CAPILLA DE MÚSICA SANTA MARIA DULZES ACENTOS, AMARGOS SILENZIOS - bozar
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
CENTRE FOR FINE ARTS
BRUSSELS
CAPILLA DE MÚSICA
SANTA MARIA
DULZES ACENTOS,
MUSIC
AMARGOS SILENZIOS…
07 MAR. ’18
CARLOS MENA,
CONTRATENOR, LEIDING ·
CONTRE-TÉNOR, DIRECTION
GROTE ZAAL HENRY LE BŒUF ·
GRANDE SALLE HENRY LE BŒUF
PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN
BRUSSEL
PALAIS DES BEAUX-ARTS
BRUXELLES“Stilte betekent rust, maar nooit leegte; ze is helder, maar nooit kleurloos;
ze is ritme; ze ligt aan de basis van elke gedachte.”
« Le silence est une tranquillité mais jamais un vide ; il est clarté mais jamais
absence de couleur ; il est rythme ; il est le fondement de toute pensée. »
Yehudi Menuhin
Programma ∙ Programme, p. 2
Toelichting, p. 4
Clé d’écoute, p. 12
Biografieën · Biographies, p. 18
Gezongen teksten · Textes chantés, p. 20
1ANDRÉS ISASI 1890-1940
CAPILLA DE MÚSICA SANTA MARIA Paisaje
Carlos Mena, contratenor, leiding · contre-ténor, direction La madre canta
Daniel Zapico, teorbe, barokgitaar · théorbe, guitare baroque Anhelo
La mona que danza
Carlos GarcÍa-Bernalt, klavecimbel · clavecin
Susana GarcÍa de Salazar, piano ***
ZOETE STEMMEN, BITTERE STILTES · DOUX ACCENTS, AMÈRES SILENCES EMMA CHACÓN 1886-1972
Muziek en synesthesie · Musique et synesthésie ¡No llores…!
¡Alli…!
JUAN HIDALGO 1614-1685 ***
De los çeños del Diciembre
JESÚS GURIDI 1886-1961
ANÓNIMO 17de eeuw · XVIIe s. Danzas Viejas
Tanta copia de hermosura —— Tamborcillo de Navidad
—— Zortzico de dolor
GASPAR SANZ 1640-ca.1710 —— La carrasquilla
Marionas
***
JUAN HIDALGO
De las luzes que en el mar FRANCISCO IBÁÑEZ IRIBARRIA °1951
Os miro antes de irme
***
GABRIEL ERKOREKA °1969
HENRY DU BAILLY 1590-1637 Azules
Yo soy la locura
FRANCISCO ESCUDERO 1912-2002
ANÓNIMO 18de eeuw · XVIIIe s. Ollo eder bat
Pasacalles I y II. Xácara
JUAN HIDALGO 21:20
La noche tenebrosa einde van het concert · fin du concert
¡Ay que sí, ay que no!
pauze · pause
in het kader van de tentoonstelling · dans le cadre de l’exposition Spanish Still Life
steun · soutien
Gelieve uit respect voor de artiesten en de muziek de stilte te bewaren. Schakel je gsm of elektronisch
uurwerk uit en hoest niet onnodig. Het is verboden te fotograferen, te filmen en opnames te maken.
Pour les artistes et la musique, merci de respecter le silence. Veillez à éteindre téléphones portables,
montres électroniques et à réprimer les toux. Il est interdit de photographier, filmer et enregistrer.
2 3TOELICHTING
STILTE OP HET DOEK LEVENDE STILLEVENS
HET SPAANSE STILLEVEN (17de-20ste eeuw)
Een van de herinneringen uit de stilleven waar ogenschijnlijk niets lijkt
kindertijd van de schilder José Gutiérrez te gebeuren. De stilte van een hoek in
Interessant aan artikelen over iconische werken uit de Spaanse cultuur is dat Solana (1886-1945) was het beeld van de schemering met de voorraadkast
ze soms aspecten belichten die in het rumoer van de actualiteit onopgemerkt zijn moeder die, vooral toen er bezoek of de keuken met etenswaren die
blijven. Zo opende Pepe Rey, een musicoloog die ik zeer bewonder, zijn artikel was, liederen zong aan de piano. De wachten om bereid te worden. In het
‘La música en el Quijote’ met de vaststelling dat het woord ‘stilte’ in Cervantes’ kinderen ten huize Gutiérrez Solana stilleven van José Gutiérrez Solana
relaas van de avonturen van ‘de vernuftige edelman’ heel belangrijk is. zeurden hun moeder de oren van het vertegenwoordigen de levensmiddelen
Geen enkel ander muzikaal element wordt er vaker vermeld. Een houding van hoofd tot ze zich aan het spelen zette. de spirituele dimensie en staat de stilte
stilte aannemen is misschien wel een van de mooiste dingen die een mens kan Ze was getrouwd met haar neef José voor de leegte die instrumenten nalaten
doen. Zo kun je luisteren naar wat schilderijen in je binnenste teweegbrengen. Tereso en bracht negen kinderen ter nadat ze bespeeld werden.
Zo kun je ook contact maken met jezelf vóór je geniet van de woorden en wereld, waarvan er drie stierven kort
de noten van een concert. na de geboorte. José was nummer vijf. Het stilleven duikt als picturaal
Deze namiddagen stonden zodanig in thema op tijdens de eerste jaren van
De muziek die hier wordt gebracht, is een geraffineerd synesthetisch festijn het geheugen van de schilder gegrift de barok, tegelijk met de tonos in het
dat je meeneemt door de eeuwen waarin de schilderijen van de tentoonstelling dat hij hierin een ontwakende roeping muzikale Spanje van die tijd. De term
gemaakt werden: je proeft hun licht, je raakt de zachtheid van hun wendingen bespeurde. Manuela was niet alleen in werd gebruikt om een muziekstuk
aan, je ziet de geur van hun harmonieën, je ruikt de bitterheid van hun teksten, de ban van muziek, ze legde zich ook aan te duiden met een profane (tonos
je hoort de schittering van hun leegtes… toe op schilderkunst, graveerkunst, humanos) of religieuze (tonos divinos)
beeldhouwen en literatuur. tekst, voor één tot vier stemmen. In
…stilte... innerlijke stilte… het Spaans bestaat er net zoals voor
De dankbaarheid voor deze jeugd de tonos een specifiek woord voor
‘want de stilte zelf deed er het zwijgen toe’ (Altisidora II-69) bleef de schilder eeuwig bij. Als hij een zogeheten ‘stilleven op doek’: een
twaalf was, stierf zijn vader. Zijn moeder bodegón, dat volgens het woordenboek
Carlos Mena begon vanaf dan mentale stoornissen “een plek of zaak is waar gewoon eten
te vertonen. De kinderen weigerden wordt bereid of geserveerd”.
haar in een instelling te laten opnemen
en omringden haar thuis met liefde. Tijdens het eerste deel van het
Haar lievelingszoon, José, was de enige concert horen we tonos horen, voor
die haar kon overtuigen om tijdens de het overgrote deel gecomponeerd
hoogtepunten van waanzin, toch maar door Juan Hidalgo (1614-1685), de
een hap te eten. Wanneer de schilder belangrijkste componist van vocale
zijn eigen einde voelde naderen, kamermuziek in de periode 1650-1675.
verdwenen de herinneringen aan de Later zou hij worden beschouwd als
namiddagen rond de piano op het de grondlegger van de Spaanse opera
achterplan. In Naturaleza muerta con en de zarzuela. Hij groeide op in een
violín, een werk uit 1943, zien we zijn familie van vioolbouwers en werd op
moeder op de achtergrond – in een zestienjarige leeftijd harpist in de Real
soort weerspiegeling of misschien wel Capilla van Madrid. Hij zou er blijven
een foto – aan de piano, alsof ze op het tot aan zijn dood. Een groot deel van
punt staat om te spelen. zijn tonos werden uitgevoerd tijdens
toneelopvoeringen aan het hof, maar
Dit magische moment dat elk lied ook daarbuiten, zoals De los çeños del
voorafgaat, bundelt de universele Diciembre, op een melancholische en
stilte, zoals dat het geval is voor een contemplatieve tekst van Juan Vélez de
4 5Guevara (1611-1675). Ook De las luces en ook muziek componeerde en vertolkte. te tillen van de opera en de religieuze worden gebracht, door hemzelf
el mar en La noche tenebrosa, beiden De folía diende als inspiratiebron cantate. In Spanje bleven de populaire geschreven. Zijn muziek handhaaft
afkomstig uit de zarzuela Los celos voor talloze liederen. Henry du Bailly, genres uit de 18e eeuw (zarzuela, een postromantische stijl binnen de
hacen estrellas, zijn van de hand van verantwoordelijk voor de muziek aan tonadilla) verder bestaan, terwijl het lied grenzen van de tonaliteit. Al zijn liederen
deze tekstschrijver. Laatstgenoemde het hof van de koning en luitist van zijn als dusdanig pas vanaf de 20e eeuw zijn verzameld in een bundel die werd
tono is een strofe met zes versregels opvolger, Lodewijk XIII, componeerde een echte bloei kende. Het stilleven van geïllustreerd met tekeningen van Juan
en een laatste regel (“en el descanso dit lied op een Spaanse tekst (“Yo soy zijn kant was geen ondergeschikt genre de Aranoa en in 1955 door de Junta de
olvida la tristeza”) die herhaald la locura, la que sola infundo placer y meer en kwam zelfbewust in de kijker Cultura de Vizcaya werd gepubliceerd.
wordt als refrein. Het is een soort dulzura y contento al mundo”), met te staan.
klaagzang gecomponeerd in een kleine een eenvoudige, vrolijke melodie, Emma Chacón behoorde ook tot die
tertstoonaard, de enige keer waarin Juan ingedeeld in verschillende coupletten en In de 20e eeuw kwam er in generatie, maar ze uitte zich pas later
Hidalgo deze gebruikt samen met “¿Qué herhaalde verzen. Spanje een generatie musici op die de als componiste. Waarschijnlijk lukte
quiere Amor?”. Andere nieuwigheden componist en criticus Tomás Marco het haar niet om vroeger naar buiten
voor die tijd waren de aanduiding De marionas, net zoals onder gelijkstelde met de literaire generatie te treden omdat ze een gezinsleven
‘despacio’ (langzaam) in de partituur en meer de gallardas, folías, sarabandes, 98. Deze componisten verzilverden trachtte te verzoenen met haar
het gebruik van een cadens die typisch chaconas en jácaras, zijn ritmes van de erfenis van Felipe Pedrell, en hun artistieke ambities. Ze werd geboren in
was voor de Venetiaanse opera: het volkse origine, die typisch waren voor passie voor het in eer herstellen van Barcelona in 1888 en was een leerlinge
vooruitlopen op de eindlettergreep, wat de barok. Ze vormden een bron van de Spaanse culturele geschiedenis van Enrique Granados. Ze vestigde
van de Spaanse traditie afwijkt. Ay que inspiratie voor talloze werken van de leidde tot een grondige verfijning van zich in Bilbao en maakt vanaf 1915 deel
sí, ay que no is een vrolijke tono uit de gitarist Gaspar Sanz (1640-1710). Sanz, het liedgenre, met als bedoeling een uit van de Sociedad Filarmónica de la
zarzuela El templo de Palas, op tekst van geboren in Calanda – een dorp in de Spaanse versie van het Europese lied Villa waar in 1947 werk van haar werd
Francisco de Avellaneda, met eveneens provincie Aragón dat beter bekend is te brengen. Het genre werd beoefend uitgevoerd. Professor Isabel Díaz Morlán
een refrein. als de geboorteplaats van filmregisseur door Manuel de Falla, Joaquín Turina, wijst erop dat een journalist haar in zijn
Luis Buñuel – studeerde muziek, filosofie Conrado del Campo, Oscar Esplá, Jesús recensie van de première van een werk
In de schilderkunst waart de dood en theologie aan de universiteit van Guridi en Andrés Isasi. omschreef als “een grote kunstenares
over het vanitas-stilleven; het is een Salamanca en zette zijn opleiding in de persoon van een vriendelijke
slotscène waarin bespiegeling verandert voort in Napels, waar de gitaar werd Isasi gebruikte de bespiegeling als huisvrouw” (sic). De liederen van Emma
in een race tegen de tijd. Wie dit gebruikt als begeleidingsinstrument. bron van inspiratie. Hij brengt deze Chacón op dit concertprogramma
beseft, laat zich overweldigen door de Hij studeerde er bij leermeesters als dimensie als themaelement in zijn zijn in een tonale, toegankelijke taal
schoonheid vooraleer iemand komt om Foscarini, Pellegrini, Granata, Corbetta werk binnen, zoals dat ook het geval geschreven. In de rest van haar liederen
zijn of haar ogen voor eeuwig te sluiten, en Doizi de Velasco. Hij ontwikkelde is in stillevens. Hij componeerde het vinden we evenwel andere elementen
zoals in El sueño del caballero (ca. 1650) er naar alle waarschijnlijkheid zijn merendeel van zijn liederenbundels voor die haar inspireerden, zoals de Frans-
van Antonio de Pereda. Tanta copia bekende gemengde uitvoeringsstijl, zangstem en piano aan het einde van getinte impressionistische stijl met
de hermosura is een anonieme tono die nadrukkelijk aanwezig is in zijn werk zijn leven, terwijl hij een teruggetrokken een overvloed aan chromatiek, en de
uit het Manuscrito Contarini (Venetië, en gebaseerd is op de combinatie van bestaan leidde in het statige herenhuis Spaanse stijl met triolen, overmatige
17e eeuw) die werd gecomponeerd aangeslagen akkoorden en het getokkel Itsaso Alde in Algorta (Biskaje, Spanje). secunden en vocale versieringen.
op een passacaille-baslijn en die sterk ervan. Hij ontpopte zich tot een van de In tegenstelling tot zijn tijdgenoten
getuigt van deze levensdrang. Yo soy belangrijkste gitaristen uit de tweede genoot hij zijn muziekopleiding in De Danzas Viejas van Jesús Guridi
la locura (Parijs, 1614) is een tono die helft van de 17e eeuw. De ontwikkeling Duitsland. Hij was een leerling van zijn drie werken voor piano op gedichten
in de Spaanse stijl is geschreven die van de techniek van de Spaanse gitaar Engelbert Humperdinck en Karl Kämpf van zijn vriend Víctor Espinós, die lid was
ingang vond op het einde van de 16e zoals we die vandaag kennen, hebben in Berlijn. In 1910 vond de première van van de Real Academia de Bellas Artes.
eeuw. Het ritmische en melodische we te danken aan Sanz. zijn eerste symfonie plaats in Düsseldorf. In 1947 werden deze werken uitgevoerd
schema van de folía, een Spaanse Vier jaar later moest hij door het in het Instituto Británico in Madrid
dans die teruggaat op de renaissance, Het ‘kunstlied’ won pas aan artistiek uitbreken van WOI noodgedwongen tijdens een voordrachtconcert, waarbij
was in hoofse kringen geliefd. Dit was belang vanaf de 19e eeuw toen de grote terugkeren naar Bilbao. Hoewel hij vaak Juanita Espinós de teksten voordroeg en
onder meer het geval aan het hof van romantische componisten erin slaagden muziek schreef op teksten van Heine, Guridi de dansen vertolkte aan de piano.
de Franse koning Hendrik IV, die zelf om het genre naar hetzelfde niveau zijn de vier liederen die vanavond Ze evolueren van de opgewekte sfeer
6 7van Tamborcillo de Navidad naar de Jiménez. Francisco Escudero is een
bittere klaagzang van een weesmeisje componist die zijn inspiratie haalde uit
in Zortziko del dolor en eindigen met de Baskische folklore. Hij overleed in
de passionele, gewaagde dans van hetzelfde jaar als Carmelo Bernaolo. Van
La carrasquilla. de acht nummers die hij componeerde
was Ollo eder bat oorspronkelijk
De twee volgende liederen op geschreven voor zangstem en orkest.
het programma zijn jeugdwerken van Het lied vertelt een verhaal dat ons
Francisco Ibáñez Irribarria en Gabriel vaag bekend in de oren klinkt: de ijdele
Erkoreka, leerlingen van de componist droom van iemand die een kip heeft
Carmelo Bernaola. Os miro antes gekocht en hoopt op een buitensporige
de irme (1989) vertrekt van het werk beloning. Een luchtkasteel dat in rook
Quosque tandem van Jorge Oteiza, opgaat wanneer de kip uiteindelijk
waar de bewondering voor de leegte ontsnapt.
een groot deel van het discours in
beslag neemt. Azules is een korte Felipe Santos, journalist,
muzikale passage, fel en mysterieus, op muziekcriticus en directeur van
een prachtig gedicht van Juan Ramón het Cervantesinstituut in Brussel
José Gutiérrez Solana
Naturaleza muerta con violín (Bodegón musical), ca 1943
Oil on canvas, 82,2 × 65,6 cm
Coleccíon Banco Santander
8 9Antonio de Pereda
El Sueño del Caballero,
ca 1650
Oil on canvas, 152 x 217 cm
© RASBAF Madrid
10 11CLÉ D’ÉCOUTE
SILENCE SUR LA TOILE NATURES VIVES Ce moment magique, celui qui
LA NATURE MORTE ESPAGNOLE (XVIIe-XXe siècle) précède le début d’une chanson, porte
Parmi les souvenirs d’enfance du peintre tout le silence du monde, à l’instar des
José Gutiérrez Solana (1886-1945), natures mortes, où rien ne semble se
Il est très intéressant de trouver des articles traitant des œuvres les plus épinglons celui d’une mère qui avait passer alentour. Le silence d’un recoin
brillantes de la culture espagnole, des articles éclairant des aspects de ces coutume d’interpréter des chansons au dans la pénombre du cellier ou de la
œuvres qui passeraient probablement inaperçus dans le tumulte de l’actualité. piano, lorsque la maisonnée recevait des cuisine, où les mets attendent l’agitation
Le musicologue Pepe Rey, dont je suis un fervent admirateur, a écrit un article visiteurs. José et ses frères en étaient du repas suivant. Dans le bodegón
intitulé « La musique dans Don Quichotte ». Le premier trait analysé dans l’article très friands. Mariée à son cousin José (nature morte) de José Gutiérrez Solana,
était l’importance du mot « silence » dans l’œuvre de Cervantes. De fait, ce Tereso, Manuela donna naissance à les vivres sont spirituelles et ce silence
concept y revêt une telle importance qu’il constitue l’élément musical le plus neuf enfants, dont trois succombèrent est celui que laissent derrière eux
fréquent de tous ceux qui apparaissent dans l’excellent récit des aventures de peu de temps après avoir vu le jour. quelques instruments, un violon et cor
Don Quichotte. Le silence est peut-être l’attitude la plus admirable de l’être José fut le cinquième de la fratrie. Ces d’harmonie, quand on arrête d’en jouer.
humain, celle qui nous permet d’« écouter » l’écho des peintures en notre soirées restèrent imprimées dans la
for intérieur mais aussi qui nous offre cet instant d’émotion juste avant de mémoire de l’artiste, à tel point qu’il y La nature morte apparut comme
commencer à savourer le discours musical d’un concert. vit l’encouragement d’une vocation en thème pictural dans les premières
quête d’affermissement. Non seulement années du baroque, en même temps
Le programme que nous allons écouter est un subtil accompagnement sa mère suscita chez lui cette passion que les tonos (tonalités) de l’Espagne
intemporel de l’exposition picturale qui prétend, en synesthésie, nous faire pour la musique, mais elle l’étendit de l’époque. Cette expression s’utilisait
déguster la lumière des œuvres picturales, toucher la douceur de leurs tournants, également à la peinture, la gravure, la pour définir une pièce musicale chantée
voir le parfum de leurs harmonies, sentir l’amertume de leurs textes, sculpture et la littérature. contenant du texte profane (tonos
écouter la brillance de leurs vides… humanos) ou religieux (tonos divinos),
Jamais le peintre ne nia qu’il devait pour une à quatre voix. Dans la langue
…silence... silence intérieur… beaucoup à cette enfance favorable. espagnole, comme pour les tonos, il
Lorsque, à douze ans, il perdit son père, existe un mot spécifique pour désigner
« le silence lui-même restait silencieux » (Altisidora II-69) sa mère commença à montrer des les natures mortes en peinture. Le
symptômes de troubles mentaux. Se bodegón était, comme nous le rappelle
Carlos Mena refusant à la faire interner dans un asile le dictionnaire, un « lieu ou commerce
psychiatrique, les enfants la gardèrent où l’on cuisine et sert des mets
auprès d’eux. José, son préféré, était le ordinaires ».
seul à qui elle obéissait quand elle ne
voulait pas se nourrir lors de ses accès Dans la première partie du concert,
de folie les plus virulents. Le souvenir de nous écouterons des tonos composés
ces soirées de chant au piano demeura pour la plupart par Juan Hidalgo (1614-
vif dans la mémoire du peintre, qui les 1685), le plus important compositeur
évoqua à l’approche de son propre de musique de chambre vocale
trépas. Dans Naturaleza muerta con du troisième quart du XVIIe siècle,
violín (Nature morte avec violon, voir considéré plus tard comme le père
p. 9), une œuvre réalisée vers 1943, nous de l’opéra espagnol et de la zarzuela.
voyons, à l’arrière-plan, la mère dans ce Hidalgo grandit dans une famille de
qui semble être un reflet, ou peut-être fabricants de violes et fut harpiste de la
une photographie, assise au piano, Chapelle royale de Madrid de ses seize
comme sur le point de commencer ans jusqu’à sa mort. Pour la plupart,
à jouer. ses tonos faisaient partie de pièces de
12 13théâtre de cour, mais certains furent Contarini (Venise, XVIIe siècle). Tout son fameux style mixte d’exécution, très dans son œuvre, comme cela se
publiés de façon isolée, comme De los dans ce morceau, composé comme présent dans son œuvre, en combinant pratiquait avec les bodegones. Il
çeños del diciembre (Les sourcils de une marche, transpire cette urgence les accords plaqués sur les cordes avec composa la majeure partie de ses
décembre), une œuvre de Juan Vélez immanente de vivre. Yo soy la locura leur pincement. Gaspar Sanz devint le cahiers de chansons pour voix et piano
de Guevara (1611-1675) aux paroles (Je suis la folie, Paris, 1614) est un tono grand guitariste baroque de la seconde vers la fin de sa vie, alors qu’il vivait
mélancoliques et contemplatives. écrit à la manière espagnole, genre moitié du XVIIe siècle. Nous lui devons reclus dans l’hôtel particulier « Itsaso
Ce même parolier écrivit aussi De las qui commença à se répandre à la fin l’évolution de la technique de la guitare Alde » d’Algorta (Biscaye, Espagne). À
luces en el mar (Les lumières sur la du XVIe siècle. Le schéma rythmique espagnole telle que nous la connaissons la différence de ses contemporains, il
mer) et La noche tenebrosa (La nuit et mélodique de la folía, une forme aujourd’hui. reçut une formation musicale allemande.
ténébreuse), deux chansons tirées de de danse espagnole apparue à la Il fut élève d’Engelbert Humperdinck et
la zarzuela Los celos hacen estrellas Renaissance, était apprécié dans les Pour acquérir une dimension de Karl Kampf à Berlin. En 1910, il donna
(De la jalousie naissent les étoiles). Ce milieux de cour — notamment celle artistique, la chanson savante devra sa première symphonie à Düsseldorf,
dernier tono, une strophe de six vers du roi de France Henry IV, lui-même attendre le XIXe siècle, quand les grands puis se vit contraint à rentrer au pays à
dont le dernier (« en el descanso olvida compositeur et instrumentiste — et compositeurs romantiques parvinrent la suite du déclenchement de la Grande
la tristeza » – dans le repos oublie la servit d’inspiration pour bon nombre de à la placer au même niveau que l’opéra Guerre. Bien que formés sur des textes
tristesse) se répète comme refrain, est chansons. Henry du Bailly, responsable et la cantate religieuse. En Espagne, de Heine, les quatre lieder que vous
une sorte de complainte composée en de la musique de la cour du roi et l’on continua à cultiver les genres allez écouter ce soir furent écrits par
mode mineur : il s’agit de la seule fois luthiste de son successeur, Louis XIII, populaires (zarzuela et ritournelle) Isasi, sur une musique qui garde un style
où Juan Hidalgo l’utilise, à l’exception de composa cette chanson avec des nés au XVIIIe siècle, mais, en tant que post-romantique dans les limites de la
¿Qué quiere Amor? (Que voulez-vous, paroles écrites en espagnol (« Yo soy telle, la chanson ne connut pas un réel tonalité. Ils furent tous rassemblés dans
Amour ?). Les autres traits innovants la locura, la que sola infundo placer y développement avant le XXe siècle. l’édition publiée en 1955 par le Conseil
pour l’époque étaient l’indication dulzura y contento al mundo » – Je suis Les bodegones, pour leur part, se de la culture de Biscaye et illustrée par
despacio (lentement) sur la partition la folie, la seule capable d’instiller plaisir, débarrassèrent aussi de leur mauvaise des dessins de Juan de Aranoa.
et l’emploi d’une cadence typique de douceur et joie au monde) sur une réputation de genre mineur et devinrent
l’opéra vénitien dans l’anticipation de la mélodie simple et hardie, structurée en des œuvres de premier ordre, dotées Emma Chacón appartenait à cette
syllabe finale, éloignée de la tradition plusieurs strophes et en vers répétés. d’une identité à part entière. génération, mais n’acquit sa réputation
espagnole. Ay que sí, ay que no (Mais de compositrice que plus tard. Elle
oui, mais non) est un tono joyeux extrait Les marionas, à l’instar des gallardas, Le XXe siècle enfanta en Espagne une dut probablement attendre d’être en
de la zarzuela El templo de Palas (Le folías, sarabandes, chaconnes et jácaras, vague de musiciens que le compositeur mesure de concilier sa vie familiale
temple de Palas), accompagné d’un entre autres, étaient des rythmes et critique Tomás Marco compara avec ses aspirations artistiques. Née
texte écrit par Francisco de Avellaneda, d’origine populaire caractéristiques à la génération littéraire de 98. Ces à Barcelone en 1888, elle fut élève
qui comprend également un refrain. du baroque, sources d’inspiration d’un musiciens, légataires de l’héritage de d’Enrique Granados. Installée à
grand nombre d’œuvres du guitariste Felipe Pedrell, se passionnèrent pour Bilbao, elle entra en 1915 à la Société
La forme picturale des vanités est Gaspar Sanz (1640-1710). Ce natif la récupération de l’histoire culturelle philharmonique de la ville, qui joua
hantée par la présence de la mort, une de Calanda — village aragonais plus espagnole et atteignirent ainsi un des premières de ses œuvres en 1947.
fin de scène où la contemplation devient connu pour un autre de ses enfants, raffinement sérieux et élaboré du genre Dans sa critique lors du lancement de la
une course contre la montre. Celui le réalisateur de cinéma Luis Buñuel — afin de se rapprocher d’une version première de ces œuvres, la professeure
qui contemple se soumet à la beauté étudia la musique, la philosophie et la hispanique du lied européen. S’en Isabel Díaz Morlán décèle « une grande
avant que quelqu’un ne vienne lui théologie à l’Université de Salamanque chargèrent Manuel de Falla, Joaquín artiste dans la sympathique maîtresse
fermer les yeux pour toujours, comme et poursuivit sa formation à Naples, Turina, Conrado del Campo, Oscar Esplá, de maison » (sic). Les chansons d’Emma
dans El sueño del caballero (Le rêve où la guitare servait d’instrument Jesús Guridi et Andrés Isasi. Chacón qui font partie de notre
du chevalier, vers 1650) d’Antonio de d’accompagnement. Il se forma aux programme se caractérisent par leur
Pereda (voir p. 10-11). Tanta copia de côtés de maîtres tels que Foscarini, Isasi se servit de la contemplation langage coloré et accessible, même
hermosura (À tant imiter la beauté) Pellegrini, Granata, Corbetta et Doizi de comme source d’inspiration et si ses autres chansons se nourrissent
est un tono anonyme du manuscrit Velasco. Il est probable qu’il mit au point l’introduisit comme élément thématique d’autres inspirations, comme la tendance
14 15francisée de type impressionniste, avec et de Gabriel Erkoreka, qui furent élèves
une abondance de chromatismes, ou du compositeur Carmelo Bernaola. Os
le style espagnol, avec ses rythmes miro antes de irme (Je vous regarde
de triolets, ses intervalles de seconde avant de m’en aller) (1989) s’inspire de
augmentée et ses ornements vocaux. l’ouvrage Quosque tandem de Jorge
Oteiza, dans laquelle l’admiration du
Les Danzas Viejas (Vieilles danses) vide occupe une place de choix. Azules
de Jesús Guridi sont trois œuvres pour (Bleus) est un bref intermède musical
piano qui mettent en musique des empli d’intensité et de mystère qui
poèmes de son ami Víctor Espinós, accompagne un magnifique poème de
membre de l’Académie royale des Juan Ramón Jiménez. Décédé la même
beaux-arts. Elles ont été jouées pour la année que Bernaola, le compositeur
première fois à l’Institut britannique de Francisco Escudero s’inspira du folklore
Madrid en 1947 lors d’une conférence- basque. Parmi ses huit chansons,
concert dans laquelle Juanita Espinós Ollo eder bat fut écrite à l’origine
récitait les textes et Guridi les pour voix et orchestre. Elle raconte une
interprétait au piano. On y passe de histoire vaguement familière : les rêves
l’ambiance plaisante du Tamborcillo de vains de celui qui achète un poulet
Navidad (Le petit tambour de Noël) à et compte obtenir une récompense
la complainte amère d’une orpheline démesurée. Des châteaux en Espagne
dans Zortziko del dolor (Le zortziko qui s’effondrent lorsque le poulet finit
de la douleur), pour terminer sur la par s’échapper.
danse passionnée et audacieuse de
La carrasquilla. Felipe Santos, journaliste,
critique musical et directeur de
Les deux chansons suivantes l’Instituto Cervantes de Bruxelles. UITZONDERLIJK AANBOD OFFRE SPECIALE
du programme sont des œuvres de Hou je concertticket bij en geniet Conservez votre ticket de concert et
jeunesse de Francisco Ibáñez Irribarria van een KORTING VAN € 8* op je bénéficiez de € 8 DE RÉDUCTION* sur
tentoonstellingsticket van Spanish Still Life. votre ticket d’exposition Spanish Still Life.
*geldig op de volledige prijs *valable sur le tarif plein uniquement
16BIOGRAFIEËN · BIOGRAPHIES
Recuerdo (harmonia mundi, 2005 Capilla de Música Santa Maria
en 2007) ontving Carlos Mena onder
meer een ‘10 de Répertoire’ en een NL De Capilla de Música Santa María FR La Capilla de Música Santa Maria a
‘CHOC’ van Le Monde de la Musique. werd opgericht in 2009 onder impuls vu le jour en 2009, sous l’impulsion
Hij vertolkt ook het liedrepertoire en van de Santa María-stichting voor de la Fondation Santa Maria, pour
hedendaagse muziek (Stravinski, Britten, de feestelijke inhuldiging van de célébrer la restauration de la nef
Orff, Bernaola, Benjamin, Liszt, Vaughan gerestaureerde middenbeuk van de centrale de la cathédrale Santa Maria
Williams, Cage…). In 2009 richtte hij het kathedraal Santa María de Vitoria- de Vitoria-Gasteiz (province d’Alava,
ensemble Capilla de Música Santa Maria Gasteiz (in de Spaanse provincie Álava). Espagne). Cet ensemble à géométrie
© GR · DR
op, een speerpunt op het vlak van de Het ensemble met wisselende bezetting variable réunit sous la direction de
historische uitvoeringspraktijk. brengt onder leiding van Carlos Mena Carlos Mena des musiciens locaux
lokale muzikanten bijeen die zich spécialisés dans l’interprétation
FR Carlos Mena obtient son diplôme toeleggen op de vertolking van een d’un répertoire allant du XIIIe au
en musiques baroque et renaissante repertoire dat reikt van de 13e tot de XVIIIe siècle. Dans ses programmes,
à la Schola Cantorum Basiliensis, dans 18 eeuw. Op de programma’s van het l’ensemble met à l’honneur tant les
les classes de Richard Levitt et René ensemble staan zowel toonaangevende grandes figures musicales (Händel,
Jacobs. En tant que soliste, il collabore componisten (Händel, Purcell, Pergolesi, Purcell, Pergolèse, Caldara, Victoria...)
avec plusieurs ensembles à travers le Caldara, Victoria ...) als minder bekende que des compositeurs méconnus et
monde. À l’opéra, il s’est notamment namen die historisch verbonden zijn met historiquement liés à la cathédrale
produit dans Radamisto de Händel à de kathedraal Santa María de Vitoria de Santa Maria de Vitoria ou, plus
Carlos Mena, Salzbourg, Vienne et Amsterdam, dans of afkomstig zijn van het Iberische largement, issus de la péninsule
contratenor, leiding · L’Orfeo de Monteverdi à Berlin, dans schiereiland. De Capilla de Música Santa ibérique. La Capilla de Música Santa
Midsummer Night’s Dream de Britten à María trad al op tijdens prominente Maria s’est produite lors de grands
contre-ténor, direction Madrid, dans Death in Venice de Britten festivals in Spanje (Quincena Musical festivals en Espagne (Quincena Musical
à Barcelone et dans Ascanio in Alba de in San Sebastián, Música Antigua de San Sebastián, Música Antigua Gijón,
NL Carlos Mena behaalde zijn diploma Mozart à Londres. Ses enregistrements Gijón, Semana de Música Antigua de Semana de Música Antigua de Álava),
barok- en renaissancemuziek aan de des Stabat Mater de Vivaldi, Sances Álava), Portugal (Terras sem Sombra) au Portugal (Terras sem Sombra) et en
Schola Cantorum Basiliensis, bij Richard et Pergolèse réalisés avec le Ricercar en Zwitserland (Les Riches Heures de Suisse (Les Riches Heures de Valère, Les
Levitt en René Jacobs. Als solist werkt Consort (Mirare, 2006, 2007 & 2008) Valère, Les Concerts de St Germain). Een Concerts de St Germain). L’un de ses
hij wereldwijd samen met meerdere et ses disques La Cantada española van hun meest ambitieuze projecten projets les plus ambitieux fut la création
ensembles. Op het vlak van opera en America et Paisajes del Recuerdo was de opvoering in 2014 van De lo au Teatro de la Zarzuela à Madrid
was hij te horen in o.m. Radamisto (harmonia mundi, 2005 & 2007) lui divino … y humano in het Madrileense en 2014 de De lo divino…y humano,
van Händel in Salzburg, Wenen en ont valu plusieurs récompenses dont Teatro de la Zarzuela. De voorstelling, spectacle en hommage à Juan Hidalgo
Amsterdam, in L’Orfeo van Monteverdi le 10 de Répertoire et un CHOC du gedirigeerd door Carlos Mena en in een (1614-1685) dirigé par Carlos Mena et
in Berlin, in Midsummer Night’s Dream Monde de la Musique. Carlos Mena se regie van Joan Antón Rechi, bracht een mis en scène par Joan Antón Rechi.
van Britten in Madrid, in Death in Venice produit également dans le répertoire eerbetoon aan Juan Hidalgo (1614-1685).
van Britten in Barcelona, in Ascanio du lied et de la musique contemporaine
in Alba van Mozart in Londen... Met (Stravinski, Britten, Orff, Bernaola,
zijn opnames van het Stabat Mater Benjamin, Liszt, Vaughan Williams,
van Vivaldi, Sances en Pergolesi met Cage, etc.). Il dirige la Capilla de Música
het Ricercar Consort (Mirare, 2006, Santa Maria, ensemble à la pointe de
2007 en 2008) en de cd’s La Cantada l’interprétation historiquement informée,
española en America en Paisajes del qu’il a fondé en 2009.
18 19GEZONGEN TEKSTEN · TEXTES CHANTÉS
DULZES ACENTOS, ZOETE STEMMEN, DOUX ACCENTS, AMÈRES
AMARGOS SILENZIOS… BITTERE STILTES SILENCES
JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO
DE LOS ÇEÑOS DEL DICIEMBRE DE DREIGINGEN VAN DECEMBER DES FRONCEMENTS DE DÉCEMBRE
Texto: Juan Vélez de Guevara Tekst: Juan Vélez de Guevara Texte : Juan Vélez de Guevara
Coplas Strofen Couplets
De los çeños del Diçiembre De velden vrezen Des froncements de Décembre
qué temeroso está el campo, de dreigingen van december que la campagne a peur,
y del susto los arroyos en van schrik et de peur les ruisseaux
pareze que se han helado. bevriezen de beken. semblent s’être gelés.
Cómo publican las selvas Door de strakke koude Comme les forêts clament
de su rigor el estrago, iggen de bossen er troosteloos bij, de leur rigueur la ruine,
a cada soplo del viento bij het minste briesje à chaque souffle du vent
están temblando los ramos. beven de takken aan de bomen. tremblent les branches.
Para defensa del día De vogels zingen en kwetteren Pour la défense du jour
las aves llaman cantando, om de dag open te breken, les oiseaux sifflotent de leur chant,
y tartamudas del frío maar stotteren door de kou, et bégaient de froid
madrugan al Sol despacio. zodat ze de zon slechts moeizaam kunnen s’éveillant au Soleil lentement.
wekken.
Estribillo Refrein Refrain
Pues así mis cuidados, Zo brengt ijzige minachting Alors mes soins,
del yelo de un desdén mijn zorg du gel méprisant
están temblando. aan het beven. tremblent.
ANÓNIMO ANONIEM ANONYME
TANTA COPIA DE HERMOSURA ZOVEEL SCHOONHEID TANT DE BEAUTÉ IMITÉE
Estribillo Refrein Refrain
Tanta copia de hermosura Liefde bracht zoveel schoonheid Tant de beauté imitée
Junto Amor que mi deseo bij elkaar dat mijn verlangen de l’Amour que mon désir
Le remite a la ventura het de twijfel onmogelijk maakt renvoie à l’aventure
La duda de hacer su empleo. zijn werk te doen. le doute d’en faire usage.
Coplas Strofen Couplets
Cual entre las flores bellas, Zoals het zoemende bijtje Comme parmi les belles fleurs,
la abejuela susurrante van de ene mooie bloem naar de andere vliegt le susurrement de l’abeille,
con el pico de diamante, om er met zijn diamanten slurf de son bec diamanté,
el néctar chupa de aquellas. nectar uit te slurpen, butine leur nectar.
20 21Así entre tantas estrellas, zo vlindert mijn hart van de ene Alors, parmi tant d’étoiles,
mirando la cama hermosa, naar de andere mooie ster aan de hemel regardant la magnifique couche,
mi corazón, mariposa, om zo mogelijk voor elk van hen mon cœur, papillon,
arder en todas procura. te ontbranden. procure de se consumer en elles toutes.
A todas servir pretendo Ik wil ze allemaal dienen J’aspire à toutes les servir
por no disgustar a ninguna, om aan geen enkele te mishagen pour n’en décevoir aucune,
declarando mi fortuna en zie als mijn lot déclarant ma fortune
la que a su gusto encomiendo, datgene wat hen zal behagen. à toutes celles à qui je plais,
de cualquiera mereciendo Zo verdien ik van elkeen de zoete gunsten chacune me méritant
estoy sus dulces favores, en geniet ik je suis leurs douces faveurs,
mientras gozo los ardores van de vurigheid waarvan de liefde alors que je jouis des ardeurs
de que ha hecho amor mistura. een brouwsel heeft gemaakt. qui ont fait de l’amour un alliage.
GASPAR SANZ GASPAR SANZ GASPAR SANZ
MARIONAS MARIONAS MARIONAS
JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO
DE LAS LUZES QUE EN EL MAR LICHT OP DE ZEE LUMIÈRES DE LA MER
Texto: Juan Vélez de Guevara Tekst: Juan Vélez de Guevara Texte : Juan Vélez de Guevara
Coplas Strofen Couplets
De las luzes que en el mar Door het licht dat de dageraad Dans les lumières de la mer
iba cayendo el aurora, op de zee deed vallen, où l’aurore s’abîmait,
parecían las espumas leken de schuimkoppen les écumes ressemblaient
cristalinas mariposas. wel kristallen vlinders. à des papillons cristallins.
Estribillo Refrein Refrain
¡Ay, que desdicha! Ai, wat een ellende! Hélas, quel malheur !
más, ¡ay que lisonja! Dat verdomde gevlei! Plus encore, hélas quelle flatterie !
morir de una pena Te sterven van een verdriet Mourir d’une peine
que parece gloria. dat zaligheid leek! qui se confond à la gloire.
Coplas Strofen Couplets
Cuando un amante pastor Toen een verliefde herder Alors qu’un berger amoureux
de la ingratitud que adora, bij de ondankbare die hij aanbad, de l’ingratitude qu’il adore,
a suspiros despertava met zijn zuchten de soupirs réveillait
las mal dormidas memorias. onverwerkte herinneringen losmaakte. les mémoires mal endormies.
Al Ser primero se entregan De waarneembare vormen geven zich over À l’Être, se donnent d’abord
las ya discernibles formas, aan het oorspronkelijke Zijn, les formes qui déjà se discernent,
y a la luz del sentimiento en hoeveel ze van je afnemen, et à la lumière du sentiment,
conoce cuánto le roban. wordt duidelijk in het licht van je emoties. il sait combien on le vole.
*** *** ***
22 23HENRY DU BAILLY HENRY DU BAILLY HENRY DU BAILLY
YO SOY LA LOCURA IK BEN DE DWAASHEID JE SUIS LA FOLIE
Yo soy la locura Ik ben de dwaasheid. Je suis la folie
la que sola infundo, Alleen ik breng in de wereld celle qui, seule, offre
plazer y dulçura, genot, zoetheid plaisirs et douceurs
y contento al mundo. en blijdschap. et je satisfais le monde.
Sirven a mi nombre Ieder eert mijn naam, On adule mon nom
todos mucho o poco de een minder, de ander meer, beaucoup ou bien peu
y pero no ay hombre maar niemand denkt mais il n’y a pas d’homme
que piense ser loco dat hij dwaas is. qui croit être fou.
ANÓNIMO ANONIEM ANONYME
PASACALLES I Y II. XÁCARA PASACALLES I Y II. XÁCARA PASACALLES I Y II. XÁCARA
JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO
LA NOCHE TENEBROSA DONKERE NACHT LA NUIT TÉNÉBREUSE
Texto: Juan Vélez de Guevara Tekst: Juan Vélez de Guevara Texte : Juan Vélez de Guevara
La noche tenebrosa De donkere nacht La nuit ténébreuse
que en sombras se delata die duisternissen aan elkaar rijgt qui se trahit en ombres
y con luces de plata en ondanks wat zilveren licht et en lumières d’argent
no acierta a ser hermosa, niet mooi te noemen is, ne parvient pas à être belle,
madre de la pereza, die nacht, moeder van de luiheid, mère de la paresse,
en el descanso olvida la tristeza. vergeet de droefheid doordat er rust is. dans le repos, elle oublie la tristesse.
El triste enamorado, De bedroefde minnaar, Le triste amoureux,
que, ausente de su gloria, gescheiden van zijn geliefde, qui, absent de sa gloire,
teme que la memoria vreest dat zij niet meer aan hem denkt, craint que la mémoire
su fineza ha olvidado, maar hoe hevig zijn verlangen ook is, en ait oublié la finesse,
y, aunque en ansias tropieza, als er rust is, bien qu’il trébuche dans l’anxiété,
en el descanso olvida la tristeza. vergeet hij zijn droefheid. dans le repos, il oublie la tristesse.
La fiera que, aunque calla Het wilde dier dat bij het verliezen Le fauve qui, bien qu’il taise
silvestres regocijos, van zijn jongen ses sauvages réjouissances,
cuando pierde los hijos geen wilde vreugdekreten meer uitstoot, quand il perd ses enfants
sólo bramidos halla, maar zijn woestheid inruilt ne peut que bramer,
rendida su fiereza, voor loos gebrul, rendu à sa cruauté,
en el descanso olvida la tristeza. vergeet zijn droefheid als er rust is. dans le repos, il oublie la tristesse.
24 25JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO JUAN HIDALGO
¡AY QUE SÍ, AY QUE NO! O JA, O NEE HÉLAS OUI, HÉLAS NON
Texto: Francisco de Avellaneda Tekst: Francisco de Avellaneda Texte : Francisco de Avellaneda
Estribillo Refrein Refrain
Ay que sí, ay que no O ja, o nee, Hélas oui, hélas non,
que lo que me duele me duele wat mij pijn doet, doet mij pijn. ce qui me fait mal, me fait mal
que lo siento yo, Zo voel ik het, car je le ressens
que soy Perogrullo de mi pasión. ik die van aard La Palisse ben. car je suis le truisme de ma passion.
Y pesadilla mi pena Mijn verdriet is een nachtmerrie Cauchemar de ma peine
que no reconoce, no, waarin de zwaarte van mijn gevoel qui ne distingue plus, oh non,
del plomo del sentimiento verborgen blijft le plomb du sentiment
ligerezas de la voz. onder de lichtheid van mijn stem. ni les légèretés de la voix.
Coplas Strofen Couplets
Pues vaya, amigas del alma, Geef ruimte, vriendinnen van de ziel, Eh bien, mes sœurs d’âme,
de ensanchas a mi dolor aan mijn pijn, accroissements de ma douleur,
que un corazón apretado want in een bedrukt hart car un cœur contrit
merece lo que un jubón. zit je even gekneld als in een wambuis. a besoin d’un corset.
Dos amas que Dios me ha dado, Twee minnaressen heeft God mij gegeven, Deux maîtresses que Dieu m’a données,
si es que da las amas Dios, als God al minnaressen geeft, si Dieu donne vraiment des maîtresses,
que no es por cuenta del çielo want ik hoef de hemel niet de schuld car ce n’est pas pour le compte du ciel
el mal que me busco yo. te geven que je me fais mal à moi-même.
van het kwaad dat ik me aandoe.
Muy finas de sus amantes Geslepen als ze zijn, behandelen ze Très fières de leurs amants
con mucha veneración, hun minnaars met grote verering, Dans une grande vénération,
ausentes sus ojos diçen maar hun lege ogen zeggen alles absents, leurs yeux disent
cuanto recata su voz. wat hun woorden verhelen. tout ce que leur voix cache.
De los secretos del alma Het zachte ademen Des secrets de l’âme,
la blanda respiraçión, legt de geheimen van de ziel bloot, la fragile respiration
esplica cuanto no dice, de verborgen pijn livre tout ce que ne dit pas,
lo escondido del dolor. waarvoor er geen woorden zijn. la douleur masquée.
pausa pauze pause
26 27ANDRÉS ISASI ANDRÉS ISASI ANDRÉS ISASI
PAISAJE LANDSCHAP PAYSAGE
Ni un pájaro volandero, Geen rondfladderende vogel, Ni un oiseau virevoltant,
ni una flor por el sendero, geen bloem langs de weg, ni une fleur le long du sentier,
ni una brizna entre la arcilla geen sprietje in de okerkleurige klei, ni une brindille dans la terre
ocre, ni una espiga rubia geen gouden aar ocre, ni un épi doré,
sobre la tierra amarilla, op de gele aarde, sur la terre jaune,
que no verdea la lluvia. of de regen brengt ze tot leven. qui la pluie ne verdisse.
LA MADRE CANTA MOEDER ZINGT LA MÈRE CHANTE
Viene el Coco a preguntar De boeman komt vragen L’Ibis blanc vient demander
si hay un niño en esta casa. of er een kindje in huis is. s’il y a un enfant dans cette maison.
Pero el Coco no ha de entrar Binnenkomen kan hij niet, Mais l’Ibis ne rentrera pas
porque vela San Miguel con la espada. want Sint-Michiel waakt met zijn zwaard. parce que saint Michel veille avec l’épée.
Y mi niño va a dormir En mijn kindje gaat slapen Et mon enfant va dormir
porque un ángel va a cantar con el arpa. omdat een engel zingt en harp speelt. puisqu’un ange va chanter à la harpe.
ANHELO VERLANGEN DÉSIR
¡Fuera águila real que así trocara Een steenarend maakte Que parte l’Aigle royal, métamorphoser
el pico en acrostolio, y navegara van zijn snavel een boegbeeld le bec du navire en éperon, pour mieux glisser
por el azul en pos de ti, Dios mío! en vaarde door het zwerk achter je aan, lieve hemel! sur le bleu azur, à ta recherche, mon Dieu !
Y en linos al trocarseme la pluma En toen ik van mijn pen een zeil maakte, Et que mes plumes se métamorphosent
fuera tanto el subir, que fuera espuma ging ik zozeer de hoogte in dat de witte wolk en voiles,
la nube blanca, el corazón navío. schuim werd que l’ascension soit si grande que l’écume
waarop mijn hart kon varen. devienne un nuage blanc, le cœur chaviré.
LA MONA QUE DANZA DE DANSENDE APIN LA GUENON QUI DANSE
Danza la mona que va por la plaza, De apin loopt dansend over het plein Elle danse la guenon qui va vers la place,
corre a la boda del rey Florián. naar de bruiloft van koning Florian. elle court aux noces du roi Florián.
Va bien vestida la pobre rapaza: Het arme meisje is fraai gekleed: Elle est bien habillée la pauvre gamine :
luce sombrero y no tiene pan. ze draagt een hoed, al heeft ze geen geld om elle arbore un chapeau et n’a pas de pain.
¡Pobre la mona que así se disfraza brood te kopen. Pauvre guenon qui va ainsi déguisée
yendo a la boda del rey Florián! Ocharme de apin die zich zo verkleedt se rendant aux noces du roi Florián !
¡Una vuelta! ¡Otra vuelta! om naar de bruiloft van koning Florian te gaan! Un tour ! Et encore un autre !
Piensa que al verla tan linda y esbelta, En draaien maar, en draaien maar! Elle pense qu’en la voyant si mignonne et
ambos mañana se casarán. Als hij ziet hoe elegant en gracieus ze is, si svelte,
¡Una vuelta! ¡Otra vuelta! zullen ze morgen trouwen, denkt ze. qu’ils se marieront tous les deux demain.
En draaien maar, en draaien maar! Un tour ! Et un encore un autre !
*** *** ***
28 29EMMA CHACÓN EMMA CHACÓN EMMA CHACÓN
¡NO LLORES…! HUIL NIET…! NE PLEURE PAS… !
No arrulles sueños de amor, Koester geen liefdedromen. Ne te berce pas de rêves d’amour,
que el amor es fantasía Liefde is een hersenschim puisque l’amour est une fantaisie
y efímero como flor, even vluchtig als een bloem éphémère comme une fleur,
que se marchita en un día. die nog voor de avond verwelkt. qui se fane en un jour.
Si dentro del corazón Als je in je hart Si dans ton cœur
sientes morir la ilusión, de liefde voelt sterven, tu sens l’illusion mourir,
no llores, huil dan niet, ne pleure pas,
que en el más bello jardín want zelfs in de mooiste tuin puisque même dans le plus beau jardin
se suelen también morir sterven les fleurs
las flores. de bloemen. ont aussi l’habitude de mourir.
No debes nunca aceptar Aanvaard nooit N’accepte jamais
promesas de amor ninguna, een belofte van liefde. aucune promesse d’amour
mira mujer que el amor Besef, vrouw, dat de liefde écoute, dame, l’amour
es sólo un rayo de luna. niet meer is dan een manestraal. n’est qu’un rayon de lune.
Si dentro del corazón Als je in je hart Si dans ton cœur
sientes morir la ilusión, de liefde voelt sterven, tu sens l’illusion mourir,
no llores huil dan niet, ne pleure pas
no sufras, que el llanto laat niet toe dat je tranen ne souffre pas, puisque les pleurs
marchita tu en canto. je charme doen verwelken. fanent dans ton chant.
No llores ya más. Huil niet meer. Ne pleure plus.
¡ALLI…! DAAR…! LÀ…!
Viejo tronco de musgo tapizado, Een oude, met mos bedekte stam, Vieux tronc recouvert de mousse,
un frondoso nogal para dosel. een loofrijke notenboom als baldakijn. pareil à un noyer luxuriant pour un dais.
Una alfombra de cesped perfumado, Een welriekend grastapijt Un tapis d’herbe parfumé,
en un huevo de un bosque de laurel. op een open plek in een laurierbosje. dans l’œuf d’une forêt de laurier.
Cuchicheos de brisa en la floresta, Gefluister van een briesje in het bos, Murmures de la brise dans le bosquet,
rumores del arroyo saltador. geklater van een woelige beek. rumeurs du fleuve assaillant.
La campana lejana que contesta In de verte beantwoordt klokkengelui La cloche lointaine qui répond
al canto matinal de ruiseñor. het ochtendlijke lied van een nachtegaal. au chant matinal du rossignol.
Allí muy lejos de un mundo enemigo Daar wil ik met jou leven, Là, très loin d’un monde ennemi
quiero vivir contigo. ver van de vijandige wereld. je veux vivre avec toi.
Allí muy solos en tus ojos quiero Daar, alleen met jou, Là, très seuls dans tes yeux, je désire
leer tu amor primero. wil ik in je ogen lezen dat dit je eerste liefde is. lire d’abord ton amour.
Bello rincón de ensueño suspendido, Een dromerig hoekje ergens tussen hemel en aarde, Beau recoin d’un rêve secret,
entre el cielo y la tierra paz y calma. een plek van rust en kalmte. entre ciel et terre, paix et calme.
En tu regazo sea nuestro nido Moge ons nestje in jouw schoot Que notre nid construise en toi
un trono a los anhelos de mi alma. een troon zijn voor de verlangens van mijn ziel. le tabernacle des désirs ardents de mon âme.
*** *** ***
30 31JESÚS GURIDI JESÚS GURIDI JESÚS GURIDI
DANZAS VIEJAS DANZAS VIEJAS DANZAS VIEJAS
—— Tamborcillo de Navidad —— Tamborcillo de Navidad —— Tamborcillo de Navidad
—— Zortzico de dolor —— Zortzico de dolor —— Zortzico de dolor
—— La carrasquilla —— La carrasquilla —— La carrasquilla
*** *** ***
FRANCISCO IBÁÑEZ IRIBARRIA FRANCISCO IBÁÑEZ IRIBARRIA FRANCISCO IBÁÑEZ IRIBARRIA
OS MIRO ANTES DE IRME IK KIJK NAAR JULLIE VOOR IK HEENGA JE VOUS REGARDE AVANT DE PARTIR
Texto: Jorge Oteiza Tekst: Jorge Oteiza Texte : Jorge Oteiza
Mi personal satisfacción me permite dar Mijn persoonlijke tevredenheid laat me toe Mon orgueil me permet de faire un saut
un salto adelante, een sprong voorwaarts te maken. en avant
no adelantáis nada, os miro antes Jullie lopen helemaal niet vooruit, ik kijk Ne dites rien, que je vous regarde avant
de irme. naar jullie voor ik heenga. de partir.
No veis todas las gotas de agua juntas Jullie zien niet alle waterdruppels samen, Ne voyez-vous pas toutes les gouttes d’eau
como trigos cortados, als afgesneden aren, assemblées comme des blés coupés ?
suena la lluvia. Cada gota de agua da de regen tokkelt. Elke waterdruppel zet een La pluie résonne.
un paso al frente, stap vooruit, Chaque goutte d’eau fait un pas vers le front,
todas las gotas de agua a la vez, alle waterdruppels tegelijk, toutes les gouttes d’eau à la fois,
los cuchillos no alcanzan a cortarlas, die messen niet kunnen snijden, les lames ne parviennent pas à les couper,
la mano se ve obligada a descansar de hand moet rusten la main se voit obligée au repos
pero los trigos siguen creciendo. maar de aren blijven groeien. mais les blés continuent de pousser.
No cesa la lluvia y en mi sitio vacío Het houdt niet op met regenen en op mijn La pluie ne cesse et, à ma place, vide,
Tenéis también vosotros vuestra cara lege plek vous avez, vous aussi, votre visage de mort
mojada para siempre. is ook jullie gezicht voorgoed nat. pour toujours.
GABRIEL ERKOREKA GABRIEL ERKOREKA GABRIEL ERKOREKA
AZULES BLAUW BLEUS
Texto: Juan Ramón Jiménez Tekst: Juan Ramón Jiménez Texte : Juan Ramón Jiménez
¡Qué hermosa muestra eres, cielo azul Wat een mooi voorbeeld van wakker zijn Quel magnifique témoignage tu fais, ciel
del día, ben jij, bleu du jour
a los despiertos ojos, blauwe hemel overdag, pour les yeux éveillés,
de lo despierto! voor wakkere ogen! de l’éveil !
¡Qué ejemplo hermoso eres, cielo azul Wat een mooi voorbeeld van dromerigheid Quel magnifique exemple tu fais, ciel bleu
nocturno, ben jij, de la nuit
a los ojos dormidos, nachtblauwe hemel, pour les yeux endormis,
de lo que sueña! voor slapende ogen! de ce qu’ils rêvent !
32 33Vous pouvez aussi lire
