennes et communes.
                                                                                     agents de sécurité, etc.
METRO-Liens - asbl DIOGENES vzw
L’ÉQUIPE                               « Que nous disent les chiffres de 2018 ? »
                                                                                                   NOMBRE DE CONTACTS                                 métro tout au long de leur parcours de vie. Le
                                                                                                   En 2018, l’équipe Métro-Liens, soit 1,5            lien se maintient également à l’extérieur des
                                                                                                   ETP, a comptabilisé 1267 contacts. Nous            murs du métro afin de soutenir les situations qui
                                                                                                   avons rencontré 252 individus et en avons          se sont stabilisées et de prévenir un retour dans
     Bram Van de Putte           Joris Sabo                  Alexandra Trips                       accompagné 217 sur le plan social.                 le métro.
     > bram@diogenes.brussels    > joris@diogenes.brussels   > alexandra@diogenes.brussels
                                                                                                                                                      L’accompagnement psychosocial reste le type
     > 0488.67.38.89             > 0484.15.01.38             > 0486.66.85.93                       TYPES D’INTERVENTION                               d’intervention le plus représenté (45%). Cela
                                                                                                   En 2018, nous avons encore intensifié nos          comprend, entre autres, l’établissement des
                                                                                                   accompagnements. Les collaborateurs de             contacts, la création des relations de confiance,
                                                                                                   Métro-Liens sont bien ancré dans le tissu social   le diagnostic, la remotivation, l’établissement de
                                                                                                   du métro bruxellois.                               plans de soins, etc

                                                                                                   Cela leur permet de proposer un                    Néanmoins, la plus grande partie de notre
                                                                                                   accompagnement psycho-social intensif à des        temps de travail est consacrée principalement
                                                                                                   personnes qui sont le plus souvent confrontées à   à accompagner physiquement (13,8 %) et à
                                                                                                   des problématiques multiples et/ou qui refusent    orienter (32,3 %) les personnes vers notre
                                                                                                   toute forme d’aide.                                réseau élargi. Lequel se compose pour une
                                                                                                                                                      part limitée de services du secteur sans-abri (23
                                                                                                   Grâce à une relation de confiance solide           %). Nous privilégions les relais vers les services
                                                                                                   développée avec les habitants du métro, l’équipe   généralistes favorisant une réelle inclusion
                                                                                                   de Métro-liens accompagne les habitants du         sociale.
12                                                                                                                                                                                                         13
                                                                                                   LIEN AVEC LE SECTEUR                               NOMBRE D’INTERVENTIONS:
                                                                                                   METRO-LIENS: 597                                   1296 SUR 1267 CONTACTS
                                                                                                        Secteur Sans-Abris Orientation : 77                 Accompagnement psycho-social : 583
                                                                                                        Services de Santé Orientation : 82                  Orientation : 418
                                                                                                        Services Généralistes Orientation : 77              Acc. Physique : 179
                                                                                                        CPAS Orientation : 56                               Visiter : 43
                                                                                                        Services de Santé Acc. Physique : 62                Aider & Soigner : 36
                                                                                                        Services Généralistes Acc. Physique : 49            Représentation : 16
                                                                                                        CPAS Acc. Physique : 29                             Observation : 10
                                                                                                        Secteur Sans-Abris Acc. Physique : 23               Sensibilisation : 8
                                                                                                                                                                               1,2%
                                                                                                                         6,4%                                               2,8% 0,8%
                                                                                                                                                                         3,3%       0,6%
       asbl Diogènes                                                                                           16,9%
                                                                                                                              12,3%
                                                                                                                                            5,1%
           10, place de Ninove                                                                            10,8%                                                           12,3%
           1000 Bruxelles                                                                                                                                                                     45%
                                                                                                                              16,9%
                                                                                                            18%
         02.502.19.35                                                                                                                                                         32,3%
       @ asbldiogenesvzw@hotmail.com                                                                                   13,6%
       f Asbl Diogenes vzw
En vue de vous présenter le profil des personnes avec lesquelles                                                      SANTÉ MENTALE                                       SANTÉ MENTALE: N=216
                                                                                                                           58% des habitants du métro souffrent d’un pro-
     nous travaillons dans le cadre de Métro-liens,                                                                        blème de santé mentale. Parmi ceux-ci, nous
                                                                                                                                                                                    Pas de problèmes SM: 38
                                                                                                                                                                                    Handicap Mental: 13
     voici les chiffres tirés des dossiers actifs :                                                                        distinguons : maladie psychiatrique, handicap
                                                                                                                           mental, troubles cognitifs et autres problèmes           Perception modifiée: 33
                                                                                                                           de santé mentale : troubles du comportement.             Troubles Cognitifs: 14
     ÂGE                                                                                                                                                                            Autres troubles SM: 68
     L’âge moyen des habitants du métro est in-                                                                                                                                     ?: 50
     férieur d’une dizaine d’années à celui des
     personnes généralement accompagnées par
     Diogenes, il oscille principalement entre 30 et                                                                                                                                                23%            18%
     55 ans.                                                                                                               LOGEMENT
                                                                                                                           Avec l’aide notamment de nos collègues
                                                                                                                           des projets « Housing First Station Loge-
                                                                                                                                                                                                                         15%
     19
                                                                                                                           ment » et « Soutien au logement », nous                             6%
                                          19
     18                                                                                                                    avons aidé 29% des habitants du métro à
                                                                                                                                                                                                 6%
     16
                                                                                                                           chercher un logement. Parmi ceux-ci, 11%
     14
                           15        15        15                                                                          ont effectivement trouvé un logement,                                              31%
                                14
                                                                                                                           dont 6% grâce à notre soutien indirect.
     12

     10                                             11                   TOXICOMANIE ET ALCOOLISME
      8                                                  9               C’est dans ces domaines que nous enregistrons     En ce qui concerne les types de logement,
14    6                7                                                 les plus importantes différences par rapport au   remarquons les chiffres suivants :                                                                      15
            5
                  6                                                      reste des personnes que nous accompagnons
      4
                                                             4           à Diogenes : le nombre des toxicomanes est        > 31% des personnes ont leur propre loge-           CATÉGORIE LOGEMENT: N=216
      2                                                                  supérieur de 21 % (toutes drogues confon-         ment : logement social, AIS, logement privé,
      0                                                          1   1
                                                                         dues), pour un total de 51 %. Le nombre de        logement de transit...                                   ?: 14
                                                                         personnes dépendantes à l’alcool est supérieur    > 12% des personnes ont un logement tem-                 Hébergement: 25
           -20       25-29 35-39    45-49 55-59   65-69 75-79                                                                                                                                                 6,5%
                 20-24   30-34  40-44   50-54 60-64   70-74              de 18 %, pour un total de 79 % de personnes       poraire : chez un ami, long séjour à l’hôpital,          Logement: 67
                                                                         concernées.                                       centre d’hébergement, prison...                          Rue: 110
                                                                                                                                                                                                                     11,6%
                                                                                                                           > 51% des personnes vivent en rue, dont 5%
                                                                                                           6%              ont recours à l’accueil d’urgence et 4%
     ORIGINE ET DROIT DE SÉJOUR                                          ALCOOLISME 2018:
                                                                                                                           vivent dans un squat...                                                 50,9%
     45 % des habitants du métro sont belges. 33                         N=216                                  15%                                                                                             31%
     % sont originaires de pays de l’UE et 23 %                              Non: 32
     d’autres pays étrangers : la plus grande partie                                                                                     3%
                                                                             Oui: 171                       79%
     des habitants du métro (55%) ne bénéficie                                                                                                6%
     donc de quasiment aucun droits sociaux et ad-                           ?: 13
     ministratifs ouverts en Belgique.                                                                                                11%
                                                                                                                                                                             RECHERCHE LOGEMENT 2018: N=216
                                                                         TOXICOMANIE 2018:               10%
                                 ORIGINE 2018: N=173                     N=216                                                                                                  Non: 128
          23%                                                                                                                       18%                                         ?: 7
                                          Belgique: 77                       Non: 83                             38%                                    59%
                      45%                                                                                                                                                       Oui, cherché AVEC soutien Diogènes: 39
                                          EU: 57                             Oui: 111
          33%                                                                                             51%                                                                   Oui, cherché et trouvé AVEC soutien Diogènes: 24
                                          Non-EU: 37                         ?: 22
                                                                                                                                                                                Oui, cherché SANS soutien Diogènes: 6
                                                                                                                                    3%                                          Oui, cherché et trouvé SANS soutien Diogènes: 12
CHIFFRES                                                           Ligne/Lijn 1
                                                                   Ligne/Lijn 2
                                                                                                                                                                                  LOCALISATION DES CONTACTS/
                                                                                                                                                                                            VINDPLAATSEN: 1196

CIJFERS
                                                                   Ligne/Lijn 5
                                                                   Ligne/Lijn 6
                                                                   Prémétro
                                                                                                                                                                                     Hôpital/Ziekenhuis: 2,5%
                                                                   1 à 50 interventions                                                                       CPAS/OCMW: 2,5%                Organisation/ Organisatie: 3,8%
                                                                   1 tot 50 interventies
                                                                                                                                                            Domicile/Thuis: 2,6%
                                                                   50 à 365 interventions
                                                                   50 à 365 interventions                                                                      Café/Snack: 0,6%

                                                                   Métro + Sncb
                                                                   Metro + Nmbs

LOCALISATION                                                                                       15
                                                                                                                                                                                                      Métro:
                                                                                                                                                                                                      41,9%
Alors qu’il y a deux ans la plupart des habitants                                                                                                                              Rue/Straat:
du métro se trouvaient dans le centre de la ville,                                           2                                                                                   37%
nous constatons qu’ils se sont déplacés vers le
nord et en périphérie. C’est au nord de la Région                                                       5
                                                                                                                                  5+15
de Bruxelles-Capitale que nous avons rencontré
le plus grand nombre de personnes, puis au sud-
                                                                                                                     74
est de celle-ci. Les travailleurs de rue du projet                                                      7                     4
Métro-Liens s’investissent quotidiennement tant
au centre qu’en périphérie et dans les principales                                                                                       14                                    Parking: 0,5%      SNCB/NMBS: 9,9%
                                                                                                                9
gares de chemin de fer.                                                           37                                 23
                                                                                                                                                   69
                                                                                                                14
Près de 40 % des contacts ont été établis en-de-                                                                                   1+97            12
hors de l’espace semi-public. Grâce au travail de
                                                                                                            3                                           1
notre équipe Métro-Liens, un grand nombre des                  3
rencontres, qui avaient lieu autrefois dans le mé-                                                 3
tro, se tiennent désormais à l’extérieur, dans les                                                                                            17
locaux d’une organisation, dans un café ou au do-     2
                                                                                            11+6                                  65
micile des personnes concernées.

                                                                                                                          3
                                                                                                       3
                                                                                                                                                              VINDPLAATSEN
     2,6%                                                                                                   1
               7,5%                                                                                                                                           Daar waar twee jaren geleden de meeste vindplaatsen in het
                                                                                                            1                                                 centrum van de stad lagen, zien we dit jaar een verschuiving naar
                           15,9%                                                                                                                              het noorden en de rand van Brussel. De meeste mensen komen
                                                 SORTE LIEU / SOORT LOCATIE: 1196
                                                                                                                                                              we tegen in de noordelijke regio, gevolgd door de Zuidoostelijke
                                                     Hors Métro | Buiten Metro: 451                                                                           regio van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Straathoekwerkers
                                                     Croissant Sud-Est | Zuidoostelijke Regio: 170                                                            van Metro-Verbindingen blijven investeren in de periferie en het
                                  14,2%                                                                                                                       centrum, alsook in de verschillende treinstations.
     37,7%                                           Périphérie | Periferie: 78
                                                     Axe Nord Sud | Noord-zuidas : 68                                                                         Bijna 40% van de contacten vinden buiten de semi-publieke
                                    6,5%             SNCB | NMBS: 118                                                                                         ruimte plaats. Door de jarenlange activiteiten van de
                                                                                                                                                              straathoekwerkers van Metro-Verbindingen, zijn een groot
                                                     Croissant Nord | Noordelijke Regio: 190
                                5,7%                                                                                                                          deel van de ontmoetingen die vroeger doorgingen in de metro
                       9,9%                          Organisation | Organisatie: 190                                                                          verplaatst naar buiten, in een organisatie, een café of bij de
                                                     Domicile | Thuis: 31                                                                                     mensen thuis.
Dit jaar tonen we jullie wie er zich zoal ophoudt in de semi-                                                    GEESTELIJKE GEZONDHEID                                   GEESTELIJKE GEZONDHEID: N=216
                                                                                                                      58% van de metro-bewoners lijdt aan een
     publieke ruimte! Laten we de cijfers die we verzamelden in onze                                                                                                               Geen problemen GG: 38
                                                                                                                      geestelijke aandoening. Waarbij we een
                                                                                                                                                                                   Geestelijke handicap: 13
     sociale dossiers nader bekijken:                                                                                 onderscheid maken tussen een psychiatrische
                                                                                                                      aandoening, een mentale handicap, cognitieve                 Gewijzigde perceptie: 33
                                                                                                                      stoornissen of andere geestelijke gezondheid                 Cognitieve stoornissen: 14
     LEEFTIJD                                                                                                         stoornissen: gedragsstoornissen, …                           Andere problemen GG: 68
     De gemiddelde leeftijd van metro-bewoners is                                                                                                                                  ?: 50
     een tiental jaar jonger dan de groep mensen die
     Diogenes in het algemeen begeleid, en schom-
     melt voornamelijk tussen de 30 en 55 jaar oud                                                                                                                                              23%             18%
                                                                                                                      HUISVESTING
                                                                                                                      Mede dankzij onze zusterprojecten “Station-
                                                                                                                      Logement” en “Soutien au logement” hebben
                                                                                                                                                                                                                       15%
     19
                                                                                                                      we met 29% van de metro-bewoners naar                                6%
                                      19
     18                                                                                                               huisvesting gezocht. Hiervan hebben 11% ook
                                                                                                                                                                                            6%
     16                                                                                                               effectief een woonst gevonden. 6% van hen
                       15        15        15                                                                         vond huisvesting met onze onrechtstreekse                                          31%
     14                     14
                                                                                                                      ondersteuning.
     12
     10                                         11
                                                                                                                      Wanneer we kijken naar de categorie van
      8                                              9
                                                                     TOXICOMANIE EN ALCOHOL                           huisvesting, dan zien we dat
      6            7                                                                                                                                                           CATEGORIE HUISVESTING: N=216                   15
14                                                                   Hier zijn de verschillen met de algemene groep
      4                                                              van mensen die we bij Diogenes begeleiden        > 31% een huisvesting heeft: sociale
                                                         4                                                                                                                         ?: 14
      2
                                                                     het sterkst: we zien dat er 21% meer mensen      huisvesting, AIS, privé, transit woonst, …
                                                                                                                                                                                   Andere vormen van huisvesting: 25
      0                                                      1   1   verschillende soorten drugs consumeren, wat
                                                                     ons tot een totaal van 51% brengt. 18% meer      > 12% heeft een tijdelijke woonst: bij een                   Wonning: 67
           -20     25-29 35-39    45-49 55-59   65-69 75-79          mensen drinken alcohol of 79% van de me-         vriend, lang verblijf in ziekenhuis, onthaalhuis,            Straat: 110          6,5%
               20-24   30-34  40-44   50-54 60-64   70-74
                                                                     trobewoners.te integreren in de maatschappij.    of gevangenis, ...                                                                        11,6%
                                                                                                      6%              > 51% van de mensen leven op straat,
     AFKOMST EN VERBLIJFSRECHT                                       ALCOHOLISME 2018:                                waarvan er 5% naar de noodopvang gaat, 4%                               50,9%
     45% van de mensen in de metro zijn Belgen                       N=216                                 15%        in een kraakpand leeft, …                                                            31%
     en kunnen genieten van hun rechten. 33% zijn                        Neen: 32
     afkomstig uit Europa en 23% uit niet-Europa:
                                                                         Ja: 171                        79%
     met een totaal van 55% heeft de grootste
     groep mensen in de metro geen of amper so-                          ?: 13                                               3%
     ciale of administratieve rechten in België.                                                                                  6%                     ZOEKEN NAAR HUISVESTING 2018: N=216
                             OORSPRONG 2018:                         DRUGSVERSLAVING                10%                   11%                                 Non: 128
                             N=173                                   2018: N=216                                                                              ?: 7
          23%                                                                                                                                                 Ja, gezocht MET ondersteuning Diogenes: 39
                                      België: 77                         Neen: 83                           38%          18%
                 45%                                                                                                                       59%                Ja, gezocht en gevonden MET ondersteuning van Diogenes: 24
                                      EU: 57                             Ja: 111
          33%                                                                                        51%                                                      Ja, gezocht ZONDER ondersteuning voor Diogenes: 6
                                      Niet-EU: 37                        ?: 22
                                                                                                                                                              Ja, gezocht en gevonden ZONDER ondersteuning van Diogenes: 12
                                                                                                                        3%
«Wat de cijfers van 2018 ons vertellen:»
                                                                TEAM                              AANTAL CONTACTEN                                 We zien eveneens dat dit zorgt dat we
                                                                                                  In 2018 tellen we een totaal van 1267            mensen blijven opvolgen buiten de muren
                                                                                                  contacten voor het METRO- Verbindingen           van de metro en dat deze ex-metro bewo-
                                                                                                  team, dat bestaat uit anderhalve voltijds        ners een stabiele situatie vinden en niet
                                                                                                  equivalent. Hierbij hebben we 252 ver-           meer terug komen naar de metro.
     Bram Van de Putte          Joris Sabo                  Alexandra Trips                       schillende mensen ontmoet, waarbij we
     > bram@diogenes.brussels   > joris@diogenes.brussels   > alexandra@diogenes.brussels         217 mensen sociaal begeleiden.                   Onze psychosociale begeleiding is en blijft
     > 0488.67.38.89            > 0484.15.01.38             > 0486.66.85.93                                                                        onze grootste interventie met 45%. Dit
                                                                                                                                                   omvat het zoeken van contact, het creëren
                                                                                                  SOORTEN INTERVENTIES                             van een vertrouwensband, het versterken
                                                                                                  In 2018 zien we dat we nog meer op
                                                                                                                                                   van de eigenwaarde, het goesting doen
                                                                                                  intensieve begeleiding inzetten. De me-
                                                                                                                                                   krijgen om samen na te denken over een
                                                                                                  dewerkers van METRO- Verbindingen zijn
                                                                                                                                                   toekomstproject en nog zoveel meer…
                                                                                                  ingeburgerd in het sociale weefsel van de
                                                                                                  Brusselse ondergrond.
                                                                                                                                                   Onze overgrote werktijd gaat desondanks
                                                                                                                                                   vooral naar het begeleiden van (13,8%) en
                                                                                                  Dit leidt tot intensieve begeleidingen van
                                                                                                                                                   het oriënteren (32,3%) van mensen naar
                                                                                                  mensen die dikwijls geconfronteerd wor-
                                                                                                                                                   ons uitgebreid netwerk. Dit netwerk bes-
                                                                                                  den met een multi problematiek en/ of alle
                                                                                                                                                   taat voor een beperkt gedeelte uit organisa-
                                                                                                  mogelijke hulp weigeren.
                                                                                                                                                   ties binnen het daklozencircuit (23%). We
                                                                                                  Door de sterke band dat het team heeft
                                                                                                                                                   kiezen voornamelijk voor trajecten die het
                                                                                                  met haar doelgroep, begeleiden we de
12                                                                                                                                                 voor mensen mogelijk maakt om zich terug       13
                                                                                                  mensen in hun volledig traject in het leven.
                                                                                                                                                   te integreren in de maatschappij.
                                                                                                  LINK MET DE SECTOR: 597
                                                                                                                                                   AANTAL INTERVENTIES:
                                                                                                       Daklozen Sector Oriëntatie: 77              1296 CONTACTEN OP 1267
                                                                                                       Gezondheidszorg Oriëntatie: 82
                                                                                                                                                        Psycho sociale begeleiding: 583
                                                                                                       Algemene Diensten Oriëntatie: 77
                                                                                                                                                        Oriënteringn: 418
                                                                                                       OCMW oriëntatie: 56
                                                                                                                                                        Fysieke begeleiding: 179
                                                                                                       Algemene diensten fysieke begeleiding: 62
                                                                                                                                                        Bezoeken: 43
                                                                                                       Bezoeken: 49
                                                                                                                                                        Help en zorg: 36
                                                                                                       OCMW fysieke begeleiding: 29
                                                                                                                                                        Vertegenwoordiging : 16
                                                                                                       Daklozen Sector fysieke begeleiding: 23
                                                                                                                                                        Observatie : 10
                                                                                                                                                        Sensibilisatie : 8    1,2%
                                                                                                                       6,4%                                                2,8% 0,8%
                                                                                                                                                                       3,3%        0,6%
       Diogènes vzw                                                                                          16,9%
                                                                                                                            12,3%
                                                                                                                                          5,1%
           10, Ninoofseplein                                                                            10,8%                                                        12,3%
           1000 Brussel                                                                                                                                                                   45%
                                                                                                                            16,9%
                                                                                                           18%
         02.502.19.35                                                                                                                                                    32,3%
       @ asbldiogenesvzw@hotmail.com                                                                                 13,6%
        f Asbl Diogenes vzw
«Tijdens ons werk op het MIVB-net werden we geconfronteerd met
                                                                                                                                  verschillende situaties en toestanden die ons getroffen hebben.
     EVALUATIE 2018                                                                                                                                                        Onze aanbevelingen:»
     Directe toegang tot duurzame       Actieve deelname in de werk-         Onze nauwe samenwerking                              Een gebruikersruimte met risicobeperking openen. Dit om een
       woningen vanuit de metro         groep “Daklozen en de metro”         met de STIB: maandelijkse
                                                                            vergaderingen en regelmatige
                                                                                                                                  antwoord te bieden aan de overlast die gecreëerd wordt bij het
     via het project «Housing First -      opgezet door de Minister
     Station Logement» van de vzw                                                ontmoetingen met                                 druggebruik in de publieke ruimte. Hierbij vrijwaren we de waar-
                                         voor bijstand voor personen
                Diogenes                         en mobiliteit.            medewerkers op de werkvloer.                           digheid van de druggebruikers en wordt hulpverlening dichter bij de
                                                                                                                                  druggebruiker gebracht.
                                            Sociale reïntegratie van
                                                                               Aanpassing van ons werk                            Metro-bewoners toelaten in hun leefomgeving en vermijden
         Sensibilisering rond het        verschillende straatbewoners.
                                                                             volgens de ontwikkelingen in                         het probleem te verplaatsen door repressieve acties, omdat dit de
     probleem van dakloosheid met           Toename van het aantal
                                                                           het werkveld en aan de nieuwe                          sociale en administratieve integratie belemmert.
      jongeren van de vzw «Seuil».             doorverwijzingen
                                                                            profielen die we tegenkomen.
                                                en toeleidingen.
                                                                                                                                 Een aanbod ontwikkelen op maat voor minderjarigen die bijna
                                                                                                                                 volwassen zijn, maar nog niet de rechten genieten van een volwas-
                                                                           Ontwikkeling van begeleidingen
                                                                                                                                 sene. We dienen speciale aandacht te hebben voor deze jongeren
                                                                            die leiden tot een concrete
                                                                             invulling van het verlaten                          waarbij hun levenstraject al verschillende diensten heeft uitgeput.
10                                                                                                                                                                                                      11
                                                                                   van de metro.
                                                                                                                                  Het recht op een referentie adres toekennen aan iedereen, om
                                                                                                                                  zo de administratieve situatie te deblokkeren voor mensen die niet
                                                                                                                                  beschikken over een legaal statuut en zodoende de toegangtot
                                                                                                                                  werk te faciliteren.
                    PERSPECTIEF 2019                                                                                              De administratieve toegang tot medische noodhulp vereenvou-
                                                                                                                                  digen en uitbreiden tot allesomvattende zorg (nazorg, chronische
                                        Ontwikkelen van vernieuwende                                                              lichamelijke, psychiatrische gezondheidsproblemen,... ).
      Het verder ontwikkelen van            praktijken om mensen te          Uitbreiding van het project
      onze samenwerking met alle         helpen zich te integreren in de   Metro-Verbindingen naar andere
      belanghebbenden: Ministers,       maatschappij volgens de mogeli-    semi-publieke ruimten, zoals de
       MIVB, daklozen sector …          jkheden die er voorhanden zijn,      NMBS, CCN, parkings, …                               Aandacht blijven houden voor de toegang tot gezondheidszorg
                                              zoals tewerkstelling.                                                               te verbeteren voor de meest kwetsbare mensen door middel
                                                                                                                                  van gespecialiseerde mobiele teams (vb: SMES-B)
                                                                             Opzetten van een vorming
                                                    Concrete                  voor professionelen die in
                                             sensibilisatiecampagne           contact komen met onze                              De toegankelijkheid van de verschillende ocmw antennes verbe-
                                            met affiches in de metro          doelgroep, maar daar niet                           teren. Eenvoudigere en transparantere procedures en regels maken
                                               en video capsules.           specifiek een vorming hebben

                                                                                                             AANBEVELINGEN
                                                                                                                                  voor alle ocmw’s in de verschillende antennes en gemeenten.
                                                                                    over gekregen.
Norman zei: “Jij, je bent een politieagent! Maar je verschijning is niet
    intimiderend”. Deze boodschap, geflankeerd door een glimlach, geeft hij
                                                                                                         METROVERHAAL
    me bij onze eerste ontmoeting.
    Norman hangt rond op zijn vaste plek aan het metrostation.
    Een blik bier in de ene hand, een sigaret in de andere.
    Vroeger was hij verslaafd aan zwaarder spul, bruin en wit.
    Dat gif zweette hij moedig uit, wat hem een gevoel van
    trots en zelfvertrouwen geeft.
    Wanneer na de strijd het stof gaat liggen blijkt zijn
    grootste vijand nog overeind te staan: alcohol. De
    zwarte blikken Kaiser 7,8% blinken in de frigo’s van de
    winkel. Hij kan niet weerstaan aan hun lokroep. Op
    een dag tref ik hem in de metro. Zijn blik bier vervangen
    door een blikje cola. “Ik ga stoppen met drinken”, zegt
    hij, alsof zijn voornemen pas reëel wordt wanneer het
    uitgesproken wordt. Een bloedonderzoek bracht aan
    het licht dat Normans leverwaarden niet goed waren.
    Een alcohol-stop is noodzakelijk, een cirrose schuilt om
    de hoek. Ik ben de eerste aan wie hij zijn voornemen
8   toevertrouwd. Hij tovert een lach op zijn gezicht, als                                                                                                                                          9
    ik voorstel om te helpen met het zoeken naar een                           Kevin gebruikt al jaren heroïne in de metro. Hij verdampt zijn favoriete product op een
    ziekenhuis. “Ik wil niemand tot last zijn en ga zelf stoppen”.             blaadje zilverpapier met een aansteker waardoor zijn vingers hardnekkig zwart branden.
                                                                               Hij bedelt en zijn uiterlijk brengt goed op: sneeuwwitte haren, een brilletje en een engelen-
    Gewapend met sigaretten en frisdrank zal hij, na de
    bruine en de witte, nu ook de zwarte duivel verslaan. Ik                   gezicht met blos op de wangen.
    ben getuige van de eerste dagen van zijn nieuwe leven.
    Norman houdt zijn strijd zonder hulpmiddelen een                           Het is moeilijk om met Kevin in          jongeren is te beperkt en toch      woon begeleidingsdienst Puerto/
    heroïsche 3 weken uit. Elke dag zie ik hem zweten en                       contact te komen. Wanneer we             lijken de armen van de jeugdzorg    Huis van Vrede is bereid hem te
    bibberen. Ik supporter voor hem zoals straathoekwerkers                    de groep benaderen waar hij bij          verontschuldigend de lucht in te    begeleiden, en dit ter uitzondering
    dat doen: fanatiek, onvoorwaardelijk en loyaal. De                         hoort, maakt hij zich uit de voeten.     gaan en hoor je net geen “helaas”   al voordat hij huisvesting heeft
    dag dat hij de strijd staakte heb ik hem nog gezien.                       Via een ziekenhuisopname in              prevelen.                           gevonden.
    Hij zag het niet meer zitten: “ik kan het niet alleen”.                    intensieve zorgen maken we
                                                                               echt kennis en sindsdien zijn de         Voordat we Kevin voor een           Kevin stelt zich geen vragen: hij
    Ik vertel hem dat zijn strijd me inspireert, dat ik trots op               ontmoetingen hartelijk. Kevin’s          eerste keer aanmelden bij het       heeft gehoord over het OCMW
    hem ben. Ik stel voor om de volgende keer de strijd                        situatie baart niet alleen ons zorgen.   OCMW, nemen we hem voor             maar de lat ligt te hoog om uitkering
    nog efficiënter aan te pakken en te kijken welke rol een                   Reizigers in de metro, maar ook de       zijn achttiende verjaardag mee      te vragen, medische problemen
    ziekenhuis kan spelen. Hij is akkoord, maar hij moet even                  MIVB, interpelleren ons regelmatig       naar een fastfood restaurant. De    worden geleefd ipv aangepakt. Als
    op krachten komen. Hij staat recht. Realiseren dat hij dit                 over hem.                                chaos die hem lijkt te omringen,    maatschappij kunnen we de eerste
    niet alleen kan haalt de spreekwoordelijke was uit zijn oren.                                                       speelt niet in zijn voordeel: in    stap nemen om hen op weg te
    De lokroep van het bier is daar terug. Hij kan niet anders                 Al lijkt het niet moeilijk om te         totaal zijn er 7 maanden nodig      helpen. Als straathoekwerker
    dan te gehoorzamen. Ik roep hem na dat Rome ook niet                       bedenken wat zo een jongere              om zijn administratie in orde       lopen we letterlijk en figuurlijk
    op één dag gebouwd is. Hij draait zich om, steekt zijn duim                nodig heeft, de jeugdrechter             te maken. In de tussentijd is er    naast hen om als een rode draad
    op en raakt met zijn rechterhand zijn hart aan. Onze relatie               geraakt niet verder dan een              bewindvoering opgestart, zijn er    en onvoorwaardelijk een positieve
    zit goed. Of hij slaagt of niet, hij weet dat ik klaar sta. Ik zal         opname in een gesloten instelling.       contacten met drughulpverlening     impact te hebben.
    er altijd staan.                                                           Het bestaande aanbod voor deze           en heeft hij een huisarts. De
BEGELEINDINGSTRAJECT
                 FICHE 1 : Toxicomanie / Precaire woonsituatie / Psychiatrische problematiek                                                   FICHE 2 : Multi problematiek : Psychiatrie & alcohol
    MULTIPROBLEMATIEK                                                                                  MULTIPROBLEMATIEK
     PERSOON: Onderdak bij partner| Vreemdelingenkaart voor 5 jaar | Polytoxicomanie | Psychia-          PERSOON: Dakloos | Intra-europees | Geestelijke gezondheid | Verslaving | Moeilijke
     trische problematiek | Episodes van gewelddadig gedrag | Relatie met een andere gebruiker |         zelfbeheersing |automutilatie | ...
     excessief alcoholgebruik | Sexwerkster
     CONTEXT Hangt vaak rond aan metro | Procedure tot schrapping in de gemeente | Gerechtelijk          CONTEXT: Administratief onbekend | Gebroken relaties | Verplaatst zich in metro en
     verleden | Jeugd in instituties doorgebracht                                                        centrum | Gebroken sociale en communicatieve vaardigheden
    CONSTRUCTIE TRAJECT
      LEVENSDOMEIN           TRAJECT VIA STRAATHOEKWERK                       DREMPELS                 CONSTRUCTIE TRAJECT
                                                                                                         LEVENSDOMEIN            TRAJECT VIA STRAATHOEKWERK                         DREMPELS
                                Crisisopname in de psychiatrie |
                                                                     Wantrouwen tov psychiatrie |
                                 Verdere ambulante opvolging                                                                        Lange periode van reflectie om
       GEESTELIJKE                                                  Beperkt inzicht in eigen proble-                                                                       Agressie naar zichzelf toe | Op
                                georganiseerd | Opvolging van                                                                     verandering bestendig te maken |
      GEZONDHEID                                                    matiek | Partner | Economische        GEESTELIJKE                                                         afspraak komen | Moeilijke
                               het proces via gesprekken met de                                                                   overleg met meerdere dokters en
                                                                       activiteit als sekswerkster      GEZONDHEID &                                                     intakeprocedure | Twijfels | Drank
                                            persoon                                                                               specialisten | vertrouwen geven |
                                                                                                         VERSLAVING                                                         en psychiatrische problematiek
                                                                                                                                 begeleiden naar diensten | opbouw
                                                                                                                                                                             samen | Stress van de straat
                                Fungeren als aanspreekpunt           Te lange wachttijden | Geraakt                                sterke relatie met huisdokter | ...
         FYSIEKE               inzake seksuele gezondheid |              moeilijk voorbij onthaal
      GEZONDHEID                Uitdelen van materiaal in het       Enkel recht op medische kaart |
6                                                                                                                                   Initiëren OCMW (adres, uitke-           Respecteert geen uren en          7
                                 kader van harm reduction                  Geen verblijfsrecht                                    ring, medische kaart) | Installeren    procedures | Overtuigen andere
                                                                                                                                   bewindvoerder |Samenwerking            collega’s rond noodzaak.| Dis-
                                                                                                         ADMINISTRATIE
                                Intensieve begeleiding (mee-                                                                      met de hulpsector en sensibilisatie    cussies rond zelfredzaamheid en
                                 gaan, bemiddelen, hertalen,                                                                      rond de problematiek voor meer                     autonomie
                                                                      Personeelswissel OCMW |
                               belangenbehartiging) mbt het                                                                                    flexibiliteit.
      ADMINISTRATIE                                                Vreemdelingenstatuut | Procedure
                               aanvragen OCMW-uitkering,              tot ambtshalve schrapping |
                              Referentieadres, Medische Kaart,          Motivatie | Bureaucratie            FYSIEKE              Ondersteuning in basisbehoeften |              Getekend lichaam |
                                        Identiteitskaart                                                 GEZONDHEID                   Douche | Slapen | ...                     Afkickverschijnsele
                                                                     Wachtlijsten | Voorwaarden
      HUISVESTING                Kandidatuur Housing-First         Onthaaltehuizen | Hoge drempels                                  Verbindende gesprekken |
                                                                                                                                  Opbouwen van ondersteunende                   Gebroken relaties |
                                                                       in de private huurmarkt               FAMILIE
                                                                                                                                      relatie met familie | ...              Lange moeilijke ervaringen
    CONCRETE BESLISSINGEN TE NEMEN
     > Haar meer betrekken in haar traject met betrekking tot haar geestelijke gezondheid.
     Op deze manier het wantrouwen wat wegnemen
     > Blijven contact houden op                                                                       CONCRETE BESLISSINGEN TE NEMEN
     > Verlenen van een referentieadres door het OCMW eenvoudiger maken waardoor de toegang             > Toegang tot ondersteuning van OCMW gemakkelijker maken, door het automatisch
     tot haar rechten gevrijwaard blijft                                                                toekennen van medische ondersteuning via de ziekenhuisadministratie.
     > Partner inzicht geven in haar traject en in de negatieve invloed van zijn (goed bedoelde)        > Een europese oplossing zoeken voor de mogelijkheid in het opbouwen van rechten voor
     handelingen                                                                                        mensen met een intra-europese migratie achtergrond die in moeilijkheden zijn gekomen.
     > Openingen zoeken voor het verzekeren van duurzame huisvesting en de diensten begeleid            > Toegang tot gezondheidszorg eenvoudiger maken.
     wonen ondersteunen om een structurele oplossing meer kans tot slagen te geven.                     > Erkennen van de manier hoe verandering verloopt bij mentale of verslavingsproblematieken.
STRAATHOEKWERK
                          Straathoekwerk in de metro van Brussel
      De publieke ruimte die de metro vormt, heeft meerdere functies. Voor hen die er
      wonen heeft ze vele voordelen: warmte of bescherming, gelegenheid tot inkomen,
      toegang tot eten en drinken, sociale banden met andere reizigers of daklozen,
      zichtbaarheid of juist omgekeerd de anonimiteit.
      Binnen het project METRO-Verbindingen richten straathoekwerkers zich op mensen
      die dakloos zijn en zich in en op de (pre-)metro van de MIVB begeven, zowel op de
      grote lijnen als in de periferie.
      De redenen waarom mensen op straat terecht komen zijn zeer verscheiden.
      Achter iedere persoon schuilt een verhaal met meestal een gekleurd verleden en
      verschillende relationele breuken.
      Ook al dragen metrobewoners vele kwetsbaarheden met zich mee, om te overleven                                                                     > 1. Straathoekwerk
      op straat ontwikkelen ze vele talenten en vaardigheden. Als straathoekwerker gaan
      we net aan deze positieve elementen aandacht geven, zodat we kunnen werken                        Straathoekwerk met dak- en thuisloze mensen op het metronet van de MIVB,
      aan hun zelfvertrouwen en hun eigenwaarde. Tijdens het proces van rehabilitatie,                  zowel in het centrum als in de periferie. Een kostbaar, duurzaam, opbouwend
4                                                                                                                                                                                             5
      spelen straathoekwerkers de rol van een rode draad door linken te creëren                         relationeel werk. Luisteren, ondersteunen, informeren, (opnieuw) motiveren,
      met onze maatschappij. Ze analyseren de behoeften, (her)motiveren, bouwen                         begeleiden naar diensten, oriënteren, …. Als een rode draad gaan we samen met
      aan het integratietraject, oriënteren en begeleiden mensen fysiek naar de juiste                  de dak- of thuisloze persoon op pad voor de (re)constructie van zijn levensverhaal.
      ondersteunende structuren (OCMW’s, ziekenhuizen, centra voor geestelijke
      gezondheidszorg, opvangcentra, …) en naar huisvesting. Ze construeren een
      aangepast begeleidingstraject, onvoorwaardelijk en met respect voor het tempo van                                            > 2. Informatie en ondersteuning
      eenieder.
                                                                                                        Verstrekken van informatie en ondersteuning aan personeel van de MIVB,
      Straathoekwerkers hechten ook veel belang aan het geven van ondersteuning en                      reizigers en handelaren. Iedereen in de omgeving van een dak- of thuisloze speelt
      informatie aan personeel van de MIVB, handelaren of reizigers. Dankzij onze kennis                een belangrijke rol en kan een positieve bijdrage leveren aan zowel het individuele
      over het leven op straat, trachten we een genuanceerd beeld te geven van een                      leven van deze persoon als aan het goed samenleven in het metrostation.
      metrobewoner en ondersteunen of moedigen we alle mensen aan een belangrijke
      rol en positieve bijdrage te leveren aan het leven van deze persoon.
                                                                                                        		                                      > 3. Overleg en opleiding

                                                                                           WERKLIJNEN
                                                                                                        Overleg en opleiding: We delen onze expertise, binnen het kader van ons
                                                                                                        beroepsgeheim, zowel tijdens de maandelijkse vergaderingen met de MIVB, als
                                                                                                        binnen de permanente werkgroep “Daklozen en de metro”, opgezet door het
                                                                                                        kabinet van de minister bevoegd voor bijstand aan personen en van openbaar
                                                                                                        vervoer. Eveneens elders in de daklozen sector worden we erkend en vervullen
                                                                                                        we een belangrijke rol als specialist in het werkveld. Vanuit onze kennis van het
                                                                                                        werken met dak- en thuislozen kunnen we gerichte opleidingen geven op alle
                                                                                                        verschillende niveau’s.
Een metrostation is een maatschappij in het klein.
                                              Het is het decor waarin verschillende mensen elk
                                              hun rol spelen. Net zoals bovengronds is het de
                                              zoektocht naar de bevrediging van zijn/haar
                                              behoeften, die het contact tussen mensen faciliteert.
                                              Iedereen is er om zijn/haar reden en heeft recht om
                                              er te zijn. Het is vanuit deze overtuiging en dit
                                              referentiekader dat de straathoekwerkers van het
                                              Project Metro-Liens aan de slag gaan.
                                              Ook in 2018 gingen straathoekwerkers van Metro-Liens actief op zoek naar
                                              ‘metrobewoners’, de meest kwetsbare mensen in de Brusselse metro:
                                              daklozen, bedelaars, druggebruikers, … Diegenen die zich in een situatie
                                              bevinden waardoor ze niet autonoom de weg naar de hulpverlening
                                              vinden. De redenen hiervoor zijn divers en maken altijd deel uit van het
                                              verhaal dat ze te vertellen hebben.
                                                                                                                                       3
                                              De methodiek van het straathoekwerk is een holistische benadering, die
                                              zich a priori niet laat beperken tot problemen of drempels. Via langdurige
                                              en organisch gegroeide contacten ontstaat een beeld van een persoon als
                                                                                                                           VOORWOORD

                                              geheel. Ook in 2018 bevestigde deze aanpak het beeld dat haaks staat
                                              op elk zwart/witverhaal. We keken verder en waren getuigen van de
                                              wisselwerking van de metrobewoner met zijn omgeving die eigenschappen
INHOUDSTAFEL                                  naar boven bracht die hun als persoon versterkten. Overlevingsstrategieën,
                                              talenten en vaardigheden zijn evenzeer het resultaat van een leven aan
                                              de zijkant van de samenleving en zijn mogelijke ingrediënten die een stap
  Voorwoord                               3   uit een negatieve spiraal mogelijk kunnen maken. Het zijn tools voor de
  Straathoekwerk                          4   straathoekwerkers om mee te werken.
  Werklijnen                              5
                                              De straathoekwerkers van Metro-Liens werkten niet alleen met
  Begeleidingstraject                   6-7   metrobewoners, maar ondersteunen ook andere groepen die zich in de
  Verhaal uit de metro                  8-9   metro bewegen. Hieronder verstaan we het personeel van de MIVB,
                                              handelaars in en rond de stations en de reizigers. De belangenbehartiging
  Evaluatie 2017 - Perspectief 2018      10   van de metrobewoners staat ons toe om een genuanceerd en gekaderd
  Aanbevelingen                          11   beeld te geven van de metrobewoners en hun leven op straat.
  Team                                   12
  Cijfers                             13-16   Alexandra Trips, Bram Van de Putte & Joris Sabo
Verantwoordelijke uitgever : Diogènes vzw, Ninoofsepoort 10, 1000 Brussel
                                                                            METRO-Verbindingen
                                                                              ACTIVITEITEN RAPPORT - 2018
                                                                                                Met steun van de Ministers bevoegd voor bijstand aan
                                                                                           personen van het verenigd college van Gemeenschappelijke
                                                                                                     Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad
Vous pouvez aussi lire