FIDELIO SEMI-STAGED SWEDISH CHAMBER ORCHESTRA - 25 FEB. '20 THOMAS DAUSGAARD, LEIDING DIRECTION - BOZAR
←
→
Transcription du contenu de la page
Si votre navigateur ne rend pas la page correctement, lisez s'il vous plaît le contenu de la page ci-dessous
CENTRE FOR FINE ARTS
BRUSSELS
FIDELIO
SEMI-STAGED
SWEDISH CHAMBER
MUSIC
ORCHESTRA
25 FEB. ’20
THOMAS DAUSGAARD,
LEIDING · DIRECTION
GROTE ZAAL HENRY LE BŒUF ∙
GRANDE SALLE HENRY LE BŒUF
PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN
BRUSSEL
PALAIS DES BEAUX-ARTS
BRUXELLES„Wahre Kunst bleibt unvergänglich.“
“Ware kunst is onvergankelijk.”
« L’art véritable est impérissable. »
Ludwig van Beethoven
Programme · Programma, p. 2
Korte inhoud, p. 3
Toelichting, p. 4
Ludwig van Beethoven en de menselijke stem, p. 6
Argument, p. 10
Clé d’écoute, p. 11
Ludwig van Beethoven et la voix humaine, p. 13
Biografieën · Biographies, p. 17
1SWEDISH CHAMBER ORCHESTRA
SWEDISH RADIO CHOIR
THOMAS DAUSGAARD, leiding ∙ direction
Nina Stemme, Leonore
Michael Weinius, Florestan
John Lundgren, Pizzaro
Malin Christensson, Marzelline
Johan Schinkler, Rocco
Karl Magnus Fredriksson, Don Fernando
Daniel Johannsen, Joaquino
Sam Brown, regie ∙ mise en scène
Bengt Gomér, decor en licht ∙ décors, création lumières
Helle Carlsson, kostuums ∙ costumes
Giovanni Indelicato, make-up ∙ maquillage
LUDWIG VAN BEETHOVEN
1770-1827
Fidelio, Oper in zwei Aufzügen (1814)
Akt I
pauze ∙ pause
Akt II
22:30
fin du concert · einde van het concert
in het kader van · dans le cadre de BEETHOVEN 2020
partenaire Classicarte · Classicarte partner
Gelieve uit respect voor de artiesten en de muziek de stilte te bewaren. Schakel je gsm of elektronisch
uurwerk uit en hoest niet onnodig. Het is verboden te fotograferen, te filmen en opnames te maken.
Pour les artistes et la musique, merci de respecter le silence. Veillez à éteindre téléphones portables,
montres électroniques et à réprimer les toux. Il est interdit de photographier, filmer et enregistrer.
2KORTE INHOUD
Marzelline, de dochter van hoofdcipier waarop Rocco onthult wat Pizarro van
Rocco, is verliefd op diens helper Fidelio. plan is. Die laatste verschijnt op het
Marzelline wordt echter zelf het hof toneel en geeft de bewakers het bevel
gemaakt door Jaquino, een cipier en om post te vatten op de torens en uit te
de assistant van Rocco, maar wijst zijn kijken naar de komst van Don Fernando,
avances voortdurend af, want Fidelio de minister die belast is met de inspectie.
is voor haar de ware. De overijverige In zijn cel legt Florestan zich
Fidelio werkt zich in de gunst bij Rocco. uiteindelijk neer bij zijn lot en aanvaardt
Marzelline is ervan overtuigd dat haar hij zijn lijden in naam van de waarheid,
liefde voor Fidelio wederkerig is, maar waarna hij in slaap valt. Rocco en Fidelio
weet niet dat Fidelio eigenlijk Leonore komen de kerker binnen en delven
is, een adellijke vrouw die gehuwd is Florestans graf. Wanneer Florestan
met Florestan, een politiek gevangene. wakker wordt, vraagt hij aan Rocco om
In de hoop haar man te bevrijden, heeft Leonore te mogen bezoeken, maar
Leonore zich vermomd en is ze in dienst Rocco weigert uit vrees voor zijn leven.
van Rocco gaan werken. Marzelline krijgt Fidelio, die zijn identiteit nog niet heeft
haar vaders zegen om met Fidelio te bekendgemaakt, geeft zijn geliefde
trouwen. Tijdens een gesprek met Rocco brood en wijn. Daarop arriveert Pizarro,
verneemt Fidelio dat er al twee jaar een die Rocco en Fidelio wegstuurt. Hij wil
man gevangen zit in opdracht van Don Florestan doden, maar Fidelio komt
Pizarro, directeur van de gevangenis. tussenbeide en maakt zich bekend.
Het zou om Florestan gaan. De trompet weergalmt om de komst
Don Pizarro krijgt te horen dat de van Don Fernando aan te kondigen.
gevangenis binnenkort inspectie krijgt en Die is vergezeld van een menigte die
probeert zich te ontdoen van Florestan, om wraak en gerechtigheid schreeuwt.
die onwettig opgesloten zit. Hij vraagt Don Fernando geeft Leonore de
Rocco om Florestan te doden, maar toestemming om Florestan vrij te laten.
die weigert. Daarop beslist Don Pizarro Het eindelijk verenigde koppel smeekt
om zelf de klus te klaren. Hij vraagt om Pizarro te sparen. Hij wordt op bevel
aan Rocco om een graf te delven in van de koning aangehouden, en de
Florestans cel. Intussen vertelt Marzelline gevangenen krijgen amnestie. De massa
haar toekomstdromen aan Fidelio: roemt de moed van Leonore.
samen door het leven gaan en elkaar
trouw en gehoorzaamheid beloven.
Fidelio wil absoluut komaf maken met
de maskerade en weet Rocco ervan te
overtuigen om de gevangenen even
te laten ‘luchten’ op het binnenplein.
Fidelio ziet Florestan echter niet tussen
de gevangenen en vraagt Rocco om hem
te begeleiden naar de cel van Florestan,
3TOELICHTING
FIDELIO 2020
Fidelio, de enige opera die Ludwig van ze maken Jaquino, een oorspronkelijk
Beethoven ooit componeerde, brengt ondersteunend personage, tot de
het verhaal van de bevrijding van een verteller van de avond en laten hem
onrechtmatig gevangengenomen een transformatie ondergaan, geraakt
man, maar vertelt tegelijk ook over door de overweldigende muziek
het verlangen naar de bevrijding uit van Beethoven.
een claustrofobisch en kleinburgerlijk Eerst gunt Jaquino, samen met
leven, over beperkende genderrollen Marzelline en Rocco, ons een blik in
en patriarchale tirannie. De opera heeft zijn kleinburgerlijk, theatraal wereldje.
niet enkel een erg onconventionele Rocco’s werknemer Jaquino wil met
inhoud. Ook de vorm tart schijnbare Marzelline, de dochter van de baas,
tegenstrijdigheden. Door de bijzonder trouwen en mee in het familiebedrijf
theatrale elementen in deze opera stappen. Zijn buffoneske maniertjes
lijkt het wel alsof Beethoven, een kunnen in het licht van vandaag het
meester in instrumentale werken, vervelende, overheersende gevoel
minstens eenmaal het theater heel dat hij Marzelline wil bezitten, niet
dichtbij wilde brengen. Fidelio bevat verhullen. Een wezenlijk inzicht dat nog
niet enkel gesproken passages, duidelijker wordt doordat de personages
maar ook dialoogscènes die de actie het als vanzelfsprekend ervaren, is
moeten aansturen. Misschien is dat dat deze ruimtelijk en mentaal vrij
wel een van de redenen voor de beperkte wereld een gevangenis is.
ongelooflijk lange en gecompliceerde Dat is geen metafoor, maar wordt heel
ontstaansgeschiedenis van deze opera. concreet gemaakt: Rocco runt geen
Het heeft waarschijnlijk wel enkele jaren middelgrote onderneming, maar is
gekost om de muziek en het verhaal gevangenisbewaarder en Jaquino is
zodanig te kneden tot precies de niet een van zijn afdelingshoofden,
tegenstellingen – de grootse opera en maar de gevangenisportier die de
de profane theaterdramaturgie – deze correspondentie van de gevangenen
opera tot een zinnelijk geheel maakten. verzorgt en de vloeren van de
Die tegenstellingen zijn, het moet cellen schrobt.
gezegd, moeilijk te verenigen in een Het spreekt voor zich dat de drie
opvoering, waardoor de dialogen in de hoofdrolspelers elk op hun eigen manier
meeste recente producties van ‘Fidelio’ worden gedreven door een verlangen
eenvoudigweg geschrapt worden. om zichzelf te bevrijden uit hun
Dirigent Thomas Dausgaard en jonge glansloze omgeving. Rocco droomt en
regisseur Sam Brown besloten samen zingt over goud dat iemand ‘kracht en
met het Zweeds Kamerorkest en een liefde geeft’ (‘Macht und Liebe’), Jaquino
uitstekende cast van zangers om de is – zoals al duidelijk was – weg van
uitdagingen aan te gaan en een heel Marzelline, maar Marzelline, die niets
eigen versie van Fidelio te bedenken: van Jaquino wil weten, is waanzinnig
4verliefd geworden op Fidelio, die op zijn een hedendaagse bril bekijken. In deze
beurt een heel andere wereld opent. enscenering treedt Leonore al in de
Fidelio is immers Leonore, de echte ouverture naar voren uit de sterke en
heldin die centraal staat in deze opera. solidaire gemeenschap van vrouwen,
Ze is een onverschrokken vrouw die zich waarin iedereen bereid is om de al
als man verkleedt en voor Rocco gaat lang verouderde genderrollen en de
werken om haar onterecht opgesloten patriarchale structuren te trotseren. De
echtgenoot, Florestan, uit de gevangenis discussies over emancipatie zijn immers
te bevrijden. De tegenspeler en schurk nooit een strijd tussen individuen
in het verhaal is gouverneur Pizarro, die geweest, maar eerder die van een
zijn staatsgevangenis vult met politieke gemeenschap die voor gelijkheid pleit.
gevangenen zoals Florestan. De hele En ook in Beethovens werk overstijgt
zaak bereikt een dramatisch hoogtepunt Leonores kracht en liefde het individu
wanneer minister Don Fernando een en zelfs de mens: ze slaagt erin aardse
bezoek aankondigt. Die vermoedt dat dingen te overwinnen en wonderen
zijn metgezel Florestan gestorven is en te verrichten. Dat wil de muziek die
weet niet dat hij gevangengenomen is. Beethoven aan Leonore toewijst ons
Pizarro besluit botweg om Florestan nog toch doen geloven. Daarin zien we
voor de aankomst van de minister om te Beethovens absolute esthetiek weer
brengen. De dappere Leonore kan dat opduiken, een esthetiek die liever over
gelukkig voorkomen. het transcendente vertelt dan over
Een verhaal dat begon als een het lot van de kleine mens, of die nog
komische vertelling over liefde eerder de muziek, als een idee dat het
en verwarring, eindigt in een individu overstijgt, door ons lichaam
overweldigende finale, waarin het doet stromen en tastbaar maakt. Zo
draait om absolute ideeën als vrijheid vertelt deze opera niet alleen over de
en liefde en waarbij het kleinburgerlijke heldhaftige Leonore, die haar man
milieu en zijn hoofdrolspelers de rug uit de klauwen van een tiran bevrijdt.
worden toegedraaid. Florestan en vooral Bovenal gaat het over momenten van
Leonore hebben iets dat de eenvoudige ontroering door muziek (‘Oh welch
wereld van Jaquino, Marzelline en ein Augenblick’), die Jaquino, net als
Rocco overstijgt, al kan de bezitterige ons eigen kleine bestaan, kunnen
Jaquino met zijn ouderwetse ideeën veranderen. Hopelijk ten goede.
over de vrouw daar ook wel in groeien.
De onverschrokken Leonore (Fidelio Anna Gschnitzer
dus) weet iedereen daadwerkelijk
te betoveren.
Hoewel Beethoven een vrouw tot
protagonist van zijn opera schrijft, is hij
niet zomaar een ‘feminist’ te noemen.
Leonores moed kan geïnterpreteerd
worden als een uitzondering op het
verder ‘zwakke geslacht’, wat ook
duidelijk wordt als we de opera door
5LUDWIG VAN BEETHOVEN EN
DE MENSELIJKE STEM
EEN MOEILIJK HUWELIJK?
Het is en blijft een schokeffect. Dat de hand dat Beethoven op een bepaald
moment waarop de bariton solo in moment de aanwezige krachten zou
de Negende Symfonie van Ludwig bundelen in één werk. Dat deed hij in
van Beethoven, na ongeveer een uur zijn Negende Symfonie trouwens niet
stilzwijgende aanwezigheid op het voor het eerst. De Koorfantasie op. 80
podium, het publiek toespreekt met is een minstens even opmerkelijke
de woorden “O Freunde, nicht diese compositie, die Beethoven voor het
töne”. Over het gebruik van zangers en eerst uitvoerde op 22 december 1808 in
koor in deze symfonie zijn pagina’s vol het Theater an der Wien.
geschreven, en Beethoven wordt terecht Het programma van deze Akademie
beschouwd als de grote innovator die was heel divers en weloverwogen
met deze ingreep de symfonie naar een opgebouwd. Na de concertaria Ah!
nóg hoger niveau tilde dan hij in zijn Perfido volgde de Zesde Symfonie.
eerste acht symfonieën al had gedaan. Dan werden het Gloria en het Sanctus
Gustav Mahler zou op deze traditie uit de Mis in C gespeeld, waarna
verder bouwen door koren en solisten te Beethoven plaats nam achter het
gebruiken in enkele van zijn symfonieën, klavier voor een uitvoering van het
en door zelfs hele liedcycli te versmelten Vierde Pianoconcerto. Alsof dit nog
met de symfonische vorm. niet voldoende was, kreeg het publiek
Dat Beethoven het summum van ook nog de Vijfde Symfonie te horen,
de symfonische muziek bereikte door gevolgd door een fantasie voor piano
er stemmen aan toe te voegen is solo én de Koorfantasie. In dat laatste
opmerkelijk, maar voor de toenmalige werk werden alle elementen van het
luisteraar wellicht niet zo héél concert samen gebracht, de piano, het
verrassend. Beethoven stelde zijn orkest én het koor. Beethoven was dus
nieuwe creaties graag voor tijdens niet aan zijn proefstuk toe wanneer
een zogenaamde “Akademie”. Dat hij koor en orkest samenbracht in de
waren muzikale avonden die hij finale van zijn Negende Symfonie. Ook
zelf organiseerde en waarin hij een op muzikaal vlak horen we in dit werk
actieve rol speelde als pianist en al enkele klanken van de Negende
later als dirigent. Deze concerten Symfonie, alsof Beethoven hier
zijn berucht om hun uit de kluiten bepaalde dingen uitprobeert of ontdekt
gewassen programma’s, opgebouwd uit die hij later met groot succes weet te
symfonieën, concerto’s, aria’s, fantasieën valoriseren in de symfonie. Zo is er een
en improvisaties. De aanwezigheid van variatiereeks op een eerder eenvoudig
een koor of van zangers en zangeressen thema dat overduidelijk aanleunt bij
was dus helemaal niet zo uitzonderlijk, de bekende melodie van Ode an
en ergens lag het misschien zelfs voor die Freude.
6Beethoven als componist voor ook een studieperiode vooraf, en
de menselijke stem in Beethovens geval was ook de
erfelijke factor belangrijk voor zijn
Er bestaat heel wat mythevorming loopbaan als musicus. Dat brengt ons
over Beethoven als componist voor de in Brabant, want het was in Mechelen
menselijke stem. Er is Beethoven zelf die dat grootvader Louis van Beethoven
gezegd zou hebben dat componeren woonde met zijn gezin. Hij stond er
voor stem hem meer moeite kostte ingeschreven aan de koraalschool,
dan muziek schrijven op maat van een gebouw dat je tot op vandaag kan
instrumenten. Deze stelling wordt nog bekijken, en waar al sinds de 15de eeuw
eens versterkt door het discours van muziekonderricht gegeven werd (onder
E.T.A. Hoffmann: “Beethoven is een andere aan Philippus de Monte). Zowel
echte romantische (en daardoor ook de grootvader als de vader van Ludwig
een waarlijk muzikale) componist. bekleedden mooie posities als zanger
Wellicht is het om die reden dat zijn aan verschillende kerken en hoven,
vocale muziek – die geen onbestemd waar vocale muziek een onderdeel
verlangen kan uitdrukken maar enkel was van de dagelijkse praktijk en de
emoties verklankt die in woorden muziekopleiding. Op 14-jarige leeftijd
kunnen uitgedrukt worden – niet werkte Ludwig van Beethoven al als
succesvol is, en dat zijn instrumentale hoforganist in Bonn, ter vervanging van
muziek door het grote publiek niet zijn mentor Christian Gottlob Neefe als
begrepen wordt.” die weer eens op tournee was met het
Volgens Hoffmann is de theatergezelschap. Die dagtaak bestond
instrumentale muziek van Beethoven niet alleen uit het orgelspel tijdens de
dus het summum omdat ze in abstracto erediensten, maar ook uit repetities
de oneindigheid aan menselijke met zangers en het begeleiden van
gevoelens kan uitdrukken, zowel angst, operaproducties. Dat Beethoven zich
terreur en pijn als liefde en tederheid. het gebruik van de menselijke stem
Deze analyse wordt in combinatie zoveel moeilijker voor de geest kon
met de bovenvermelde uitspraak van halen dan dat van instrumenten lijkt dan
Beethoven zelf vaak als voldoende ook erg onwaarschijnlijk.
beschouwd om te concluderen dat
de vocale muziek binnen Beethovens
oeuvre een (mislukt) zijspoor is. Dat Beethoven en de opera
Beethovens koorpartijen grenzen aan
het onzingbare en dat hij slechts één Als er één genre is dat
impactwaardige opera naliet, versterkt ondervertegenwoordigd is in de
deze lezing van de geschiedenis werklijst van Beethoven, dan is het wel
alleen maar. opera. Beethoven koesterde nochtans
In werkelijkheid was Beethoven even ambitie om zich ook in dit genre te
goed geplaatst om te componeren laten opmerken. Vanuit de opera-
voor stemmen als zijn voorgangers ervaring die hij in Bonn had opgedaan
en tijdgenoten. Aan het genie en in de orkestbak voelde hij aan dat het
het indrukwekkende repertoire van componeren van zo’n werk niet evident
Ludwig van Beethoven ging uiteraard zou zijn. In 1798 besliste hij dan ook in
7de leer te gaan bij Antonio Salieri, die op herbekeken moesten worden.
dat moment nog altijd gold als één van Beethoven maakte dankbaar gebruik
de belangrijkste componisten in Wenen, van de internationale aandacht voor
waar Beethoven sinds 1792 aan de weg zijn stad en componeerde twee
van zijn carrière timmerde. Van Salieri vocale werken voor dat congres, een
leerde Beethoven hoe hij een tekst uitgebreide cantate Der glorreiche
kon ontleden om op een doeltreffende Augenblick en het kort maar krachtige
manier de woorden op muziek te zetten. Chor auf die verbündeten Fürsten.
De aandacht ging daarbij naar het Lang voordat Beethovens Ode an die
metrum en ritme van de tekst, maar Freude het symbool zou worden van de
ook naar de klank van bepaalde klinkers Europese eenheid, weerklonk zijn vocale
en hoe deze op een effectieve manier muziek dus al op het politieke toneel
gezongen konden worden. in Europa.
In 1803 werd hij aangesteld als
residentieel componist aan het Theater
an der Wien, een positie die ook de Liederen en religieuze muziek
opdracht voor een jaarlijkse opera met
zich meebracht. Door moeilijkheden Ludwig van Beethoven mag dan wel
met de voorgestelde libretti en tal van door Hoffmann beschouwd worden
andere omstandigheden kwam deze als de romanticus bij uitstek omwille
samenwerking nooit echt van de grond, van zijn instrumentale muziek, voor
en Beethovens enige succesvolle opera Beethoven zelf was het Duitse Lied
werd er dan ook één op een tekst die een belangrijk genre. Hij componeerde
hij zelf koos. Beethoven sleutelde lang verschillende sololiederen, en met “An
aan de opera Leonore (1805), die hij die ferne Geliebte” gaf hij het voorbeeld
in zijn definitieve vorm omdoopte tot aan Schubert en Schumann voor een
Fidelio (1814). Deze versie werd (in heuse liedcyclus: een opeenvolging van
tegenstelling tot de eerste) een groot liederen binnen één kader en met een
succes en kreeg lovende commentaren inhoudelijk verband. De liederen vormen
in de pers. De wijzigingen in Fidelio geen chronologisch narratief zoals in
hadden in grote mate te maken met de Schuberts Winterreise of Die Schöne
veranderende politieke omstandigheden Müllerin, maar het laatste lied sluit wel
in het post-revolutionaire en vervolgens inhoudelijk aan bij het eerste. In één van
(post-)Napoleontische Frankrijk en zijn vroegere liederen, het innemende
Europa. Waar de focus in Leonore nog Adelaide, bezong Beethoven nog de
lag op de interne relaties tussen de liefde voor een heel specifiek iemand;
personages, alludeert Fidelio veel meer in deze opeenvolging van liederen is
op de maatschappelijke veranderingen de liefde onbereikbaarder, anoniemer,
in Europa. en daarom misschien ook universeler
In datzelfde jaar 1814 werden ook geworden. Alles bij elkaar componeerde
de voorbereidingen getroffen voor het Beethoven bijna honderd liederen,
fameuze Congres van Wenen, waarin waarvan de meeste nog door het grote
de Europese machtsverhoudingen publiek ontdekt kunnen worden.
8Beethoven componeerde weinig deadline (en de vergoeding) en het werk
muziek voor de kerk, maar met de aan de Missa Solemnis werd meer en
Missa Solemnis schreef hij wel meteen meer onderbroken door andere bezig-
één van de belangrijkste en indruk- heden. Toen deze magistrale mis af was,
wekkendste religieuze composities had Beethoven een meesterwerk van
van de 19de eeuw. De aanleiding voor anderhalf uur gecomponeerd die echter
deze compositie was de aanstelling van op geen enkele manier in te passen viel
aartshertog Rudolf, één van Beethovens in een liturgische context. Door diverse
grootste supporters. De inhuldigings- omstandigheden vond de première in
plechtigheid was gepland voor maart 1824 plaats in Sint-Petersburg, en niet in
1820, en Beethoven begon ruim een jaar Wenen. Dit zou ook de enige integra-
op voorhand met componeren. Nadat le uitvoering zijn tijdens Beethovens
hij het Kyrie vlot gecomponeerd had, leven, maar de verschillende onder-
begon zijn idee voor de totale vorm van delen van de mis komen wel regel-
het werk echter steeds grotere propor- matig terug in de programma’s van
ties aan te nemen, waardoor de kans dat Beethovens Akademien.
hij het stuk op één jaar klaar zou krijgen
zienderogen slonk. Beethoven miste de Klaas Coulembier
Ontdek Beethovens vocale muziek
in BOZAR
04.02.2020 Balthasar-Neumann-Chor
und -Ensemble & Thomas
Hengelbrock
Mass in C, op. 86
25.02.2020 Fidelio semi-staged
Swedish Chamber Orchestra &
Thomas Dausgaard
09.05.2020 Matthias Goerne &
Jan Lisiecki
Beethoven Lieder
9ARGUMENT
Marzelline, la fille du gardien de prison Ce dernier fait alors son apparition
Rocco, est amoureuse du valet de ce et somme aux gardes de se poster
dernier, Fidelio. Marzelline est elle- aux tours afin de guetter l’arrivée de
même courtisée par le geôlier Jaquino, Don Fernando, le ministre chargé
mais, fidèle à son amour, elle repousse de l’inspection.
constamment ses avances. Le très zélé Dans sa cellule, Florestan se résout
Fidelio trouve grâce aux yeux de Rocco. à accepter le destin et à subir la
Bien que Marzelline soit convaincue de souffrance au nom de la vérité, puis
la réciprocité de ses sentiments, elle s’endort. Rocco et Fidelio s’introduisent
ignore que Fidelio est en réalité Leonore, dans la cellule et creusent la tombe
une femme de la noblesse mariée à un destinée à ensevelir Florestan. À son
prisonnier politique nommé Florestan. réveil, Florestan demande à Rocco de
Espérant libérer son mari, Leonore s’est lui permettre de visiter Leonore, mais
travestie et mise au service de Rocco. Rocco refuse, craignant pour sa vie.
Marzelline obtient la bénédiction de Fidelio, qui n’a pas encore révélé son
son père pour son mariage avec Fidelio. identité, offre du pain et du vin à son
Au cours d’une discussion avec Rocco, aimé. Arrive Pizarro, qui renvoie Rocco
Fidelio apprend qu’un homme est et Fidelio. Il veut tuer Florestan, mais
détenu depuis deux ans sur ordre de Fidelio s’interpose et révèle son identité.
Don Pizarro, le gouverneur de la prison. La trompette retentit, annonçant
Il s’agirait de Florestan... l’arrivée de Don Fernando. Celui-ci
Prévenu de la visite prochaine du apparaît, accompagné d’une foule criant
ministre Don Fernando, Don Pizarro vengeance et justice. Don Fernando
cherche à se débarrasser de Florestan, invite Leonore à libérer Florestan. Le
qui est incarcéré illégalement. Il couple enfin réuni prie que l’on traite
demande à Rocco de tuer Florestan, Pizarro avec miséricorde. Ce dernier est
mais son interlocuteur refuse. Don arrêté sur ordre du roi et les prisonniers
Pizarro décide de s’en charger lui-même sont amnistiés. La foule célèbre le
et demande à Rocco de creuser une courage de Leonore.
tombe dans la cellule de Florestan.
Entretemps Marzeline expose à Fidelio
ses rêves d’avenir : une vie de couple
fondée sur la fidélité et l’obéissance.
Résolue à mettre un terme à la
mascarade, Fidelio convainc Rocco
d’octroyer aux prisonniers une pause
dans la cour intérieur. Ne voyant pas
Florestan parmi eux, Fidelio demande
à Rocco de l’accompagner au cachot.
Rocco lui révèle les plans de Pizarro.
10CLÉ D’ÉCOUTE
FIDELIO 2020
L’unique opéra de Ludwig devient le narrateur et, ému par la
van Beethoven, Fidelio, raconte l’histoire musique bouleversante de Beethoven,
de la libération d’un homme emprisonné se voit transformé.
illégalement. Cet opéra s’intéresse L’opéra s’ouvre avec Jaquino, qui
également au désir d’échapper à une nous emmène dans son monde petit-
vie « claustrophobique » et petite- bourgeois et comique. Il désire épouser
bourgeoise, des rôles de genre Marzelline, la fille de son patron Rocco,
restrictifs et de la tyrannie patriarcale. et s’élever dans l’entreprise familiale.
Son contenu est extrêmement peu Son apparence bouffonne ne peut
conventionnel et sa forme défie les dérober à notre regard contemporain
contradictions apparentes. Au vu de la désagréable insistance avec laquelle
l’immense théâtralité de l’œuvre, on il revendique la main de la jeune
pourrait presque croire que Beethoven, femme. Le point de départ, amplifié
en bon spécialiste de la musique parce que tenu pour évident par les
instrumentale, a voulu entrer en personnages de l’histoire, est que ce
contact ne serait-ce qu’une fois avec la monde, spatialement et mentalement
dramaturgie. Ainsi Fidelio contient du limité, est en réalité une prison.
texte parlé, mais aussi des scènes de Métaphoriquement parlant, mais aussi
dialogues servant de moteur de l’action. concrètement : Rocco ne gère pas
Voilà sans doute l’une des raisons de une entreprise, il dirige une prison
la genèse incroyablement longue et et Jaquino n’est pas simplement son
compliquée de cet opéra. Plusieurs chef de service, mais aussi le gardien
années de mûres réflexions seront en charge de la correspondance
nécessaires au compositeur pour que des prisonniers et du nettoyage des
ces contradictions – le grand opéra cellules. Il va sans dire que les trois
et la dramaturgie du théâtre profane protagonistes sont animés, chacun à
– donnent enfin naissance au joyeux sa manière, du désir de se libérer de
concept de cet opéra extraordinaire. Ces cet environnement sinistre. Rocco rêve
contradictions, il faut bien le dire, restent et chante l’or qui « procure le pouvoir
difficiles à concilier, de sorte que les et l’amour », Jaquino est obsédé par
dialogues sont souvent délaissés au sein Marzelline, et cette dernière, qui ne veut
des productions contemporaines. rien savoir de son prétendant, tombe
Le chef d’orchestre Thomas amoureuse de Fidelio, qui à son tour
Dausgaard et le jeune metteur en scène laisse entrevoir un univers totalement
Sam Brown ont décidé de relever le différent. Car, en réalité, Fidelio est
défi en proposant, en compagnie du Leonore, la véritable héroïne de l’opéra :
Swedish Chamber Orchestra et de une femme courageuse, qui se déguise
chanteurs exceptionnels, une version en homme et se fait engager par Rocco
très personnelle de Fidelio. Dans celle- dans le seul but de libérer Florestan, son
ci, le personnage secondaire de Jaquino mari injustement mis sous les verrous.
11C’est le gouverneur Pizarro qui se pose communauté entière prônant l’égalité.
en méchant adversaire, lui qui détient Chez Beethoven aussi, la puissance
des prisonniers politiques, tel Florestan, et l’amour transcendent l’individu,
dans sa prison d’État. L’histoire atteint et même l’être humain : Leonore est
un point culminant dramatique lorsque capable de surmonter les épreuves
le ministre Don Fernando annonce son terrestres et d’accomplir des miracles.
arrivée. Il croit que Florestan, son ancien C’est du moins ce que nous pousse
compagnon, est mort et ne sait rien de à croire la musique de Beethoven.
son emprisonnement. Pizarro décide Ici encore, l’esthétique absolue du
alors de tuer le prisonnier avant l’arrivée compositeur chante la transcendance
du ministre. Mais l’intrépide Leonore plutôt que le destin des petites gens,
parvient à l’en empêcher. et considère la musique comme une
Ce qui commence comme une idée qui dépasse l’individu, traverse nos
histoire d’amour et de quiproquo corps en les rendant tangibles. Ainsi,
s’achève dans un finale bouleversant cet opéra ne raconte pas seulement
articulé autour des idéaux de liberté l’histoire de l’héroïque Leonore libérant
et d’amour, laissant derrière eux le son mari des griffes du tyran ; il s’agit
milieu de la petite-bourgeoisie et ses avant tout d’émotions transmises par la
protagonistes. Florestan et surtout musique (“Oh welch ein Augenblick”),
Leonore possèdent quelque chose qui capables de changer Jaquino tout
transcende le monde simple de Jaquino, comme nos propres existences. En
de Marzelline et de Rocco ; quelque espérant que ce soit pour un mieux.
chose que Jaquino, avec sa nature
possessive et son image désuète de la
femme, peut développer lui aussi. En
effet, Leonore (aka Fidelio) parvient à
charmer tout le monde.
Cependant, même si Beethoven
érige une femme en héroïne de son
opéra, on ne peut pour autant le
qualifier de « féministe ». Le courage
dont fait preuve Leonore peut être
aussi interprété comme une exception
remarquable parmi le « sexe faible » :
une lecture que notre regard actuel
permet de mettre au jour. Dans cette
production, Leonore émerge, dès
l’ouverture, de la communauté forte
et solidaire des femmes, au sein de
laquelle chacune est prête à défier les
rôles de genre archaïques et à tenir tête
aux structures patriarcales. Car, après
tous, les discussions sur l’émancipation
n’ont jamais formé le cœur d’une lutte
entre individus, mais plutôt celui d’une
12LUDWIG VAN BEETHOVEN ET
LA VOIX HUMAINE…
UN MARIAGE DIFFICILE ?
Le moment où le baryton solo, dans la rassemblerait les forces en présence
Neuvième Symphonie de Ludwig van dans une seule œuvre. Ce n’est pas
Beethoven, après près d’une heure dans sa Neuvième qu’il s’y essaya pour
de présence silencieuse sur scène, la première fois. La Fantaisie chorale
s’adresse au public avec ces mots : op. 80 est une composition tout aussi
« O Freunde, nicht diese töne », fait remarquable, interprétée par Beethoven
toujours grand effet. Des pages entières le 22 décembre 1808 au Theater an der
ont été écrites au sujet de l’utilisation Wien pour la première fois.
des chanteurs et du chœur dans Le programme de cette soirée
cette symphonie, et Beethoven est à était très varié et bien pensé. Après
juste titre considéré comme le grand l’air de concert Ah! Perfido venait la
innovateur qui, par cette intervention, Sixième Symphonie, le Gloria et le
a porté la symphonie à un niveau Sanctus de la Messe en do majeur, puis
supérieur à ce qu’il avait fait jusque- le Quatrième Concerto pour piano,
là. Gustav Mahler s’adosserait à cette avec Beethoven en soliste. Comme si
tradition en recourant à des chœurs cela ne suffisait pas, le public entendit
et à des solistes dans certaines de ses encore la Cinquième Symphonie, suivie
symphonies, et même en donnant une par une fantaisie pour piano solo et la
forme symphonique à des cycles de Fantaisie chorale. Tous les intervenants
Lieder entiers. du concert étaient réunis dans cette
Le fait que Beethoven ait porté la dernière œuvre : le piano, l’orchestre et
musique symphonique à des sommets le chœur. Sur le plan musical, on peut
par l’ajout de voix est remarquable, déjà y entendre certaines sonorités de
mais a pu être très surprenant pour le la Neuvième Symphonie, comme si
spectateur de l’époque. Le compositeur Beethoven y expérimentait différentes
présentait volontiers ses nouvelles choses qu’il valoriserait ensuite dans la
créations lors d’« académies », des symphonie. On y trouve par exemple
soirées musicales qu’il organisait une série de variations sur un thème
lui-même et dans lesquelles il se assez simple qui rappelle clairement la
produisait au piano et plus tard au célèbre mélodie de l’Ode à la joie.
pupitre du chef d’orchestre. Les
programmes de ces concerts étaient
grandiloquents, avec des symphonies,
des concertos, des airs, des fantaisies
et des improvisations. La présence d’un
chœur ou de chanteurs n’était donc
pas exceptionnelle, et il semblait même
évident qu’à un moment, Beethoven
13Beethoven, compositeur pour la voix Cela nous mène dans le Brabant : c’est
à Malines que son grand-père, Louis
Il existe de nombreux mythes autour van Beethoven, vivait avec sa famille. Il
du Beethoven compositeur pour la voix. y était inscrit à l’école chorale, dans un
Lui-même aurait dit que composer pour bâtiment qui existe encore aujourd’hui,
la voix lui coûtait plus d’efforts qu’écrire où l’éducation musicale était donnée
pour les instruments. Cette affirmation depuis le XVe siècle (notamment à
est renforcée par le commentaire d’E. Philippe de Monte). Le grand-père
T. A. Hoffmann : « Beethoven est un et le père de Ludwig occupèrent
compositeur purement romantique, et tous deux d’importantes postes de
donc authentiquement musical. C’est chanteurs dans différentes églises
peut-être pour cela qu’il est moins à et cours, où la musique vocale faisait
l’aise dans la musique vocale, qui ne partie de la pratique quotidienne et
laisse aucune place au désir sans objet, de la formation musicale. À l’âge de 14
mais se contente de transposer dans ans, Ludwig van Beethoven travaillait
le domaine de l’infini les émotions déjà comme organiste de la cour de
exprimées par les mots, et c’est sans Bonn, remplaçant son mentor Christian
doute aussi pour cette raison que sa Gottlob Neefe lorsque celui-ci était en
musique instrumentale ne trouve que tournée avec la compagnie théâtrale.
rarement un écho dans le public. » Sa tâche quotidienne consistait non
Selon Hoffmann, la musique seulement à jouer de l’orgue pendant les
instrumentale de Beethoven est donc services religieux, mais aussi à répéter
au sommet parce qu’elle peut exprimer avec les chanteurs et à accompagner
in abstracto l’infinité des sentiments les productions d’opéras. Il semble
humains – la peur, la terreur et la peine donc peu probable que Beethoven
ainsi que l’amour et la tendresse. pût considérer l’écriture pour la voix
Cette analyse, couplée à la déclaration comme aussi difficile que celle pour
de Beethoven à ce sujet, a souvent les instruments.
mené à la conclusion que la musique
vocale, dans son œuvre, était une voie
d’évitement (manquée). Le fait que les Beethoven et l’opéra
parties de chœur frisent l’inchantable et
qu’il n’a laissé qu’un seul opéra renforce S’il est un genre sous-représenté dans
cette lecture de l’histoire. la liste des œuvres de Beethoven, c’est
En réalité, Beethoven savait aussi bien l’opéra. Beethoven avait pourtant
bien composer pour les voix que ses l’ambition de se faire une place dans le
prédécesseurs et contemporains. Une genre. Par l’expérience qu’il avait acquise
période d’étude précéda bien entendu à Bonn dans la fosse d’orchestre, il savait
l’épanouissement de son génie et la que la composition d’une telle œuvre
composition de son impressionnant n’était pas évidente. En 1798, il décida de
répertoire ; le facteur familial contribua se former auprès d’Antonio Salieri, qui
certainement aussi et de façon était alors encore considéré comme l’un
importante à sa carrière de musicien. des compositeurs les plus importants
14de Vienne, où Beethoven travaillait à cantate, Der glorreiche Augenblick,
sa carrière depuis 1792. Il apprit auprès et le court mais puissant Chor auf die
de lui comment analyser un texte afin verbündeten Fürsten. Longtemps avant
d’en mettre les mots en musique de la que l’Ode à la joie devienne le symbole
manière la plus efficace. Une attention de l’unité européenne, sa musique
particulière était portée au mètre et au vocale résonnait déjà sur la scène
rythme du texte, mais aussi à la sonorité politique européenne.
de certaines voyelles et à la manière
de les chanter pour qu’elles sonnent le
mieux possible. Lieder et musique religieuse
En 1803, il fut nommé compositeur
en résidence au Theater an der Wien, Ludwig van Beethoven était peut-être
poste qui comprenait notamment considéré par Hoffmann comme le
la composition d’un opéra annuel. romantique par excellence pour sa
En raison de difficultés avec les musique instrumentale, mais pour
livrets proposés et de différentes Beethoven lui-même, le lied était un
circonstances, cette collaboration ne genre important. Il composa plusieurs
commença jamais vraiment, et son Lieder solos, et avec An die ferne
seul opéra qui rencontra le succès fut Geliebte, il donna l’exemple à Schubert
écrit sur un texte qu’il avait lui-même et Schumann d’un véritable cycle :
choisi. Beethoven travailla longtemps plusieurs Lieder inscrits dans un même
à l‘opéra Leonore (1805), dont il cadre et présentant un lien en termes
rebaptisa la forme définitive Fidelio de contenu. Les Lieder ne forment pas
(1814). Cette version, contrairement à une narration chronologique comme
la première, connut un grand succès dans Winterreise et Die Schöne Müllerin
et reçut des critiques élogieuses de de Schubert, mais le dernier reste lié au
la presse. Les changements entre les premier sur le plan du contenu. Dans
deux versions étaient en grande partie l’un de ses premiers Lieder, le captivant
liés à l’évolution politique de la France Adelaide, Beethoven chantait encore
et de l’Europe postrévolutionnaire puis l’amour pour une personne spécifique ;
(post)napoléonienne. Alors que dans dans An die ferne Geliebte, l’amour est
Leonore, l’accent était encore mis sur les devenu plus inaccessible, plus anonyme
relations internes entre les personnages, et donc peut-être aussi plus universel. Il
Fidelio fait beaucoup plus allusion aux composa près d’une centaine de Lieder,
changements sociaux en Europe. dont la plupart doivent encore être
La même année eurent lieu les découverts par le grand public.
préparatifs du célèbre Congrès de Beethoven composa peu de
Vienne, au cours duquel les rapports musique d’église ; sa Missa Solemnis
de forces européens devaient être est néanmoins l’une des compositions
réexaminés. Beethoven profita de religieuses les plus importantes et
l’attention internationale portée sur impressionnantes du XIXe siècle. Cette
sa ville pour composer deux œuvres œuvre fut composée pour la nomination
vocales pour l’événement, une vaste de l’archiduc Rodolphe, l’un des plus
15grands mécènes du compositeur. La Beethoven avait composé un chef-
cérémonie était prévue pour mars 1820, d’œuvre d’une heure et demie qui ne
et Beethoven commença la composition pouvait en aucun cas s’inscrire dans
un an plus tôt. Après avoir écrit le Kyrie, un contexte liturgique. En raison de
sa conception de la forme globale diverses circonstances, la première
de l’œuvre commença à prendre des eut lieu à Saint-Pétersbourg et non à
proportions de plus en plus importantes, Vienne. Ce serait également l’unique
les chances qu’il termine l’œuvre dans représentation de l’œuvre intégrale
les temps s’amenuisant au fil du temps. du vivant du compositeur, mais les
Beethoven manqua la date limite (et le différents mouvements apparaîtraient
paiement) et son travail sur l’œuvre se régulièrement au programme de
vit de plus en plus souvent interrompu ses académies.
par d’autres activités. Lorsque cette
œuvre magistrale fut enfin terminée, Klaas Coulembier
Découvrez la musique vocale
de Beethoven à BOZAR
04.02.2020 Balthasar-Neumann-Chor
und -Ensemble & Thomas
Hengelbrock
Mass in C, op. 86
25.02.2020 Fidelio semi-staged
Swedish Chamber Orchestra &
Thomas Dausgaard
09.05.2020 Matthias Goerne &
Jan Lisiecki
Beethoven Lieder
16BIOGRAFIEËN · BIOGRAPHIES
man die als dirigent actief is geweest
voor de Staatskapelle Dresden, het Royal
Philharmonic Orchestra, het Philharmonia
Orchestra, het London Symphony
Orchestra, het Boston Symphony
Orchestra en Los Angeles Philharmonic.
© Thomas Groendahl
Zijn opnames vallen regelmatig in de prij-
zen. Deze winter brengt hij Symfonie nr. 6
van Bruckner uit, samen met het Bergen
Philarmonic Orchestra (BIS).
FR Thomas Dausgaard est le chef principal
du BBC Scottish Symphony Orchestra, du
Swedish Chamber Orchestra, ainsi que le
directeur musical et chef principal invité
du Seattle Symphony. Il est également
chef honoraire de l’Orchestra della
Thomas Dausgaard, Toscana et du Danish National Symphony
leiding · direction Orchestra. Fréquemment invité, il a
notamment dirigé la Staatskapelle
NL Thomas Dausgaard is de hoofddiri- Dresden, le Royal Philharmonic
gent van het BBC Scottish Symphony Orchestra, le Philharmonia Orchestra, le
Orchestra, van het Swedish Chamber London Symphony Orchestra, le Boston
Orchestra en muziekdirecteur en gastdiri- Symphony Orchestra et le Los Angeles
gent van de Seattle Symphony. Hij is even- Philharmonic. Ses enregistrements sont
eens eredirigent van het Orchestra della régulièrement distingués. Cet hiver, il sort
Toscana en het Danish National Symphony la Symphonie n° 6 de Bruckner avec le
Orchestra. Dausgaard is een veelgevraagd Bergen Philarmonic Orchestra (BIS).
Nina Stemme, sopraan · soprano
Leonore
NL De befaamde Zweedse sopraan
Nina Stemme heeft al op de grootste
internationale podia gezongen als
© Tanja Niemann
de Metropolitan Opera in New York,
het Scala in Milaan, het Bayreuther
Festspielhaus, de Wiener Staatsoper
en het Royal Opera House in Londen.
Op haar palmares staan grote rollen als
Brünnhilde, Salome, Elektra, Fanciulla,
Turandot en niet te vergeten Isolde
uit Tristan en Isolde. Die opera nam ze
op cd op met Plácido Domingo, onder
leiding van Antonio Pappano (Warner/
17Emi Classics). Tijdens haar carrière is la Royal Opera House de Londres. Elle
ze bekroond met de meest presti- a chanté les grands rôles du répertoire,
gieuze prijzen als de Plácido Domingos Brünnhilde, Salome, Elektra, Fanciulla,
Operalia, de medaille van de Heilige Erik Turandot et en particulier l’Isolde du
van Stockholm en de Birgit Nilsson Prize. Tristan und Isolde de Wagner, dont
elle a partagé l’enregistrement avec
FR Soprano suédoise de renom, Plácido Domingo s.l.d Antonio Pappano
Nina Stemme a chanté sur les plus (Warner/Emi Classics). Elle a collectionné
grandes scènes internationales telles les prix les plus prestigieux tels que le
que le Metropolitan Opera de New Plácido Domingos Operalia, la médaille
York, la Scala de Milan, le Bayreuther de Stockholm de Saint Eric ou le Birgit
Festspielhaus, le Wiener Staatsoper ou Nilsson Prize.
Opéra Bastille, de Bayerische Staatsoper
in München, de Finse Nationale Opera,
de Deutsche Oper in Berlijn en de
Wiener Staatsoper. Hij trad op onder
leiding van beroemde dirigenten als Esa
Pekka Salonen, Kent Nagano, Gustavo
Dudamel, Christoph Eschenbach, Marek
© Mats Backer
Janowski en Christian Thielemann. Hij
werd benoemd tot Royal Court Singer
in 2013.
FR Le ténor suédois Michael Weinius
a fait ses débuts professionnels en
1993 dans le rôle de Guglielmo dans
Così fan tutte de Mozart. Il a ensuite
chanté un grand nombre de parties de
baryton avant de passer au répertoire
Michael Weinius, tenor · ténor de ténor en 2004. Se produisant en
Florestan concert ou dans des maisons d’opéra
telles que l’Opéra Bastille, le Bayerische
NL De Zweedse tenor Michael Weinius Staatsoper de Munich, l’Opéra national
begon zijn professionele carrière in 1993 de Finlande, le Deutsche Oper de Berlin
met de rol van Guglielmo in Così fan ou le Wiener Staatsoper, il a chanté s.l.d.
tutte van Mozart. Nadien zong hij een d’éminents chefs d’orchestre tels qu’Esa
groot aantal opera’s als bariton voordat Pekka Salonen, Kent Nagano, Gustavo
hij zich in 2004 op het tenorrepertoire Dudamel, Christoph Eschenbach, Marek
toelegde. Weinius was te zien tijdens Janowski ou Christian Thielemann. Il a
concerten en in operahuizen als de été nommé Royal Court Singer en 2013.
18Hoogtepunten tijdens dit seizoen zijn
een Wagnergala met Nina Stemme en
de Tasmanian Symphony Orchestra,
Hertog Blauwbaards burcht in de
Bayerische Staatsoper, Ruprecht/ De
Vuurengel aan het Theater an der Wien
© Miklos Szabo
en Alberich in de nieuwe Ringcyclus van
de Bayreuther Festspiele.
FR Le baryton suédois John Lundgren se
produit sur les grandes scènes lyriques
de Londres, Munich, Berlin, Hambourg,
Oslo, Zurich et Amsterdam. Figurent
notamment à son répertoire les rôles
d’Amfortas/Parsifal, de Jochanaan/
Salomé, de Tomski/La Dame de pique
John Lundgren, bariton ∙ baryton et les rôles-titres de Der fliegende
Pizarro Höllander et du Château de Barbe-
Bleue. Cette saison, John Lundgren s’est
NL De Zweedse bariton John Lundgren distingué à plusieurs reprises : citons
treedt op in de grote operahuizen van le concert de gala dédié à Wagner
Londen, München, Berlijn, Hamburg, avec Nina Stemme et le Tasmanian
Oslo, Zürich en Amsterdam. Op zijn Symphony Orchestra, Le Château de
repertoirelijst staan onder andere de Barbe-Bleue au Bayerische Staatsoper,
rollen van Amfortas/Parsifal, Jochanaan/ le rôle de Ruprecht/L’Ange de feu au
Salome, Tomski/Pique Dame en de Theater an der Wien et celui d’Alberich
titelrollen van Der fliegende Höllander dans le nouveau cycle du Ring des
en Hertog Blauwbaards Burcht. Bayreuther Festspiele.
Malin Christensson,
sopraan ∙ soprano
Marcellina
NL De Zweedse sopraan Malin
Christensson studeerde aan de Royal
© Lina Arvidsson
College of Music en wordt geprezen
voor haar kristalheldere stem en haar
melodische flexibiliteit in de colora-
turen. Recente hoogtepunten waren
de sopraanpartij in Griegs Peer Gynt,
Beethovens Missa Solemnis met het
Swedish Chamber Orchestra en Freia/
Das Rheingold in een concertante versie
met het Boston Symphony Orchestra.
19In de opera schitterde ze als Susanna/ soprano de Peer Gynt (Grieg) et de la
Le nozze di Figaro in Los Angelas, Missa Solemnis (Beethoven) avec le
Lissabon en Aix-en-Provence Festival, Swedish Chamber Orchestra. Elle s’est
Bloemenmeisje/Parsifal in Covent également distinguée dans le rôle de
Garden en Papagena/Die Zauberflöte Freia/Das Rheingold, œuvre proposée
in Montpellier. en version concertante avec le Boston
Symphony Orchestra. À l’opéra, on l’a
FR Diplômée du Royal College of Music, vue briller dans les rôles de Susanna/Le
la soprano suédoise Malin Christensson nozze di Figaro à Los Angeles, Lisbonne
est célébrée pour sa voix cristalline et et au festival d’Aix-en-Provence, d’une
son agilité dans les parties mélodiques Fille-Fleur/Parsifal à Covent Garden
pour colorature. Parmi ses récentes et de Papagena/Die Zauberflöte
prouesses, elle a chanté la partie pour à Montpellier.
Faust, Pogner/Die Meistersinger von
Nürnberg, Hagen/Götterdämmerung,
Varlaam/Boris Godunov en de titelrollen
van Don Quijote van Massenet en
Hertog Blauwbaards burcht van Béla
Bartók in de opera’s van Stockholm en
Göteborg. Naast zijn zangtalent, wordt
© Johanna Sterner
Schinkler ook geprezen voor zijn goede
theatervaardigheden.
FR Diplômé de l’University College of
Opera de Stockholm, la basse suédoise
Johan Schinkler débute sa carrière en
2007, au Wermland Opera, dans le
rôle de Gurnemanz/Parsifal. Depuis, le
chanteur a notamment incarné Sarastro/
Die Zauberflöte, Méphistophélès/
Johan Schinkler, bas ∙ basse Faust, Pogner/Die Meistersinger von
Rocco Nürnberg, Hagen/Götterdämmerung,
Varlaam/Boris Godounov et chanté
NL De Zweedse bas Johan Schinkler les rôles-titres du Don Quichotte de
studeerde aan de University College Massenet et du Château de Barbe-
of Opera in Stockholm. In 2007 Bleue de Béla Bartók aux opéras de
debuteerde hij aan de Wermland Opera Stockholm et Göteborg. Outre ses
waar hij Gurnemanz/Parsifal zong. talents de chanteur, Schinkler est
Verder zong hij onder meer Sarastro/ également loué pour ses dons d’acteur.
Die Zauberflöte, Mephistopheles/
20tote Stadt en de titelrol van Eugene
Onegin. Fredriksson werkte samen
met gerenommeerde dirigenten als Sir
Colin Davies, Andrew Davies, Sir John
Eliot Gardiner en Herbert Blomstedt.
Daarnaast is hij regelmatig in Europa te
© Mats Backer
horen tijdens liederavonden, waarin hij
graag klassiek repertoire verweeft met
volksliederen.
FR Le baryton suédois Karl-Magnus
Fredriksson a étudié à l’University College
of Opera de Stockholm, où il a obtenu
son diplôme en 1991. Depuis 1999, il
se produit régulièrement à l’Opéra
royal de la capitale suédoise. Parmi ses
Karl-Magnus Fredriksson, interprétations majeures, citons Figaro/Il
bariton ∙ baryton barbiere di Siviglia, le comte Almaviva/Le
nozze di Figaro, Fritz/Die tote Stadt ainsi
Don Fernando que le rôle-titre d’Eugène Onéguine.
NL De Zweedse bariton Karl-Magnus Fredriksson a travaillé sous la direction
Fredriksson studeerde aan de University de grands chefs d’orchestre, comme Sir
College of Opera in Stockholm waar hij Colin Davies, Andrew Davies, Sir John
in 1991 afstudeerde. Sinds 1999 treedt Eliot Gardiner et Herbert Blomstedt. Il
hij geregeld op in de Royal Opera van donne également régulièrement des
Stockholm. Belangrijke engagementen récitals de lieder en Europe, où il se
waren Figaro/Il barbiere di Siviglia, Graaf plaît à combiner répertoire classique et
Almaviva/Le nozze di Figaro, Fritz/Die chants traditionnels.
Daniel Johannsen, tenor ∙ ténor
Joaquino
NL De Oostenrijkse tenor Daniel
Johannsen is een van de meest
gevraagde Bach interpreten van zijn
© Anette Friedel
generatie. Hij treedt op in belangrijke
operahuizen als de Oper Leipzig en
de Volksoper Wien en concertzalen
als Carnegie Hall en de Berliner
Philharmoniker. Daarnaast werkt hij
samen met de grootste orkesten
als de Wiener Philharmoniker, het
Freiburger Barockorckester en het
Gewandhausorchester Leipzig. Tijdens
het seizoen 2019/2020 zal hij in
21passies en oratorio’s te horen zijn in York et la Philharmonie de Berlin. Le
het Gesellschaft der Musikfreunde ténor s’est en outre produit avec les
Wien, het Leipziger Gewandhaus, en ensembles les plus prestigieux, parmi
de Elbphilharmonie Hamburg. Ook zal lesquels les Wiener Philharmoniker,
hij voor het eerst zingen in Beethovens Freiburger Barockorchester et
Negende Symfonie met de BBC Scottish Gewandhausorchester Leipzig.
Symphony. Durant la saison 2019-2020,
il interprète des passions et oratorios
FR Le ténor autrichien Daniel Johannsen à la Gesellschaft der Musikfreunde
est l’un des interprètes de Bach les de Vienne, au Gewandhaus de
plus sollicités de sa génération. Il est Leizpig et à l’Elbphilharmonie de
l’invité des plus grandes scènes lyriques, Hambourg. On l’entendra aussi pour
telles que l’Opéra de Leipzig et le la première fois dans la Neuvième
Volksoper de Vienne, et de salles de Symphonie de Beethoven avec le BBC
concert comme Carnegie Hall à New Scottish Symphony.
en theaterhuizen gewerkt, voornamelijk
in Duitsland, Frankrijk, Zwitserland
en Scandinavië. Tot zijn recente
verwezenlijkingen behoren onder meer
Il barbiere di Siviglia van Rossini in het
Grand Théâtre van Genève (2017) en
© Jochen Klenk
Frankenstein van Mary Shelley, in de
aangepaste versie van Nick Dear, in het
Theater Regensburg (2019).
FR Sam Brown est un metteur en scène
d’opéra et un écrivain britannique.
Titulaire d’un Master de mise en
scène de théâtre du Birkbeck College
(Londres), il a été assistant-metteur en
scène au West Yorkshire Playhouse
et directeur du personnel de l’Opera
Sam Brown, regie ∙ mise en espace North. En 2011, il a remporté le European
Opera Directing Prize et le Ring Award.
NL Sam Brown is een Britse schrijver en Il a depuis travaillé dans les grandes
operascenograaf. Hij is afgestudeerd salles européennes d’opéra et de
als master theaterscenografie aan théâtre, notamment en Allemagne, en
het Birbeck College (Londen). Brown France, en Suisse et en Scandinavie.
heeft gewerkt als assistent scenografie Parmi ses réalisations récentes, citons
aan het West Yorkshire Playhouse en Il barbiere di Siviglia de Rossini au
personeelsdirecteur van de Opera Grand Théâtre de Genève (2017) et
North. In 2011 won hij de European Frankenstein de Mary Shelley, sur une
Opera Directing Prize en de Ring Award. adaptation de Nick Dear, au Theater
Sindsdien heeft hij in de grootste opera- Regensburg (2019).
22Vous pouvez aussi lire
